پرژین سلطان

کرمان- آرام آرام از پلەهای خاکی محوطه کهن قلعەای در هسته مرکزی شهر باستانی کرمان قدم بر می دارم و به دژ نزدیکتر می­شوم... صدایی در سرم می پیچد و نسیم خنک پاییزی در گوشم زمزمه می کند زمزمەهایی دل انگیز از هزاران سال پیش... از "گواشیر"  و قصه دلدادگی اش؛ از ذکاوت و هوشمندی اش که در روایت افسانه ای؛ آن را به قدرت جادویی یک سیب کرم زده نسبت می دهند!

آبی آسمان و سکوت دل انگیز این محوطه دیرین، شیرین است و ذهن من سوار بر بال خیال به روزگاران پیشین پر می کشد آن زمان که شکوه و شوکتی بر این قلعه حاکم بوده و اکنون انگار همه خفته باشند؛ من با "گواشیر" بر فراز قلعه به ستاره ها می نگریم و او از قدرت جادویی خودش با من حرف می زند که مردم آن روزگار و روزگار من حتی دانش و ذکاوتش را به یک سیب کرم زده نسبت می دهند... هر دو می خندیم و من به حکایاتی که نسل به نسل نقل شده می اندیشم.

در روایتی افسانه ای حکایت است: "گواشیر"، دختر فرمانروای مادها یک کرم جادویی داشت کرمی که از دل یک سیب بیرون آمده بود و سبب ایجاد شانس و قدرت می شد؛ از همین رو آن دژ گواشیر شکست ناپذیر شده بود. شکست ناپذیر و دست نیافتنی چون گواشیر و گواشیران و دیگر دختران! از اینروست که نام قلعه دختر بر آن نهادند این حکایت از دل تاریخ می آید از ۳۰۰۰ سال پیش، از سلسله مادها.

می گویند: عده ای از دشمنان پس از سال ها تلاش توانستند با فریب کنیز فرمانروا به آن کرم جادویی دست پیدا کنند و آن را از بین ببرند و از آن پس قلعه را به دست بگیرند.

 

معماری قلعه دختر

در ساخت قلعه دختر کرمان از مصالحی همچون خشت خام و گل رس استفاده شده است. بنای قلعه دختر دو بخش مجزا دارد که یک قسمت آن در ارتفاعات ضلع جنوب شرقی و قسمت دیگر آن در تپه کوتاەتری قرار دارد. بخش های زیادی از این مکان در طول دورەهای مختلف تاریخ تخریب شده و هم اکنون بقای آن قابل مشاهده می باشد. دروازه اصلی قلعه در غرب دژ قرار دارد. حصار دژ دختر متشکل از چندین برج بر روی دیوارهای آن است که امنیت قلعه را تضمین می نمود. نام این قلعه یادآور آناهیتا الهه آب و باروری می باشد.

 

 قلعه دختر دوم

اما بخش دیگری از قلعه  در ۱۰ کیلومتری شمال شهر کرمان جایی که به شهر زرند منتهی می شود واقع شده و به آن "قلعه دوم دختر" می گویند که هرگاه دشمن ازین راه به کرمان حمله می‌کرد، با برافروختن آتش از قلعه دوم، به ساکنان قلعه دختر خبر می دادند.

قلعه دختر در کنار قلعه اردشیر با قدمت سه هزار ساله روی سخره سنگی بر فراز تپه های مرتفع شرقی شهر کرمان به صورت کاملا خاکی قرار گرفته است و صخره ای که قلعه بر فرازش ساخته شده ۴۰۰ متر بلندی دارد. این قلعه در تاریخ اول فروردین ۱۳۴۵ خورشیدی با شماره ثبت ۵۲۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

اما دیدن زیبایی های آثار باستانی و سفر به دل تاریخ یک روی سکه است و روی دیگر آن  بی توجهی مسئولان و مدیران به حفظ آثار باستانی ثبت ملی شده است که قلعه دختر هم از آن مستثنی نیست و این بی توجهی و بی تدبیری به گفته محلی ها از یکی دو دهه پیش تاکنون همچنان ادامه دارد.

با توجه به اینکه به بافت تاریخی اطراف این بنا رسیدگی نمی شود تخریب و حریم این قلعه  در اثر ساخت و سازهای بدون مجوز، نصب دکل مخابراتی، احداث مجموعه ورزشی و ... به خطر افتاده است و نیز به پناهگاهی برای معتادان و کارتن خواب ها تبدیل شده است.