صلح با طعم امید و تردید؛ زنان کورد از انتظاراتشان می‌گویند
هم‌زمان با آغاز فرآیند جدید صلح، مادران شهر آمد کە فرزندانشان به مبارزات پیوسته‌اند، آرزوی خود برای پایان جنگ را چنین بیان می‌کنند: «می‌خواهم سرم را بر شانه فرزندی بگذارم که سخت دلتنگش هستم و آنگاه نفسی آسوده بکشم.»
آرژین دیلک اونجل
آمد - فرآیندی که با «فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک» عبدالله اوجالان، رهبر خلق کورد، در ۲۷ فوریه کلید خورد، اکنون با کار «کمیسیون همبستگی ملی، برادری و دموکراسی» در مجلس پیگیری می‌شود. این کمیسیون پای صحبت‌های «مادران شنبه» و «مادران صلح» نشست. بستگان جان‌باختگان جنگ در نشست‌های اخیر، آزادی عبدالله اوجالان و شنیده‌شدن نظرات او از سوی کمیسیون را خواستار شدند و این‌چنین فراخوان دادند: «بیایید بجای فرزندانمان سلاح‌ها را دفن کنیم. مادران سربازان و مادران گریلا، بیایید یکدیگر را در آغوش کشیم.» در همین حال، «مادران شنبه» که عزیزانشان قربانی بازداشت‌های بی‌سرنوشت یا قتل‌های حکومتی شده‌اند، بر روشن‌شدن حقیقت، محاکمه عاملان و تشکیل یک کمیته فرعی «حقیقت‌یاب» تأکید کردند.
هم‌زمان با ادامه واکنش‌ها به این فرآیند، در شهر آمد به میان زنان رفتیم تا از انتظارات و دیدگاه‌هایشان بشنویم.
مرال کایا با اشاره به تجربه‌های ناکام گذشته در «فرآیندهای صلح»، نگرانی عمیق خود را بیان می‌کند. او می‌گوید سال‌ها برای دستیابی به برابری مبارزه کرده‌اند، اما دولت همواره آنها را با وعده‌های توخالی سرگرم کرده است. مرال کایا تأکید می‌کند که اکنون زمان صلحی واقعی و پایدار فرا رسیده است: «ما خواهان حق تحصیل به زبان مادری خود هستیم. می‌خواهیم زبانمان در تمام لایه‌های زندگی جاری باشد و مدارسی داشته باشیم که در آن به زبان کوردی تدریس شود.»
شهروندان کورد می‌توانند به روستاهایشان بازگردند و به تولید بپردازند
جودت یلماز، معاون رئیس‌جمهور، به‌تازگی اعلام کرد که بودجه‌ای بالغ بر ۱ تریلیون و ۶۰۸ میلیارد لیر به جنگ اختصاص خواهد یافت. این رقم عظیم شامل هزینه‌های دفاعی، امنیت داخلی و منابع صندوق پشتیبانی از صنایع دفاعی است و نسبت به سال گذشته، افزایشی ۱۶۵ درصدی را نشان می‌دهد.
مرال کایا به تأثیر ویرانگر این بودجه جنگی بر اقتصاد اشاره کرده و می‌گوید: «شهروندان کورد به دلیل جنگ مجبور به ترک روستاها و مزارع خود شدند و این مهاجرت اجباری، چرخ تولید را متوقف کرد. با توقف تولید، اقتصاد کشور رو به وخامت گذاشت. اگر صلح برقرار شود، مردم به سرزمین خود بازمی‌گردند، کشاورزی را احیا می‌کنند و اقتصاد خانواده‌ها بهبود می‌یابد. دیگر نیازی به واردات نخواهد بود. امروز مردم زیر فشار شدید اقتصادی هستند، در حالی که شکاف طبقاتی روزبه‌روز عمیق‌تر می‌شود.»
فضای بی‌اعتمادی حاکم است
مرال کایا با تأکید بر بی‌اعتمادی مردم به دولت می‌افزاید: «ما به عنوان زنان کورد، به صداقت دولت در این فرآیند اطمینان نداریم و نگرانیم که این نیز سناریویی دیگر باشد. درست است که حزب کارگران کوردستان سلاح‌هایش را زمین گذاشت، اما طرف مقابل نیز باید به سرکوب پایان دهد. برای باور به یک فرآیند صلح‌آمیز، سربازان نیز باید سلاح‌هایشان را کنار بگذارند. ما خاطرات تلخ دوران حکومت نظامی را به یاد داریم که چگونه ساعت پنج صبح به خانه‌هایمان یورش می‌بردند.»
او در پایان تأکید می‌کند که دولت باید تضمین‌های لازم را ارائه دهد و این تضمین‌ها باید شامل حال آن دسته از اعضای حزب کارگران کوردستان نیز بشود که سلاح‌های خود را در راه صلح کنار گذاشته‌اند.
