تهیه‌کننده عراقی که سینمای فرانسه را فتح کرد
سلام جواد، تهیه‌کننده‌ی سینمای عراقی مقیم فرانسه و چهره‌ای برجسته است که در آثارش سینما و ادبیات را در هم می‌آمیزد. او تاکنون ۳۵ فیلم تولید کرده که در جشنواره‌های جهانی حضور یافته‌اند.
افراح شوقی
پاریس - سلام جواد علی‌رغم چالش‌های غربت، میراثی سینمایی و جهانی از خود بر جای گذاشته، با این باور که هنر، رسالتی مردمی برای ثبت حقیقت و بیان انسانیت است؛ همچنان که دروازه ایشتار نمادی از درد عمیق او باقی مانده است.
چهره سومری و علاقه‌اش به دنیای سینما و ادبیات، او را به سوی آنچه دوست دارد یعنی تولید فیلم هدایت کرد. او حالا نامی شناخته‌شده در میان شرکت‌های سینمایی فرانسه است. فیلم‌هایش که تاکنون ۳۵ عنوان می‌شود، اکثراً در جشنواره‌های بین‌المللی شرکت کرده و در کشورهای مختلف اروپایی اکران شده‌اند.
سلام جواد که ادبیات فرانسه را در دانشگاه سوربن پاریس خوانده و سپس به مطالعه سینما روی آورده، این دو رشته را در کار تولیدی‌اش به هم پیوند زده و بعدها شرکت «اوروک فیلم» را راه‌اندازی کرده است. او سینما را هنری مردمی می‌داند که بر خلاف تئاتر و اپرا برای همه قابل دسترس است و همین ویژگی او را شیفته سینما کرده است.
وی توضیح می‌دهد: «ابتدا روزنامه‌نگاری مرا جذب کرده بود و از کار پدرم الهام می‌گرفتم، اما علاقه عمیقم به زبان فرانسه که مدیون معلمم بودم، مرا به سمت ادبیات فرانسه کشاند. علاوه بر این، معلم دیگری که خودش تهیه‌کننده مطرح سینما بود، تأثیر عمیقی روی زندگی‌ام گذاشت. یک ماه در شرکتش کارآموزی کردم؛ تجربه‌ای که خیلی لذت‌بخش بود و مسیر شغلی‌ام را دگرگون کرد.»
سلام جواد درباره انتخاب تهیه‌کنندگی علی‌رغم موفقیت در بازیگری که در فیلم «بابل از نو» نمایان است، می‌گوید: «تهیه‌کننده، خصوصاً در سینما، مهم‌ترین رکن هر اثر است؛ از ابتدا تا انتها حضور دارد و با همه جزئیات آشنا است. تهیه‌کنندگی کار پیچیده و هنرمندانه‌ای است. راجع به بازیگری‌ام در فیلم 'بابل از نو' هم باید بگویم که اتفاقی بود. این اثر با همکاری سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان ساخته شده و به شکل داکیودراما داستان آثار دزدیده‌شده بابل را روایت می‌کند. کارگردان بعد از انتخابم، فیلم‌نامه را از یک مستند ساده به داستان دختری عراقی که در سینمای فرانسه کار می‌کند و دنبال ریشه‌هایش در بابل می‌گردد، تبدیل کرد.»
او پیرامون مشکلات زنان در تهیه‌کنندگی توضیح می‌دهد: «تهیه‌کنندگی شغل بسیار سختی است و این حوزه مدت‌ها در اختیار مردان بود. زنان به تدریج و با تلاش‌های سیاسی و مبارزات مداوم، وارد این عرصه شدند و حضورشان قوت گرفت.»
وی همچنین با اشاره به دشواری تأمین بودجه تولیدات سینمایی نسبت به تلویزیون گفت: «مشکل تولید فیلم این است که گاهی هزینه زیادی دارد، اما سودش با زحمت‌مان متناسب نیست و حتی گاهی کل دستمزد شرکت‌هایمان را هم پوشش نمی‌دهد.»
