چَمچَمال- زنی از شهر کوچک چَمچَمال به مدت ۵۰ سال است که به ساخت انواع مختلفی از تنورها مشغول است. او تلاش می‌کند از طریق این کار فرهنگ قدیمی کوردی را حفظ کند و آن را به زنان دیگر نیز بیاموزد. وی بیان می‌کند که مردم هنوز به تنورهای سنتی علاقه دارند و آن‌ها را بر انواع جدیدتر مانند تنورهای گازی ترجیح می‌دهند. او می‌گوید: «بهترین فصل برای ساخت تنور، تابستان است.»

«ساخت تنور را از مادرم و مادربزرگم یاد گرفتم»

شیرین عثمان، ۵۰ سال است که به ساخت تنور مشغول است. او از کودکی و در سن ۸ سالگی این کار را آغاز کرده و در ابتدا با تماشای مادر و مادربزرگش فنون ساخت تنور را آموخته است. او همواره آرزو داشت که بتواند نانی را در تنوری که خود ساخته، بپزد. شیرین برای ساخت تنور با کیفیت، خاک رس را از روستای قوره تهیه می‌کند و توضیح می‌دهد که خاک منطقه چَمچَمال به دلیل کیفیت پایین مناسب ساخت تنور نیست. او ابتدا خاک را به چَمچَمال آورده و پس از آن برای دو تا سه هفته آن را زیر پلاستیک نگه می‌دارد تا به خوبی آماده شود.

شیرین گفت: مردم برایشان غیرمنتظره است که در این سن هنوز تنور می‌سازم و در آن نان می‌پزم. در گذشته هم زنان بودند که تنور درست می‌کردند، نه مردان. ابتدا خاک رس را می‌آورم و سپس آن را با آب مخلوط می‌کنم و می‌گذارم مدتی بماند تا آماده شود. این خاک باید کاملاً خودش را بگیرد و ترک نخورد. مستقیماً در تنور از کاه استفاده نمی‌کنم چون باعث سیاه شدن آن می‌شود. اما زمانی که شروع به ساخت تنور می‌کنم، لایه‌ای از کاه را در داخل آن می‌گذارم تا استحکام بیشتری پیدا کند.

«تابستان بهترین فصل برای ساخت انواع مختلف تنور است»

شیرین عثمان در حالی که مشغول ساخت تنور است، خانواده‌اش را نیز مدیریت می‌کند و به تربیت فرزندانش می‌پردازد. او ساخت تنور را به منبع درآمدی برای خود تبدیل کرده است. شیرین می‌گوید: «حتی اکنون که اجاق و تنور گازی موجود است، مردم همچنان نان تنور سنتی را بیشتر می‌پسندند. این موضوع باعث شده که تقاضا برای تنور سنتی افزایش یابد. از مناطق مختلف سفارش تنور دارم و آن‌ها را برایشان آماده می‌کنم.»

ساخت تنور تنها یک روش ندارد، بلکه متنوع است

شیرین عثمان توضیح می‌دهد که تنور لویره (نوعی لواش) از تنور نان کوچکتر است و بهترین زمان برای ساخت تنور تابستان است، چرا که در زمستان به علت بارندگی به سرعت خشک نمی‌شود. در تابستان، علاوه بر تنور، وسایل دیگری مانند شانه زنبور عسل نیز برای پخت‌وپز ساخته می‌شود.

«سعی می‌کنم فرهنگ کهن کوردی را حفظ کنم»

شیرین عثمان در تابستان یک تنور را در یک روز کامل می‌سازد، اما در زمستان این کار دو تا سه روز طول می‌کشد. او تنور را به صورت لایه‌لایه می‌سازد و هر لایه را جداگانه قرار می‌دهد تا به خوبی خشک شود و محکم شود. سپس لایه دیگری روی آن می‌گذارد. شیرین می‌گوید: «تنورهای من با تنورهای دیگر فرق دارند، چرا که من در بخش داخلی آن‌ها یک خط می‌کشم. هر کسی که در این تنورها نان بپزد، تنور را می‌شناسد و می‌داند که کار من است.»

در پایان صحبت‌هایش، شیرین گفت: «مردم بسیار به این تنورها علاقه‌مند هستند، چون می‌دانند به سبک سنتی کوردی ساخته شده است. به چندین زن و حتی دختر خودم آموزش داده‌ام و از آن‌ها می‌خواهم که یاد بگیرند چگونه تنور بسازند تا پس از من این فرهنگ باقی بماند و نسل‌های آینده با فرهنگ کوردی آشنا باشند.»