SERPÎL SAVUMLU

Stenbol- Piştî Banga Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan di 9’ê Tîrmehê de Koma Aştî û Civaka Demokratîk a ji 30 kesan pêk dihat, li Silêmaniyê bi maresîmek çekên xwe şewitandin.

Heyeta ku ji qada navneteweyî jî kes di nav de hebûn, siyasetmedarên ji Tirkiye û Kurdistanê, nûnerên saziyên civaka sivîl, rojnameger û hunermedan pêk dihat, bûn şahidên merasîma dîrokî ya di 11’ê Tîrmehê de. Merasîma ku her kêliya wê xwedî hûrgiliyên cuda bû, hema bêje her gava wê di nava xwe de serpêhatiyên cuda dihewîne. Yek ji kesên ku bû şahida wan kêliyan jî hunermed û aktivîsta aştiyê Julîde Kural bû. Julîde Kural behsa dema derketina rê û hîsên ku bi tiştên dîtine pê re çêbûne de got ku ew bi rewşa ku ber bi aştiyê ve diçe pir bextewar e û bal kişand ku divê ji her demê zêdetir, bi hewldan û daxwaz, aştî bigihîje asta civakîbûnê.

‘Em ji cihekî din dihatin’

Julîde Kural bi gotinên; “Derketina rê bi serê xwe jî pir bi heyecan bû” behsa tiştên li Şikefta Casenê hatin jiyîn kir û wiha got: “Weke parêzvanên mafên mirovan bi salan em ji bo aştiyê têkoşiyan. Her çendî hejmara me kêm be jî weke hunermend dibetiya aştiyê jî heyecaneke mezin bi me re çêkir û em wisa derketin rê. Di dema rêwîtiyê de mirov her dem xeyal dike, nizane dê çi bibine, çawa bijî, hevdîtinek çawa çêbibe… Em bi heyecaneke mezin çûn wê derê û dema em li benda hatina gerîlayan bûn, hesteke cuda bi min re çêbû lewre em ji cihekî din, ji nava jiyana cuda dihatin. Ên diçin malên xwe, dixebitin, zarokên wan hene, ji jiyana ku di nava pergalê de hatiye avakirin dihatin lê li pêşberî me ji nişkave ji nava şikeftê, ji çiyayan mirov hatin.”

‘Hestên ku heta niha min hîs nekiribû’

Julîde Kural diyar dike ku destpêkê pir bi heyecan bûye û gelek hestan bi hev re jiyaye û wiha didomîne: “Dema ku 15 jin û 15 mêr li pey hev ji şikeftê derketin, min hestên ku mirov dihejînin, ên heta niha min hîs nekiribûn jiya. Hem di warê hestan de hem jî di warê ramanî de pir cuda bûm. Mirovên li pêşberî min dizanibûn çi dikin, çima bi salan e têkoşînê dimeşînin, vê berpirsyariyê çawa digrin, çima hemû bedel û mercên giran dane ber çavên xwe. Wan biryarek dabûn, li pişt wê biryarê û bi awayekî bi rûmet sekinibûn. Piştî wê meşe hatin ser dikê cihê xwe girtin, rûniştin… Wan kêliyan, xwendina daxuyaniyê, daxuyanî bi xwe û dûre rabûna wan, danîna çekan, a girîng jî şewitandina wan… Van hemûyan dîmenê mirovên di nava xwe de biryardarî, rûmet û barê dîrokî yê hilgirtibûn nîşan dida. Bêguman di pêşengiya jinek de kirina van yekan ji bo me jinên di nava têkoşîna ji bo jinan de xwedî wateyek mezin e.”

‘Hesta bingehîn rêzdarî bû’

Julîde Kural diyar kir ku her kesa/ê ku beşdar bûbû bi hestên cuda li wê derê bû, wiha domand:

“Di navbera me de kesên pir cuda dibe ku em qet hev fam nekin hebûn. Em li kêleka hev bûn, wan jî şahidî dikir lê her kes weke ku hestên hevpar hîs dikir. Mirovên li wê derê ewqas bedelên mezin dane, zoriyên ewqas mezin girtine ber çav û têkoşiyane û di encama wê têkoşînê de girseyî bûne, bûne gel hebûn. Wan kesan bi baweriyeke mezin vê yekê bi ser xistibûn loma mirov li pêşberî wan hestên cuda yên bi rêzdarî hîs dikir. Mirovên ku em ji aliyê ramanî ve ji wan cuda bûn jî di aliyê hestiyarî de wiha bûn. Di navbera me de kesên ku vê yekê zêdetir hîs dikirin hebûn. Ew jî yên zarokên wan li çiya bûn an jî jiyana xwe ji dest dabûn hebûn. Bêguman mirov nikare hestên wan pênase bike. Hesta esasî rêzdarî bû lê di heman demê de xemgînî hebû, bextewariyeke ji ber nêzbûna aştiyê jî hebû.”