این تهیه‌کننده با اشاره به چالش‌های مختلف سینما، از جمله تعطیلی‌ها در دوران کرونا، می‌افزاید: «علاوه بر این، پلتفرم‌های دیجیتال مثل نتفلیکس، بلک‌فورم و آمازون دیزنی با تغییر عادات تماشاگران نقش مهمی در ایجاد این معضل داشته‌اند. مردم حالا فیلم دیدن در خانه را به خاطر راحتی و هزینه کمتر به سینما ترجیح می‌دهند. امروز قیمت بلیت سینما برای خانواده‌ها گران است و این باعث شده خانواده‌های کم‌درآمد کمتر به سینما بروند و سینما دیگر تفریح عادی محسوب نمی‌شود.»
او درباره آخرین آثارش می‌گوید: «مجبوریم فیلم‌نامه‌های زیادی بخوانیم تا بهترین‌ها را انتخاب کنیم و این کار وقت و انرژی زیادی می‌طلبد. مثلاً اخیراً از ۳۵ فیلم‌نامه، فقط سه تا را انتخاب کردیم. یادم هست در تولید فیلم بلند 'سکونت دوگانه' شرکت کردم که درباره مشکلات خانوادگی و زندگی جداگانه زوجین بود. این فیلم اوایل ۲۰۲۴ در بسیاری از سینماهای فرانسه اکران شد، مورد استقبال مطبوعات قرار گرفت و بازیگران مشهوری در آن حضور داشتند.»
وی درباره فیلم «بغداد، کلمه‌ای در برابر درد» که درست بعد از سقوط رژیم قبلی ساخت، می‌گوید: «خانواده شدیداً مخالف بودند چون می‌دانستند اوضاع هنوز ناآرام و آینده نامشخص است. اما من اصرار داشتم بروم و همه چیز را ضبط کنم؛ انگار دغدغه عظیمی مرا می‌کشاند. فوراً با فیلمبردار آشنایم تماس گرفتم، سریع ویزا گرفتم و به سختی خودم را به آنجا رساندم. حدود ده روز در بغداد ماندم. روزهای وحشتناکی بود؛ لحظات خاص و احساسات شدیدی را تجربه کردم. اگرچه بغداد را در شش ماهگی ترک کرده بودم اما هنوز ریشه‌هایم در وطنم بود. در آن روزها فیلمی یک ساعت و بیست دقیقه‌ای ساختم که واکنش‌های مختلف مردم به تغییر حکومت و تصاویر ساختمان‌های تخریب‌شده را نشان می‌داد. این فیلم در جشنواره‌های بین‌المللی مختلفی نمایش داده شد و جوایزی هم گرفت.»
او می‌افزاید: «اما مشارکت من در فیلم 'بابل از نو' کاملاً تصادفی بود. این فیلم که حدود یک ساعت طول داشت، یک سال تمام در موزه لوور به صورت شبانه‌روزی نمایش داده شد. همچنین از شبکه‌های تلویزیونی مختلف پخش شد و در جشنواره‌های مختلف سینمایی عرضه شد که استقبال گسترده‌ای به‌همراه داشت.»
نکته جالب این ماجرای خلاقانه این است که او موقع ساخت فیلم، باردار دختر اولش بود و این موضوع هیچ خللی در کارش ایجاد نکرد؛ چیزی که نشان از اراده قوی‌اش برای ثبت این دوره مهم با همه چالش‌ها و موفقیت‌هایش دارد.
سلام جواد درباره پروژه‌های آینده تأکید می‌کند که آرزوی همیشگی‌اش ساخت فیلمی درباره قهرمانی مادربزرگش است و این ایده را از ۱۵ سال پیش در ذهن دارد. داستان درباره زن قوی‌ای است که علی‌رغم مشکلات سیاسی و سرکوب کمونیست‌ها توسط حکومت آن زمان، توانست فرزندانش را پیدا کند. او این داستان را شایسته تعریف می‌داند و مصمم است فیلم را در عراق بسازد تا واقعی باقی بماند.
سلام جواد اما درباره هدایت دخترش به سمت تهیه‌کنندگی سینما، تأکید دارد که آزادی انتخاب را به او می‌دهد: «دخترم الان مهندسی روباتیک می‌خواند، ولی شاید به خاطر تأثیر خانواده هنرمندمان، بیشتر از من عاشق سینما باشد؛ پدرش بازیگر مشهوری است، پدربزرگش هنرمند و شخصیت رسانه‌ای، و مادربزرگش خواننده.»