روایت سه زن پزشک در سودان؛ کار روزانه همزمان با کمبود امکانات و پیامدهای جنگ
این گزارش روایت سه زن پزشک سودانی است که در میانه کمبود امکانات و پیامدهای جنگ، از بخش سرطان کودکان تا اتاق جراحی و کار داوطلبانه؛ به درمان و آگاه‌سازی ادامه می‌دهند.
ميساء القاضی
سودان- داستان‌های زنان فعال در حوزه مراقبت‌های بهداشتی نمونه‌های زنانه الهام‌بخش در عرصه پزشکی را برجسته می‌کند؛ زنانی که با چالش‌های بزرگ روبه‌رو شده، موفقیت‌های تأثیرگذاری کسب کرده و در آگاه‌سازی سلامت عمومی نقش داشته‌اند، و نشان می‌دهند که زنان نقشی محوری در خدمت به جامعه و ارتقای مراقبت‌های بهداشتی دارند.
آلاء القاسم، متخصص کودکان در بخش سرطان کودکان بیمارستان مروی، مسیر الهام‌بخش خود در حرفه پزشکی را روایت کرد و گفت: «پزشکی جزو برنامه‌های اولیه من نبود، من در دوران دبیرستان می‌خواستم مهندسی بخوانم، در حالی که خانواده‌ام ترجیح می‌دادند به داروسازی بروم.»
او افزود که پس از مدتی تفکر عمیق، به تدریج جذب واقعی به پزشکی شد و بعدها علاقه و شوق خود به این حوزه را کشف کرد: «اکنون که پزشک کودکان هستم، احساس رضایت و شادی می‌کنم؛ زیرا خودم را در جایگاهی یافته‌ام که به آن تعلق دارم.»
در اولین روز دوره کارورزی، آلاء القاسم با وضعیت بحرانی دختری ۱۹ ساله با انسداد روده روبه‌رو شد. بیمار تحت عمل جراحی همراه با عوارض قرار گرفت، اما پس از درمان بهبود یافت و پس از ترخیص، همراه خانواده‌اش بازگشت تا هدیه‌ای به نشانه قدردانی از تلاش تیم پزشکی تقدیم کند، که تأثیری عمیق بر او گذاشت و هدف اصلی‌اش در پزشکی، یعنی کمک به مردم و ارائه مراقبت، را به یادش آورد.
کمبود منابع، بزرگ‌ترین چالش
آلاء القاسم اشاره کرد که بزرگ‌ترین چالش‌ها در حوزه مراقبت‌های بهداشتی ناشی از محدودیت امکانات و کمبود منابع، به ویژه در کشورهای کم درآمد است، که ارائه مراقبت بهینه به بیماران را دشوار می‌کند. این مشکلات از تأخیر در رسیدن بیماران به دلیل کمبود وسایل نقلیه یا هزینه‌های بالا شروع شده و حتی پس از ورود، تیم‌های پزشکی با کمبود تجهیزات یا هزینه‌های بالای آزمایش‌ها روبه‌رو می‌شوند.
او توضیح داد: «پس از انجام آزمایش‌ها، گاهی تأمین درمان و داروهای مورد نیاز دشوار است؛ کمبود یا قیمت بالای داروها باعث تأخیر در درمان و افزایش رنج بیماران می‌شود.»
وی همچنین بر چالش پیگیری بیماران پس از ترخیص تأکید کرد، زیرا این کار نیازمند مراجعه‌های منظم برای ارزیابی وضعیت و تنظیم درمان است، اما هزینه‌های مالی مانع بسیاری از بیماران در انجام این پیگیری‌ها می‌شود.
دستاوردها و موفقیت‌ها در بخش کودکان
بیمارستان مروی خدمات پزشکی باکیفیت بالایی به کودکان ارائه می‌دهد و درمان به‌صورت رایگان و شامل تمام تخصص‌های لازم است. با این حال، افزایش مداوم تعداد کودکان مراجعه‌کننده از سراسر سودان، به‌دلیل پیامدهای درگیری‌ها و تعطیلی مراکز درمانی دیگر، فشار زیادی بر ظرفیت بیمارستان وارد کرده است.
آلاء القاسم توضیح داد: «کار در بخش کودکان مرکز سرطان مروی از سال ۲۰۲۴ آغاز شد و از آن زمان، شمار زیادی از کودکان بیمار از سراسر کشور به ما مراجعه کرده‌اند. با وجود ظرفیت بالای بیمارستان، پاسخگویی به نیاز همه کودکان دشوار است. اکنون حدود ۶۷۰ کودک در واحد کودکان تحت درمان هستند.»
مشکلات و چالش‌ها در فرایند انتخاب
زینب هاشم، متخصص جراحی عمومی، می‌گوید: «من از روی علاقه رشته پزشکی را انتخاب کردم و خانواده‌ام از کودکی مرا تشویق می‌کردند. علاقه‌ام به علوم و پزشکی باعث شد فرصتی برای خدمت به مردم پیدا کنم. چالش اصلی، انتخاب جراحی به‌عنوان تخصص بود، زیرا مردم تصور می‌کردند جراحی برای زنان دشوار است و زندگی آنان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.»
او بر نقش حیاتی زنان در جامعه تأکید کرد و گفت: «زن تنها نیمی از جامعه نیست، بلکه ستون اصلی آن است. آگاه‌سازی از داخل خانواده شروع می‌شود و زنان به‌ویژه در زمینه آموزش درباره سرطان پستان می‌توانند فراتر از کلمات تأثیرگذار باشند.»
زینب هاشم درباره چالش‌ها افزود: «درگیری‌ها و جابه‌جایی مردم، همراه با پاندمی کرونا، محیط کار پزشکان را سخت کرده است، اما اراده واقعی می‌تواند بر همه مشکلات غلبه کند. پزشکی با وجود دشواری و هزینه‌های تحصیل، حرفه‌ای شریف است که با مردم و جامعه پیوند دارد.»
او همچنین به مشکلات بخش سلامت سودان اشاره کرد: «اپیدمی‌ها و کمبود منابع فشار زیادی به شهروندان، پزشکان و بیمارستان‌ها وارد کرده است، اما مردم سودان با صبر و تحمل، چه پزشکان و چه شهروندان، این شرایط سخت را پشت سر گذاشته‌اند.»
نقش برجسته در فعالیت‌های داوطلبانه و آموزش عمومی
نوال سمیر، دانشجوی سال چهارم پزشکی، نمونه‌ای الهام‌بخش از زنی است که زندگی‌اش را وقف خدمت به دیگران کرده است. او با انگیزه و آگاهی، پزشکی را انتخاب کرده و در بسیاری از کمپین‌های آگاه‌سازی داوطلبانه شرکت کرده است. هم‌اکنون در بیمارستان مروی در کمپین آگاهی‌بخشی درباره سرطان پستان فعالیت می‌کند و بر نقش حیاتی زنان در آموزش و فرهنگ‌سازی تأکید دارد.
نوال با چالش‌های زیادی از جمله انتقال به شهری جدید برای ادامه تحصیل پس از توقف دانشگاهش به‌دلیل درگیری‌ها روبه‌رو شد. او ابتدا از فرهنگ و جامعه جدید نگران بود، اما پس از یک سال توانست خود را با شرایط وفق دهد و از تجربه‌اش رضایت داشته باشد. تجربه نوال نشان‌دهنده اراده قوی و توانایی سازگاری با شرایط دشوار است.