سوزان ابوسعید   

لبنان - طیف گسترده‌ای از ویروس‌های پاپیلومای انسانی (HPV) می‌توانند موجب تومورهای خوش‌خیم شوند؛ با این حال، برخی از این ویروس‌ها عامل تومورهای بدخیم و ناباروری، به ویژه در میان زنان، هستند. براوردها حاکی از آن است که HPV در حدود پنج درصد از کل موارد سرطان جهانی نقش دارد، که عمدتاً زنان را درگیر می‌کند.

سرطان ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی به عنوان چهارمین سرطان شایع بین زنان در سطح جهانی شناخته می‌شود، که سالانه حدود ۶۲۵۶۰۰ زن و ۶۹۴۰۰ مرد را درگیر می‌کند. مجموع مرگ و میرهای مرتبط با این ویروس تقریباً به ۵۳۰۰۰۰ نفر می‌رسد.

سرطان دهانه رحم به عنوان رایج‌ترین نوع سرطان ارتباط یافته با ویروس پاپیلومای انسانی شناخته می‌شود، به طوری که در سال ۲۰۲۰، تقریباً ۶۰۵۰۰۰ مورد جدید از این سرطان و ۳۵۰۰۰۰ مورد مرگ ناشی از آن گزارش شده است. علاوه بر این، این ویروس عامل ۹۰ درصد از سرطان‌های حلقی و مقعدی، حدود ۷۵ درصد از سرطان‌های واژن، تقریباً ۶۹ درصد از سرطان‌های ولو و حدود ۶۳ درصد از سرطان‌های آلت تناسلی مردان است.

دکتر دانا ابوالحسن،  متخصص در حوزه‌های جراحی زنان، زایمان و ناباروری، اظهار داشت: «بسیاری از بیماری‌ها توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شوند که ما قادر به پیشگیری یا محافظت در برابر آنها هستیم. استفاده از روش‌های محافظت مکانیکی مانند کاندوم مردانه یا محدود کردن تعداد شرکای جنسی به یک شریک، راهکارهایی برای این منظور است. همچنین واکسیناسیون نیز یک گزینه است، با توجه به کشف واکسن در سال ۲۰۰۳، که از آن زمان مورد استفاده قرار گرفته است.»

در رابطه با روش‌های به کارگیری واکسن، دکتر دانا ابوالحسن توضیح داد: «واکسن معمولاً به دختران در بازه سنی ۹ تا ۲۴ سال تجویز می‌شود و این قابلیت را دارد که در برابر ابتلا به ویروس ایمنی ایجاد کند. با وجود گذشت بیست سال از زمان تولید واکسن، هنوز قطعیتی در مورد توانایی واقعی آن برای محافظت وجود ندارد. اما مهم است توجه داشت که این ویروس می‌تواند خطرناک باشد و در آینده به سرطان و ناباروری منجر شود، زیرا می‌تواند لوله‌های رحم را به دلیل ایجاد چسبندگی‌ها مسدود کند.»

وی تأکید کرد: «دو دسته تومور ناشی از انواع متفاوت ویروس پاپیلومای انسانی موجود است: اول، تومورهای خوش‌خیم که منجر به ظهور زگیل در مناطق تناسلی و حساس در هر دو جنس می‌شوند؛ دوم، نوعی که می‌تواند عامل سرطان دهانه رحم، واژن خارجی و داخلی، مقعد و حنجره باشد. رویکرد پیشگیری شامل واکسیناسیون است، که پیشتر تنها به افراد بالای ۹ سال تزریق می‌شد، اما اکنون برای همگان، در سه دوز اجرا می‌شود: اولین دوز به صورت فوری، دوز دوم یک ماه بعد، و دوز سوم شش ماه پس از دومین.»

