جرم‌انگاری بی‌حجابی؛ اعلام جنگ با زنان
تصویب قانون جدید حجاب در ایران، اعلام جنگ با زنان است زیرا زنان با مقاومت و نافرمانی مدنی، در مبارزه برای آزادی مصمم هستند.
ويان مهرپرور
مهاباد- مبارزه برای آزادی زنان، مبارزه‌ای است که هر روز و هر لحظه باید ادامه یابد. اکنون در خیابان‌های ایران و روژهلات به واقعیت بدل شده است. زنان، با وجود تهدیدها و فشارهای فزاینده، هر روز با شجاعت بیشتری به میدان می‌آیند و نشان می‌دهند که مبارزه برای آزادی، مرزی نمی‌شناسد.
در شهریور ۱۴۰۱، پس از قتل حکومتی ژینا امینی توسط گشت ارشاد، اعتراضات گسترده‌ای با شعار «ژن، ژیان، ئازادی» آغاز شد. این جنبش صفحه جدیدی در تاریخ آزادی‌خواهی زنان در روژهلات و ایران گشود. رژیم ایران، در مواجهه با این چالش، اقدامات سرکوبگرانه‌ای را علیه زنان تشدید کرد.
در پی خیزش انقلابی «ژن، ژیان، ئازادی» چهره خیابان‌های مهاباد دگرگون شدە است. با قدم زدن در شهر، تغییرات چشمگیری در پوشش و نگرش زنان و دختران به چشم می‌خورد. بسیاری از آنها پوشش و نگرشی متفاوت‌تر با قبل دارند. این تحول اجتماعی، تمامی محله‌ها و خانه‌ها را در بر گرفته است. این مشاهدات نشان‌دهنده یک تغییر فراگیر در نگرش و رفتار اجتماعی است که پس از خیزش انقلابی تمام ایران و روژهلات را فراگرفتە است و به‌نظر‌می‌رسد قوانین ضد زن حکومت، بر اراده‌ی زنان اثرگذار نیست.
تلاش‌های ناکام حکومت در مقابل اراده زنان
علی‌رغم سرکوب‌های شدید حکومت، نافرمانی مدنی زنان ادامه یافت. حکومت با طرح‌هایی مانند گشت ارشاد، توقیف و جریمه خودروهای حامل سرنشینان دارای پوشش آزاد تلاش کرد تا حجاب اجباری را تحمیل کند، اما زنان همچنان مقاومت کردند.
شلیر.ع، زنی ۳۳ ساله از مهاباد، تجربه خود را از توقیف خودرو به دلیل داشتن پوشش آزاد بیان می‌کند: «پس از دریافت چندین پیامک هشدار و بی‌توجهی به آنها، هنگام تعویض پلاک با مشکل مواجه و مجبور به تحویل خودرو برای ۱۰ روز شدم.» او اکنون از راهکارهایی برای اجتناب از مشکلات مشابه استفاده می‌کند، اما تأکید دارد که قصد بازگشت به شیوه نگرش و هویت قبل از خیزش انقلابی را ندارد.
«کلینیک ترک بی‌حجابی»؛ از بودجه ۲۵۵میلیاردی تا واکنش‌های منفی گسترده
در آبان ماه سال جاری، ایجاد «کلینیک ترک بی‌حجابی» با هدف «درمان علمی و روان‌شناختی بی‌حجابی» مطرح شد. این طرح که بودجه ۲۵۵میلیاردی دریافت کرده، با واکنش‌های منفی گسترده‌ای روبرو شد. افرادی چون پروانه سلحشوری، عضو سابق کارگروه زنان، از این طرح انتقاد کردند و آن را مغایر با وعده‌های انتخاباتی دولت دانستند. متخصصان سلامت روان نیز به «بیمارانگاری بی‌حجابی» اعتراض کردند و چندین انجمن تخصصی بیانیه‌هایی در این زمینه صادر نمودند.