Nirxa ku agir di nava xwe de dihewîne

Julîde Kural, li ser çavdêriya xwe ya der barê gerîlayan û wateya şewitandina çekan de wiha dibêje: “Lê gerîla weke me nebûn, wan biryara xwe dabûn, biryara ku dabûn jî pir aşkera ragihandin. Bêguman kêliya şewitandina çekan pir taybet bû. Bi wê şewatê nirxa ku agir di nava xwe de dihewîne hebû. Ev yek ji bo hemû dîroka mirovahiyê nirxek e lê bi taybetî ji bo gelê Kurd semboleke dîrokî ye. Kawayê Hesinkar, Newroz hemû xwedî sembolên agir in. Ji aliyekî ve semboleke wiha heye ji aliyekî ve jî çalakiya şewitandinê tê wateya bi temamî bidawîbûna çalakiyan. Ji binaxkirinê mezintir e, peyameke zelaltir e. Li cihê şîdetê, ger em çekê weke şîdet bibînin, li cihê çekê gotin, meşa li ser bingeheke demokratîk, bi zelalî vê biryardariyê nîşan dide. Tiştên weke sembolîk xuya dikin dibe ku gelek caran wisa ji rêzê werin dîtin lê ev yek bi qasî ku ji rêzê xuya neke helwesteke zelal, bi biryar û diyarker bû. Ger her kes li wê derê bûya dê vê yekê tenê weke şewitandina çekan a 30 gerîlayan nehata famkirin.”

'Agir di heman demê de çîroka ji nû ve jidayîkbûnê ye'

Julide Kural got, "Min hêviyeke mezin hîs kir. Em bi rastî jî hêviyek didin aştiyê. Bi şahidiya vê yekê ya dîrokî, em berpirsiyariyê jî digirin ser xwe." Her wiha destnîşan kir ku Hevseroka Konseya Rêveber a KCKê Besê Hozat jinek e, rêberiya koma bêçek kiriye û wiha pê de çû:

“Derketina holê ya Besê Hozat a wek rêber û hilgir di hişê min de hin hêmanên mîtolojîk jî anîn bîra min. Pêşî, ew ji şikeftekê di nav çiyayan de derdikevin. Eger hûn civaka dayiksalarî bifikirin, ev bi xwe wek şemitîn û herikîna di nav dîrokê de bû. Jinek ev hilgirtibû… hemû hatin cem hev; wê rê nîşan da.  Û dû re jineke din wê çek hilda û çû agirê yekem pêxist. Û Besê Hozat bû ya ku agir pêxist. Dema ku hûn bi vî rengî lê binhêrin, min hîs kir ku di heman demê de tiştek dişewite, tiştek nû dê çêbibe. Bi gotineke din, min hîs kir ku ew agir dê çîroka jidayikbûneke nû jî be. Di nav wan hemû sembolan de, min got, ev dê jidayîkbûnek nû be. Ji vir û pê ve, em bi tiştek ewqas rast re rû bi rû man ku, di vê wateyê de tiştê ku hêviya min zêde kir, jinên ku çekan dişewitînin û jin, wekî cinsê herî jêhatî yê hilgirtina aştiyê wan hildigirin, wateyek xwe ya pir mezintir hebû. Tew di vê dîroka kurt de jî, min dît ku rizgariya jinan di sîstema baviksalar a 5 hezar salî ya ku ji hêla mêran ve serdest e de çiqas guheriye. "Em dikarin wê bibînin. Ji ber vê yekê, wek perspektîfa xwe dikarim bêjim ku ew agir bi rastî dest pê dike ku gotina jinê dê mezintir be, ew vê yekê tîne bîra me, dihêle ku em wê hîs bikin."

‘Dema gavavêtina dewletê ye’

Julide Kural rave dike ku hestên merasîmê girîng in, lê divê rastî jî li ber çav bê girtin û tiştên ku divê di zûtirîn demê de werin kirin rêz dike. Julide Kural behsa tiştên ku divê bibin dike û dibêje, "Dema ku em vegerin wê rewşa rastîn û xav a siyasetê, tişt hene ku divê niha werin kirin. Bi ya min, Abdullah Ocalan her tim helwesteke pir zelal girtiye û rêxistina wî jî li pişt wî sekiniye. Û heta îro, me pêvajoyek şopand ku wan bê nakokiyek di prensîbê de bicîh aniye. Niha, dem hatiye dewlet gav bavêje. Ji ber ku eger aştî were avakirin, ew ê ne tenê bi dewletê re be. Divê avakirin li her derê berdewam bike. Herî kêm, pêdivî bi avakirina binesaziyeke yasayî heye. Ev tenê bi lidarxistina parlamentoyê pêk nayê. Bê guman divê parlamento bicive û yasa bê derxistin. Serbestberdana tavilê ya girtiyên nexweş û pîr, her wiha hemû girtiyên siyasî, dê bi rastî jî hêviyê bîne. Di vê wateyê de divê dewlet ji aliyekî ve, hin bingehên qanûnî peyda bike. Ji aliyê din ve, divê ew kesên ku di girtîgehan de ne bên serbestkirin. Ji bo ku gaveke ewqas girîng neyê berbatkirin, niha tekane tiştê ku tê hêvîkirin ew e ku dewlet tedbîran bigire.”