دانا ابوالحسن بیان کرد: «تلاش کردم تا نسبت به این بیماری و اهمیت واکسیناسیون آگاهی بخشی کنم، اما مسیر آسانی نبود، به خصوص توضیح دلیل نیاز به واکسینه شدن برای بیماری منتقله از راه جنسی به کودکان دختر. با این حال، با گذر زمان، این فرایند سهولت بیشتری یافت و من شاهد پر شدن دفتری با نام دختران واکسینه شده در منطقه کوهستانی بودم.»

او به نشانه‌های عفونت ویروسی اشاره کرد و گفت: «علائم معمولاً در مردان قابل مشاهده است، اما در زنان به ندرت آشکار می‌شود. در نتیجه، ما از آزمایش پاپ اسمیر استفاده می‌کنیم، که شامل نمونه‌برداری از دستگاه تناسلی برای بررسی میکروسکوپی است. علائمی که ممکن است مشاهده شود شامل ترشحات غیرطبیعی رنگی مانند زرد یا سبز و بدون بو، زگیل‌ها، و درد در ناحیه شکم می‌باشد.»

او ادامه داد: «در صورت مشاهده سلول‌های غیرطبیعی پس از آزمایش پاپ اسمیر، نمونه‌برداری بیشتری انجام می‌شود. آزمایش پاپ اسمیر به عنوان یک روش سطحی، سلول‌ها را از سطح دستگاه تناسلی برمی‌دارد. تصمیم‌گیری بر اساس وضعیت سلول‌ها صورت می‌پذیرد. روش برداشت مخروطی، که شامل برداشتن قطعه‌ای بزرگ از ناحیه بین گردن رحم و بدنه رحم است تا چندین لایه سلولی که در محل تلاقی رحم و واژن قرار دارند، اکنون به عنوان رویکردی معتبر شناخته می‌شود. این کار به دلیل احتمال ۵ تا ۱۵ درصدی وجود سلول‌های سرطانی زیرین اهمیت دارد. اگر نتایج آزمایش طبیعی باشند، پس از سه ماه و سپس به مدت دو سال آزمایش تکرار می‌شود. اگر تمامی آزمایش‌ها پس از دو سال طبیعی باشند، به برنامه ریزی سالانه برای آزمایش بازمی‌گردیم.»

دانا ابوالحسن در پاسخ به سؤالی درباره تأثیر وضعیت روانی بر ابتلا به بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های منتقله از راه جنسی، توضیح داد: «استرس موجب تولید هورمون کورتیزول می‌شود که بر سیستم ایمنی بدن اثر می‌گذارد و فرد را بیشتر در معرض انواع بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های ویروسی، قرار می‌دهد. بنابراین، استرس می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف را افزایش دهد.»

دانا ابوالحسن تأکید کرد: «بحران اقتصادی فعلی تأثیر قابل توجهی بر افزایش شیوع بیماری‌ها دارد، به ویژه در میان زنان که با شرایط دشواری روبرو هستند. این وضعیت همچنین بر روی دسترسی به واکسیناسیون، که نیازمند سه دوز طی شش ماه است، اثر گذاشته است. در عرض یک سال، به دلیل اولویت‌بندی نیازهای اساسی مانند غذا، آموزش و سوخت توسط خانواده‌ها، نتوانستم واکسنی را ارائه دهم، حتی با وجود اینکه قیمت آن کمتر از ۲۰۰ دلار است. بسیاری از زنان به دلیل این بحران مالی، تقاضای تأخیر در دریافت واکسن دارند. مهم است یادآوری کرد که واکسن فعلاً تنها برای زنان تجویز می‌شود.»

دانا ابوالحسن به چالش‌های تشخیصی مربوط به ویروس پاپیلومای انسانی اشاره کرد و گفت: «برای زنان، شناسایی ابتلا به این ویروس به تنهایی کاری دشوار است، حتی برای متخصصان پزشکی نیز بدون دیدن علائمی مانند زگیل‌های تناسلی، تشخیص دادن آن چالش‌برانگیز است. یکی از نشانه‌هایی که می‌تواند به زنان هشدار دهد، مشاهده زگیل‌های تناسلی در شریک جنسی‌شان است.»

