ŞÎLAN SALIH

Silêmanî- İran ve Türk devleti ve Irak Baas hükümeti 1980-1990 yıllarında baskıcı ve katliamcı politikalarını Kürt halkı üzerinde uyguladı. Bugün de bu değişmedi. ‘Jin, jiyan, azadî’ isyanını bastırmak için kız okullarında zehirli gaz kullanan İran, her türlü işkenceyi uygulamaktan geri durmadı. Türk devleti, Kürdistan dağlarında Kürt halkına ve özgürlük hareketi gerillalarına karşı her zaman en ağır kimyasal silahları kullandı; kullanıyor. Anlaşmalara rağmen kullanılan kimyasal silahlara karşı genel bir sessizlik söz konusu.

Araştırmacı Îrad Menûçeher, kimyasal silahların uluslararası düzeyde yasaklandığını belirterek, "Özellikle birinci ve ikinci dünya savaşlarında kullanıldığında milyonlarca insanın ölümüne neden oldu. Bu durum uluslararası hukukta savaşlarda yasaklanması yönünde birçok tartışmanın yapılmasına neden oldu. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Kürdistan Bölgesi’nde Kürt halkına karşı kullanılan en tehlikeli silah kimyasal silahlar oldu” dedi.  Îrad Menûçeher, kimyasal silahların canlara zarar vermenin yanı sıra doğanın da yok olmasına neden olduğu bilgisini verdi. Bunun aynı zamanda canlılarda besin zincirinin bozulmasına neden olduğunu ve büyük etki yarattığını ifade eden Îrad Menûçeher, "Kürt halkına karşı hardal gazı, Tabun, Sarin, Viëks gibi çeşitli kimyasal silahlar kullanıldı. 1993 yılında kimyasal silahların kullanımı uluslararası alanda yasaklandı. Birçok ülke kimyasal silahların alım ve satımını yasaklayan bu anlaşmayı imzaladı. Bu yasalara göre, insanlara karşı kimyasal silah kullanan herhangi bir ülke mali olarak cezalandırılır ve Lahey'deki mahkemede yargılanır” diye kaydetti.

‘Soruşturma ve yargılama gerekiyor’

Türk devleti, Federal Kürdistan dağlarındaki Medya Savunma Alanlarında işgal amacıyla en fazla kimyasal silah kullanan ülkelerden biri. Uluslararası örgütler ve partiler bu duruma sessiz. Konu hakkında Îrad Menûçeher, "Uluslararası hukukta kimyasal silah kullanmanın bir cezası var. Ancak artık bu silahları şirketler yapıyor ve yasalarda şirketlerle ilgili bir açıklama yok. Bu aynı zamanda kanunlarda çelişkilere de yol açmaktadır. Çoğu zaman ekonomik çıkarlar cezayı görmezden gelmelerine neden oluyor. Yasanın doğru uygulanması durumunda kimyasal silah kullanan ülkelerin uluslararası mahkemelerde soruşturulması ve yargılanması gerekiyor” sözlerine dikkat çekti.

‘Kimyasalın etkisi uzun vadeli oluyor’

Îrad Menûçeher, konuşmasının sonunda şunları söyledi: "Uluslararası hukukla ilgili tartışmaların kısaltılması, cezaların daha ağır hale getirilmesi, değerlendirmenin en çok bu silahlar üzerinde yapılması gerekiyor. Çünkü bu silah sadece insanları öldürmekle kalmıyor, etkisi de uzun vadeli oluyor. Bu silahların savaşta kullanılmasına çoğunlukla dikkat etmeyen ülkeler var. Dolayısıyla kimyasal silahların elde edilmesi kolaylaştırılmıştır. Kaynaklara göre en fazla kimyasal silah üreten ve satan ülke Almanya. Ancak şu ana kadar bu suç mahkemeye taşınmadı ve haklarında herhangi bir soruşturma da yapılmadı."