CAROLÎN BAZZI

Beyrûd- Parêzer Lubna Makki destnîşan kir ku divê li ser îstîsmarkirina pargîdaniyên bîmeyê yên ji xerîdarên ku di peymanên bîmeyê de aliyê herî qels in bisekinin ku şertên peymana ji berê ve hatiye amadekirin û çapkirin bi destnivîsa nexwendî diyar bikin. Ji bo ku azadiya paşîn a nîqaşkirin an guhestina şertên peymanê û pejirandin û bicîhanîna şertên wê sînordar bikin.

"Peymana sîgortayê peymanek hevgirtî ye û bi her du aliyan ve girêdayî ye"

Parêzer Lubna Makki ji ajansa me re wiha got: "Wekî tê zanîn ji ber têkçûna eşkere ya dewletê di vî warî de tendirustî xema yekem û dawî ya her welatiyek Lubnanê ye. Ji ber vê sedemê kesên ku ji tu garantorekî xizmeta tenduristiyê nagirin, ji bo lêçûnên derbasbûna nexweşxaneyê bi cih bînin serî li deriyê Wezareta Tenduristiyê didin lê hin dewlemend ji bo ku nexweşxaneyê bigrin, serî li peymana bi pargîdaniyên bîmeyê didin û di vê rewşê de, peymanek bîmeyê lihevhatî bi pargîdaniya bîmeyê re tê îmzekirin.”

Ew diyar dike ku peymana sîgorteyê di Qanûna Peymanên Lubnanê de ku di sala 1932’yan de hatiye derxistin, hatiye destnîşankirin. Xala 950 ya vê peymanê dibêje: "Ew girêbestek e ku kesê jê re kefîl tê gotin, dema ku rewşa awarte li ser kesê kefîl an jî pereyê wî çêbibe, li hemberî dayîna yarmetiya ku jê re tê gotin kefîl an jî ferzkirin, hin erkan dike.”

Li gorî metna gotara navborî, girêbesta bîmeyê girêbestek lihevhatî ye ku bi her du aliyan ve girêdayî ye. Pêdivî heye ku bîme mîqdara lihevkirî bide û pargîdaniya bîmeyê neçar e ku deynê xwe bigre dema ku rewşa awarte çêbibe û ne jî mafê wan heye ku şertên wê binpê bikin.

 "Divê bîmekar hemû şertên peymana sîgorteyê bixwîne"

Wê di berdewamiya axaftina xwe de got: "Peymana sîgortayê wek peymaneke lihevkirinê tê dîtin, ji ber ku bîmekar aliyê qelstir ê peymanê ye ji ber ku şîrketa bîmeyê ew e ku şertên peymana ji berê ve ji hêla wê ve hatiye amadekirin û çapkirin. Bi rengekî nexwendî diyar dike, li gorî tiştê ku em di hemû peymanên bîmeyê de dibînin. Ji ber ku ev azadiya xerîdar ji bo nîqaşkirin an guhartina şertên peymanê bi sînor dike da ku bi vî awayî jî xerîdar peymanê bipejirîne û şertên wê bi cih bîne. Ev mijarek hevpar e ku bi hewceyî balkişandinê ye da ku pargîdaniya bîmeyê nikaribe peymanê bişopîne û ji valahiyên tê de sûdê bigire. Li vir, bîmekar dema ku siyaseta sîgortayê îmze dike divê şert û mercên peymanê baş nas bike da ku ji nezaniyê dûr bisekine û maf û erkên xwe bizanibe. Divê ew di dema îmzekirinê de hişyar be û daneyên rast ên têkildarî tenduristiya xwe bêyî xapandinek biçûk peyda bike, ji bo ku şîrketa sîgortayê ji agahiyên şaş sûd wernegire

"Şîrketên bîmeyê nikarin xwe ji lêçûnên dayikbûnê dûr bixin"

Lubna Makki destnîşan dike ku nebûna pêbaweriya daneyên ku ji hêla bîmeyê ve hatine tomarkirin dema ku peymana bîmeyê çêdike, pargîdaniya bîmeyê ji berpirsyariyên xwe azad dike heke ew kifş bike ku daneyên ji pargîdaniyê re hatine ragihandin xelet in. Bi taybetî der barê nexweşiyên kronîk, penceşêr, ducaniyê û hwd. de ji ber ku şîrketa bîmeyê nikare xwe ji dabînkirina lêçûnên dermankirinê dûr bixe ger jê re diyar bibe ku bîmekar piştî îmzekirina peymana bîmeyê bi nexweşiyê ketiye.”

Der barê jinên ducanî de jî wiha dibêje: "Her wiha şîrketa sîgortayê nikare ji lêçûnên welidandinê bireve ger ducanîbûn piştî peymana bîmeyê çêbûbe. Lê belê dema îmzekirina peymana sîgorteyê divê jina zewicî haydar be ku sîgorta mesrefên jidayikbûnê û lêçûnên dermankirina zarokê ku di dema jidayikbûna wî de hewcedarê lênihêrîna bijîşkî ye, dihewîne.”

Ew amaje bi wê yekê dike ku çendîn rê hene kesên bi nakok ji bo bidestxistina mafên xwe, van rêbazan red dikin û dibêje: "Bi vekolîna dadrêsiya dadwerî, mirov vedigere dadgeha ku dozên darayî dikole, yan dadgerê yekta medenî yan dadgeha medenî ya yekem, ew jî li gorî mîqdara ku tê xwestin e. Her wiha ew dikare dosyaya xwe bide ber Encumena Garantî ya Hakeman ku dadgehek awarte ye, ji du komîteyan pêk tê. Komîteyek ku li qezayên trafîkê dinêre û komîteyek din ku li pirsgirêkên nexweşxaneyê dinihêre, bi şertê ku nirxê îdiayê ji heftê û pênc milyon lîreyên Lubnanî derbas nebe. Her wiha divê ku bîmekar îdiaya xwe beriya wê pêşkêşî dadgeha edlî neke. Ger ku vegere û dosyayê bide dadgeha dadwerî, encûmen dev jê berdide û biryara betalkirinê dide.” 

“Çend sal in meclisa Lubnanê bê xebat maye”

Parêzer Lubna Makki xemgîniya xwe ya li hemberî rewşa Lubnanê anî ziman û got: "Mixabin çend sal in ku ev meclis ji ber serokê wê dev ji erkên xwe berdaye, bê xebat bûye ku ev jî bêguman bandorê li mafên dozgeran dike. Ji ber vê yekê, tê pêşniyarkirin ku daraza dadwerî were vekolîn û pêdivî heye ku sîgorta di heyama du salan de ji roja dayîna diravê ku divê bide, hay ji hewcedariya bidestxistina mafên xwe hebe.”