'Divê zimanê aştiyê bê afirandin'

Julide Kural bi bîr xist ku Serokê AKP'ê Tayyip Erdogan di axaftinek de cara yekem li ser pêvajoyê axivî û got, "Ma ev bes e? Bê guman na. Ji wê axaftinê bendewariyên me yên pir zêdetir hebûn. Rast e, tiştek wisa çênebû. Lê divê em hişyar, baldar, daxwazkar bin, lê di heman demê de nehêlin ku ev pêvajo têk biçe. Divê em tavilê li gorî tiştên ku divê bên kirin tevbigerin." Julide Kural, balê dikşîne ser pêwîstiya parastina pêvajoyê dike û axaftina xwe wiha didomîne:

“Ji aliyekî din ve, ji bo civakîkirina têgeha aştiyê, rojnameyên ku niha beşdar in, divê dest bi avakirina zimanekî aştiyê bikin. Bi salan e ku hawîrdorek heye ku her kiryarek wekî terorîzm tê dîtin û behskirina Kurdan jî wekî terorîzm dibe. Ev yek pir ketiye binê hişê kolektîf. Ji bo guhertina vê, divê her kes bi tena serê xwe, vê yekê di qada xwe de biguherîne. Dewlet jî li vir xwedî rolek e. Axir, tevahiya platformên sereke aydî wir in. Ev yek guhertina ziman pêwîst dike. Bikaranîna peyva "aştiya daîmî" ji pênasekirina Tirkiyeyek bê tundî û teror pir cuda ye. Ji ber ku aştî dikare her kesî bike yek. Dema ku em behsa "bêtundî" û "bêterorîzmê" dikin, ew bi rastî rabirdûyê tîne bîra me. Zimanê kevin, dijminatiya kevin, bi berdewamî dijminatiya kesên ku berê pê re rû bi rû bûn, bi berdewamî ji wî xerîb bûn û bindest bûn, tîne bîra mirov.”

‘Aştî ne tiştek e ku tenê bi rêya qanûnan were bidestxistin’

Julide Kural balê dikişîne ser pêwîstiya bikaranîna hêza aştiyê û avakirina avahiyek ku zemînek ji bo nîqaşê diafirîne û kesên cuda tîne cem hev. Julîde, rave dike ku pênaseya civaka demokratîk ji bo vê yekê berê hatiye çêkirin û wiha dibêje, “Aştî ne tiştek e ku meriv tenê bi derxistina qanûnek û pabendbûna mirovan wê qanûnê bi dest bixe. Aştî di rastiyê de hestek e. Ew li ser jiyana bi hev re ya li welatek e, xwedîkirina wê dewlemendiyê, wan çandên cihêreng, têgihîştinên cûda û ramanên cûda ye. Ji ber vê yekê, wekî hunermendek, ez bê guman hilgirê aliyê hestyarî yê xebatê me. Bi saya pîşeya xwe, fîlmek, perçeyek muzîkê, helbestek, şanoyek dikare bandorek kûr li ser civakîbûna aştiyê bike, her wiha hejmareke mezin ji mirovan ku bi saetan diaxivin jî. Ez ê hewl bidim ku di vî warî de tercîha xwe bikim.”

‘Hunermend dê bi berpirsiyarî tevbigerin’

Julide Kural diyar dike ku divê her kes daxwaza aştiyê bike û ew ê bi vê berpirsiyariyê tevbigerin. Julide Kural rave kir ku ew bi lez û bez bi hunermendan re li ser pirsa "em dikarin çi bikin?" axivîne û di dawiyê de wiha got: “Em li ser rêyekê difikirin ku dê di warê xwe de deng bide aştiyê. Aştî dê me hemûyan rizgar bike. Aştî dê vê atmosfera bêbextîyê li vî welatî biguherîne. Bê guman, tiştê bingehîn ku divê em bikin, divê em dev ji demokrasiyê bernedin. Bi gotineke din, divê em bi teqezî têkoşîna demokratîk bidomînin, ji ber ku herdu jî ji hev nayên veqetandin. Tenê wê demê em ê hemwelatîbûna wekhev biafirînin, tenê wê demê azadî û tenê wê demê em ê bingehê biafirînin da ku daxwazên xwe çêtir bînin ziman. Ji ber vê yekê, agirê mezin ê ku niha heye aştî ye û divê em hemû,