دانا ابوالحسن در مورد رویکردهای درمانی برای سلول‌های بدخیم توضیح داد: «درمان به طور خاص بر اساس هر مورد، با در نظر گرفتن سن بیمار و مرحله بیماری تعیین می‌شود. متغیرهایی مانند وضعیت اجتماعی بیمار، از جمله اینکه آیا فرد مجرد است یا فرزند دارد، نیز در تصمیم‌گیری نقش دارند. من به هیچ وجه از تکنیک سوزاندن برای درمان زخم‌ها یا تومورهای ناحیه تناسلی استفاده نمی‌کنم، زیرا هر یک از این موارد نیازمند بیوپسی هستند، به ویژه اگر احتمال وجود سرطان سلول‌های خیم مطرح باشد. درمان متناسب با هر بیمار و شرایط خاص او در نظر گرفته می‌شود، که می‌تواند شامل پرتودرمانی یا حتی برداشتن غدد لنفاوی باشد، اگرچه من به دلیل خطر بروز ورم لنفاویاین روش آخر را توصیه نمی‌کنم . بنابراین، رویکرد درمانی بر اساس شدت بیماری متغیر است و ممکن است تا شیمی‌درمانی پیش برود. اما کلیدی‌ترین اصل، تشخیص بیماری در مراحل اولیه است تا از پیشرفت آن جلوگیری شود. هرچه درمان زودتر آغاز شود، پیچیدگی‌های کمتری به دنبال خواهد داشت و خطر بروز عوارضی مانند چسبندگی و بالطبع نازایی کاهش می‌یابد. در مورد زنان باردار مبتلا به زگیل یا ویروس، زایمان سزارین توصیه می‌شود تا از آلوده شدن جنین جلوگیری گردد.»

دانا ابوالحسن اشاره کرد که طی ده سال تجربه پزشکی خود در حوزه زنان در لبنان، دو مورد سرطان را در مراحل اولیه تشخیص داده است که هر دو منجر به بهبودی کامل شده‌اند.

دانا ابوالحسن بر تعاملات پیچیده اجتماعی و روانشناختی ناشی از تشخیص ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی تأکید کرد و افزود: «زنانی که خود را مبتلا به ویروس می‌یابند، در برابر چالش سختی برای اطلاع‌رسانی به شریک زندگی‌شان قرار می‌گیرند، زیرا اغلب با اتهامات خیانت مواجه می‌شوند. تنها تعداد اندکی از مردان وجود دارند که توانایی درک و پذیرش این موضوع را دارند و حاضرند بپذیرند که خودشان ممکن است منبع ابتلا بوده‌اند، به‌خصوص از طریق روابط خارج از ازدواج. گاهی اوقات، این مسائل به خشونت نیز کشیده می‌شود، به طوری که مرد خود را قربانی می‌داند. این موضوع به دلیل تابو بودن اعتراف به داشتن روابط خارج از ازدواج و نقش آن در انتقال عفونت، بسیار حساس است، حتی اگر فرد آگاه به ابتلای خود نباشد.»

دکتر دانا ابوالحسن، متخصص زنان، زایمان و ناباروری، سخنان خود را با پیام مهمی به پایان برد: «زنان باید آزمایش پاپ اسمیر را به صورت دوره‌ای و یک سال پس از ازدواج انجام دهند. در عرصه پزشکی، دو دیدگاه وجود دارد: یکی از انجام سالانه این آزمایش حمایت می‌کند و دیگری پیشنهاد می‌دهد هر سه سال یکبار انجام شود. من شخصاً توصیه می‌کنم که به صورت سالانه انجام شود، چرا که فاکتورهای متعددی مانند تغذیه، محیط زیست و وضعیت روحی تأثیر منفی بر بدن زن دارند. همچنین، به زنان مجرد توصیه می‌کنم واکسینه شوند و به زنانی که با این ویروس زندگی می‌کنند، می‌گویم که نگران نباشند.»