EBÎR MUHEMED

Qamişlo- Setrenc ji bo du lîstikvanan lîstikek sifrê ya stratejîk e ku lîstik armanc dike cureyên cuda yên ji bo wan komek tevgerên gengaz li ser tabloyek çargoşe hatine destnîşankirin biguhezîne. Îro, zêdetirî du hezar guhertoyên naskirî yên vê lîstikê hene. Feydeyên setrencê gelek in, di nav de pêşxistina şiyana têgihîştina kesên din, başkirina bîranînê, jêhatîbûna plansaziyê, afirînerî, başkirina balê, başkirina nexweşiya hîperaktîvîteyê, şerê li dijî êrîşên panîkê û gihîştina hestek herikandinê. Di demekê de ku ev yek ji aliyê mêran ve taybet bû, jinan di vê lîstikê de serweriya xwe îsbat kir û bi cudahî gihîşt asta jor. Yek ji wan jina ciwan Sîdar Hac Muhemed Lîstikvana setrencê û xwendekara refa 11’an e ji bajarê Qamişlo yê Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê ye. Sîdar Rustem Hac Muhemed têkildarî jiyan, destpêkirin û armancên xwe yên lîstina setrencê de axivî.

Astengiyên ziman, temen, zayend, şiyana bedenî yan rewşa civakî

Teoriyek wiha ev e ku lîstikek kevnar a satrancê ya bi navê Chaturanga di serdema Gupta de li parzemîna Bakurê Hindistanê derketiye holê û piştre li ser Riyên Hevrîşmê ber bi Rojava ve ber bi Farsan ve belav bûye. Werzîş, huner û çalakiyên fizîkî xwedî wê hêzê ne ku têgihîştin, pêşdarazî û reftaran biguhezînin, îlhamê bidin, astengiyên nijadî û siyasî bişkînin, li dijî cihêkariyê têbikoşin û nakokiyan pûç bikin. Ji ber vê yekê ew di asta herêmî û navneteweyî de beşdarî pêşveçûna perwerdeyê, pêşveçûna domdar, aştî, hevkarî, hevgirtin, tevlibûna civakî û tenduristiyê dike. Setrenc yek ji lîstikên herî kevnar û têrbûyî yên çandî ye, ji ber ku ji werzîş, ramana zanistî û hêmanên hunerî têkel e. Di demên berê de tenê ev lîstik ji bo mêran dihat dîtin, ên ku her dem xwe didîtin li pêş dîsa mêr bûn, jinan di vî warî de jî xwe da pêş û îsbat kir. Ji ber ku setrenc çalakiyek bi erzanî û tevlihev e ku her kes dikare li her deverê bilîze bêyî ku astengiyên ziman, temen, zayend, şiyana bedenî yan rewşa civakî hebe.

Sîdar di 9 saliya xwe de fêrî setrencê bûye

Sîdar Hac Mihmed wiha qala destpêkirina lîstika setrencê dike: “Di 9 saliya xwe de di nava malbata xwe de ez fêrî setrencê bûm. Jixwe destpêkê tenê wekî hobiyekê min digirt dest, paşê bi tecrube û lîstika pratîkî, min gelek pêşketin dît. Yekemîn şampiyon ez tê de beşdar bûm, şampiyona xweser a jinan bû, min tê de pileya duyemîn bi dest xist, li kêleka 4 tûrnûvayên din jî. Piştî derbasbûna çend salan û ji ber rewşa heyî, hinekî lîstika me hat rawestandin.”

Di tûrnûvaya setrencê ya Herêma Cizîrê de pileya yekem girt

Sîdar Hac Mihemed da zanîn ku piştî pênc siwariyên dûr û dirêj wê pileya yekem di şampiyoniyê de girt û got: “Destpêkirina 10’emîn şampiyoniya giştî ya setrencê ji aliyê Yekitiya Werzîşê ya Herêma Cizîrê ve hat ragihandin, ez hatim hilbijartin ji bo ku ez jî tê de beşdar bibim tevî beşdarbûna 20 lîstikvanên din. Di 24’ê Sibata 2023’an de şampiyon (Tûrnûva) hat lidarxistin û min pileya yekemîn stand.”

‘Setrenc mêjiyê mirov vedike û têgihîştin zêde bibe’

Setrençvanên profesyonel bi gelemperî wekî jenosîd tên binavkirin ku ev pirsek girîng derdixe holê, gelo mirovên jîr ber bi satrancê ve diçin, an satranc ew e ku wan jîr dike? Bi kêmanî lêkolînek destnîşan kir ku lîstina setrencê bi rastî dikare IQ-ya mirov zêde bike. Di lêkolîna ku li ser 4 hezar xwendekarên Venezuelayî pêk hat de hat dîtin ku piştî 4 mehan hînbûna setrencê hem ji bo kur hem jî ji bo keçan zêdebûnek girîng di puanên IQ de bi dest xistine.

setrenc hewce dike ku lîstikvan bi gelek tevgeran û encamên wan di pêş de nas bike. Sîdar Hac Mihemed der barê feydeyên lîstika setrencê de wiha dibêje: “Gelek jêhatîbûnên veşartî hene ku divê werin piştgirîkirin. Ya ku hişt ez ji vê lîstikê hez bikim, ew e ku şerek di nava mêjiyê mirov de diqewimîne. Dihêle ku tu mêjiyê xwe tam bi kar bînê û bifikirî, di heman demê de gelek sakîn û aramî tê de heye ku pêwîst e bala mirov safî be. Feydeyên wê yên cur be cur hene ku dihêle bi saya wan mirov ji lîstika setrencê hez bike. Çiqas acizî hebe, dihêle ku tu biçî cîhaneke din dûr û kûr.”

‘Dixwazim xwe bigihîjînim gerdûnê’

Sîdar Hac Mihemed di dawiya axaftina xwe de da zanîn ku di pêşeroja xwe de dê bêtir ked bide ji bo ku bi lîstikê, xwe bigihîjîne cîhanê û bi ser bikeve û wiha bi dawî kir: “Ez gelekî serbilind im ji ber vê lîstika ku ez dikim, malbata min jî gelek piştgirî da min û destek da, bêguman ew jî bi min serbilind in. Tevî zehmetiyan û derfetên kêm, ez riya xwe bidomînim. Dixwazim di pêşerojê de bibim lîstikvaneke pispor, bi nav û deng û bikaribim xwe li pêşiya tevahî cîhanê îsbat bikim û bi ser bikevim. Hêviya min ji her kesê ew e ku armancek wan hebe, bila nesekinin û ji bo pêşeroja xwe têbikoşin.”