نرخ سوادآموزی استان اورمیه؛ آمارهای غیرواقعی از نرخ باسوادی
آمارهای رسمی نرخ باسوادی را در ر استان ارومیه ۹۵درصد اعلام کردند درحالی که تحقیقات میدانی این آمار و ارقام را نشان نمی‌دهد و هنوز هم بیشتر افراد مسن توانایی خواندن ونوشتن را ندارند و نهضت سوادآموزی هم در این زمینه موفق نبوده است.
یارا احمدی
مهاباد- سوادآموزی و توجه به سطح سواد جامعه یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی است که لازم است هر جامعه‌ای به آن توجه ویژه نماید زیرا سطح سواد جوامع با وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حتی فرهنگی آن ارتباط مستقیم دارد و می‌توان آن را کلید ورود به دنیای علم دانست.
بر مبنای آمار کشور ایران میزان بی‌سوادی «۱۲ درصد» برآورد شده است اما در بسیاری از مناطق این آمار صدق نمی‌کند. در تعریف عمومی سواد به توانایی خواندن و نوشتن گفته می‌شود.
در تاریخ ایران سوادآموزی ابتدا از مردان شروع شد و به مرور در نتیجه‌ی مبارزات قانونی، فرهنگی و اجتماعی، زنان نیز در طول زمان توانستند شانس آموختن را پیدا کنند. در طول دوره‌ی حکومت پهلوی بر ایران وضعیت بی‌سوادی مطلق در جامعه چنان زیاد بود که می‌توان از آن به عنوان شاخصی برای محرومیت بسیاری از قشرهای جامعه استفاده نمود. پس از سر کار آمدن جمهوری اسلامی شیوه‌های حکومت پیشین برای سوادآموزی تحت عنوان نهضت سوادآموزی رواج پیدا کرد.
وضعیت سوادآموزی در استان اورمیه
در سرشماری سال ۱۳۳۵نرخ سواد استان اورمیه ۳۸.۲۶ درصد بوده است و اکنون به گفته‌ی مدیرکل آموزش و پرورش استان اورمیه نرخ سواد استان به بیش از ۹۵ درصد رسیده است و آن را مدیون نهضت سوادآموزی می‌داند.
براساس این آمار یعنی در تمام مناطق از هر ۱۰۰ نفر ۹۵ نفر در کمترین حالت ممکن توانایی خواندن و نوشتن دارد. اما با توجه به بافت جمعیت استان و میزان محرومیت نسل‌های خاص به ویژه زنان میانسال و سالمند در مناطق محروم، این ادعا کذب جلوه می‌کند.
شرمین کریمی ۲۰ ساله و دانشجوی جامعه شناسی در مورد سطح سواد در خانواده‌ی خود می‌گوید: «مادر بزرگ‌های من بین ۶۰ تا ۷۰ سال سن دارند و هیچ کدام سواد خواندن و نوشتن ندارند و بی‌سوادی در روستاها در سنین ۴۵ به بالا به ویژه در زنان بسیار دیده می‌شود و این در حالی است که بسیاری از آنها به کلاس‌های نهضت رفته‌اند و مشتاق یادگیری هم بوده و هستند اما امکانات و شرایط آموزش برایشان فراهم نشده است یعنی فقط برای کارکنان نهضت مهم است که یک نفر بی‌سواد را پیدا کنند و اسمش را وارد سیستم خود کنند و بگویند ما به یک نفر سواد خواندن و نوشتن یاد دادیم و در عمل هیچ کاری نمی‌کنند.»
با شروع فعالیت‌های نهضت سوادآموزی در این استان بسیاری از افراد مشتاق به یادگیری در این کلاس‌ها شرکت نمودند اما به دلیل عدم رسیدگی بر این نهاد فعالیت‌هایی که به قصد سوادآموزی صورت می‌گرفت تبدیل به ابزاری برای کسب درآمد و موقعیت‌ها شد.
زینب.ت می‌گوید: «علم و سواد پیش من جایگاه خاصی دارد، دخترهایم را به مدرسه و دانشگاه فرستادم ولی خودم با وجود علاقه‌ی زیاد در طول این سال‌ها نتوانستم با سواد شوم، اگرچه چند سال پیش در نهضت ثبت‌نام کردم اما هیچ کلاسی هم تشکیل نشد. چند روز پیش خواهرم به من زنگ زد و گفت تو که سواد نداری بیا یک نفر از نهضت آمده و گفته هر کس ثبت‌نام کند یک میلیون تومان به او می‌دهم. اما گفتم پیشتر در سامانه‌ی آنها اسمم ثبت شده است و دیگر نمی‌توانم ثبت نام کنم. می‌گویند این نهضتی‌ها برای استخدام رسمی در آموزش و پرورش این‌کار را می‌کنند.»
شاید در کشوری که روزانه سرمایه‌های ملی و مردمی به غارت برده می‌شود ایجاد آمار دروغین، نبود رسیدگی، عدم مسئولیت و ایجاد فساد فرهنگی و آموزشی دور از انتظار نباشد و بیان ارقام کذب روشی دیگر برای مردم فریبی باشد.
بسیاری از سیاست‌های جمهوری اسلامی در جهت ایجاد نوعی از عدم آگاهی در جامعه و به ویژه در روژهلات است زیرا بسیاری از اعتراضات از دانشگاه و فضای آکادمیک و در بین قشر آگاه جامعه شکل می‌گیرد. جامعه‌ی نخبگان به شدت سرکوب می‌شود و موجی عظیم از فرار مغزها ایران را فرا گرفته است و روژهلات یکی از قطب‌های اصلی این نوع از مهاجرت می‌باشد. به عبارتی افرادی که به درجات بالای علمی دست یافته‌اند پتانسیل پیشرفت را پیدا نمی‌کنند و فضای علمی با خلأ روبهرو می‌شود.
همچنین کودکان بسیاری پس از کرونا در مناطق محروم و حتی در شهرها در تحصیل خود با مشکلات آموزشی روبهرو شده‌اند و زمینه‌ی جبران عقب ماندن از تحصیل در این استان برایشان فراهم نشده است.
به نظر می‌رسد در این بحران که نه تنها گذشته بلکه آینده را نیز در بر می‌گیرد صحبت از نرخ ۹۵ درصدی سواد در استان اورمیه قابل قبول نباشد و تنها نوعی فریب و دروغ آماری به نظر می‌رسد و تعریف سواد در معنای امروزی آن نیز در نظر گرفته نشده است چرا که بر اساس مطالعات در دنیای مدرن، سواد سیاسی، سواد مالی، سواد فنی، سواد تکنولوژی و... نیز بخشی از استانداردها برای تعریف سواد می‌باشد و تمام این سوادها برای یک زندگی موفق، آزاد و آگاهانه بسیار ضروری است.