هنوز در ادارات دولتی نمی‌توانیم به زبان کوردی سخن بگوییم
زینه آبای، زنی سالخورده که تحولات سیاسی را مشتاقانه دنبال می‌کند، انتظارات خود را چنین برمی‌شمرد: «اگر این فرآیند صادقانه باشد، باید اولین قدم آزادی زندانیان باشد. رهبر آپو و صلاح‌الدین دمیرتاش باید آزاد شوند. اما ابهامات زیادی وجود دارد و ما نمی‌دانیم سرانجام چه خواهد شد. دیگر فریب نمی‌خوریم. ما خواهان یک فرآیند واقعی و صادقانه هستیم. بگذارید زبان ما آزاد باشد تا خود ما نیز آزاد شویم. زندان‌ها مملو از جوانان کورد است، همه آنها باید به آغوش خانواده بازگردند.»
می‌خواهم سرم را بر شانه پسرم بگذارم و نفسی تازه کنم
یکی از پسران موشهر اولکر نیز به صفوف مبارزان آزادی‌بخش پیوسته است. او با بیان اینکه این فرآیند در دل مادران امید کاشته است، می‌گوید بی‌صبرانه در انتظار روزی است که فرزندش را در آغوش بگیرد.
موشهر اولکر با ادای احترام به جان‌باختگان راه آزادی می‌گوید: «در برابر تمام شهدای راه آزادی سر تعظیم فرود می‌آورم. جهان به برکت خون آنها کوردها را شناخت. فرآیند کنونی به لطف عبدالله اوجالان آغاز شده و کمیسیون مجلس باید آن را جدی بگیرد. این جنگ باید تمام شود، چرا که خون را با خون نمی‌شویند. من به عنوان مادر یک گریلا، تشنه صلح هستم. چهارده سال است که در حسرت آغوش پسرم می‌سوزم. می‌خواهم مانند تمام مادران گریلا، سرم را بر شانه‌اش بگذارم و آرام بگیرم. مسئولان باید این فرآیند را با درک این حسرت مادرانه به پیش ببرند.»
او با اشاره به نقش کلیدی عبدالله اوجالان، رهبر خلق کورد، می‌گوید: «سرانجام دریافتند که جنگ پنجاه‌ساله راه‌حل نیست. اوجالان گوی آتش را در دستانشان گذاشت و گفت که 'مجبور به حل آن هستید.' او ملت کورد را بیدار کرد و اکنون نوبت ماست که از این مبارزه و فرآیند صیانت کنیم. سال‌ها گفتیم کلید صلح در امرالی است و اکنون دولت نیز به همین حقیقت پی برده است.»
موشهر اولکر هشدار می‌دهد که خلق کورد دیگر فریب بازی‌های سیاسی را نخواهد خورد: «اگر صلح محقق نشود، هر دو طرف بازنده خواهند بود و گریه مادران ادامه خواهد یافت. خلقی که دهه‌ها جنگیده است، فریب وعده‌های انتخاباتی را نمی‌خورد. وقتی فرزندان آنها کشته می‌شدند، شعار 'فدای سر وطن' سر می‌دادند، اما وطن زخم‌هایشان را التیام نمی‌بخشد. مادران کورد اما همیشه گفته‌اند 'جگر ما سوخت، نگذارید جگر دیگران بسوزد.' ما خواهان التیامیم و این فرآیند باید پاک و شفاف باشد، وگرنه این پلیدی همه ما را نابود خواهد کرد.»
ممنوعیت زبان کوردی در مجلس پذیرفتنی نیست
در یکی از نشست‌های اخیر کمیسیون، به «مادران صلح» اجازه داده نشد به زبان کوردی صحبت کنند. این درخواست حتی با پیشنهاد نمایندگان حزب «دم» برای ترجمه هم‌زمان نیز رد شد.
نجمیه یاشار، یکی دیگر از زنان، این اتفاق را غیرقابل قبول می‌داند: «من سی و هفت سال است در شهر زندگی می‌کنم اما هنوز ترکی نیاموخته‌ام. چرا نباید بتوانیم آزادانه به زبان مادری خود سخن بگوییم؟ من برای ملاقات عزیزانم به زندان‌های ترابزون و آنتپ رفتم و با همه سختی‌ها، به زبان کوردی حرف زدم.»
او می‌افزاید: «برای رسیدن به یک زندگی آزاد، باید شبانه‌روز تلاش کرد. احزاب سیاسی باید خانه به خانه با مردم سخن بگویند. هر مادری داغی بر دل دارد و ما به عنوان زنانی که هزینه‌های بسیار داده‌ایم، فقط می‌خواهیم این خونریزی متوقف شود.»
نجمیه یاشار در پایان از تمام زنان کورد و ترک می‌خواهد که از این فرآیند حمایت کنند: «ما نمی‌خواهیم مادران ترک نیز اشک بریزند. انسان‌هایی هستند که سی و سه سال از عمر خود را در زندان گذرانده‌اند. اولین گام برای صلح، آزادی آنهاست. این جنگ هم علیه انسان و هم علیه طبیعت است. باید تمام شود. تنها آرمان ما، آرمان آزادی است و در این راه، عبدالله اوجالان و تمام زندانیان سیاسی باید آزاد شوند.»