شیما.ص یک زن ۲۰ ساله از مهاباد است، او که جزئیات «کلینیک بی‌حجابی» را خوانده است، می‌گوید: «می‌خواهند زنان را به شکلی وحشتناک سرکوب کنند، به زنان برچسب بیمار می‌زنند یا قوانین غیراخلاقی و متضاد با حقوق بشر ابداع می‌کنند چون از کنترل ما عاجزند. با نگاه به تاریخ و تجربیات حکومت، باید بدانند که ما مبارزه می‌کنیم تا به آزادی برسیم.»
با وجود مخالفت‌های گسترده، این طرح هنوز منتفی نشده و به نظر می‌رسد قرار است به مکانی برای فشار روانی علیه زنان تبدیل شود.
تصویب نهایی لایحه حجاب در ایران
رژیم ایران پس از ناکامی در تحمیل حجاب، لایحه‌ای تحت عنوان «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» را تدوین کرد. این لایحه در آذرماه ۱۴۰۳ به تصویب نهایی رسید و شامل ۷۴ ماده و ۵ فصل است. مجازات‌های متعددی از جمله جریمه‌های نقدی از ۵ تا ۱۶۵ میلیون تومان و محرومیت از خدمات اداری، مالی و اجتماعی برای افراد بی‌حجاب در نظر گرفته شده است.
مطابق این قانون دستگاه‌های مختلفی همچون فرماندهی انتظامی، وزارت علوم و... به طور مستقیم وظایفی خواهند داشت و گرو‌ە‌های مردمی «آمران معروف» که می‌توانند از اتباع غیر ایرانی هم باشند، به شکلی آموزش دیده در مقابل مردم قرار خواهند گرفت.
جزئیات این قانون، روشن کننده‌ی آن است که حکومت در کنار سرکوب گسترده، جیب خود را نیز پر می‌کند اما اجرای آن که اعلام جنگ با زنان است، عواقب جبران ناپذیری خواهد داشت.
ستاره.آ، کارشناس جامعه‌شناسی از بوکان، درباره این قانون می‌گوید: «با اجرای این قانون، جمهوری اسلامی می‌خواهد مردم را در مقابل مردم قرار دهد و پربحث‌ترین بخش آن، قسمتی است که مهاجران ایدئولوژیک را در برابر زنان به ابزار سرکوب مجهز می‌کند. واقعیت امر از ابتدا این بوده است که زنان با مبارزه برای حقوق انسانی خود، امروز خود را ساخته‌اند و آنچه ما، چه در ایران و چه در روژهلات به دست آورده‌ایم نتیجه‌ی مبارزات زنان علیه ذهنیت مردسالار و حکومت زن‌ستیز است.»
او در ادامه می‌افزاید: «امروز زنان آزادیخواه بزرگترین دشمنان جمهوری اسلامی به‌حساب می‌آیند و تصویب چنین قانونی نشانه‌ای از هراس رژیم ایران از فروپاشی و شکست خود است. زنان حافظ ارزش‌های انسانی هستند و قطعاً راه آزادی جامعه، از راه آزادی زنان می‌گذرد و جمهوری اسلامی با تصویب چنین قانونی این اصل را اثبات کرد. این زنان هستند که جمهوری اسلامی را به نقطه‌ی پایان می‌رسانند.»
تصویب قانون حجاب اجباری نشان‌دهنده تلاش حکومت برای کنترل بدن و هویت زنان است. این اقدام با مقاومت گسترده زنان روبرو شده که ریشه در تاریخ مبارزات زنان دارد. زنان با نافرمانی مدنی و بازتعریف هویت خود، در حال نگارش فصل جدیدی از تبارشناسی مبارزات زنان هستند. این رویارویی نه تنها آینده حقوق زنان، بلکه ساختارهای اجتماعی و سیاسی روژهلات و ایران را نیز دگرگون خواهد کرد.