مرکز خبر- خدیجه کشاورز،  عضو گروه مطالعات زنان پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی در گفت‌و‌گو با یکی از خبرگزاری های داخلی ایران از پایین‌تر بودن نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران نسبت به کشورهای همسایه ایران و کشورهایی مانند عربستان سعودی خبر داد و گفت که این نتیجه تقویت ایدئولوژی غالب مبنی بر تقسیم کار جنسیتی است.

خدیجه کشاورز به بحران بیکاری زنان تحصیل‌کرده در ایران پرداخت و گفت ۷۲ درصد بیکاران زن در ایران دارای تحصیلات آموزش عالی هستند، در حالی که این رقم برای مردان تنها ۲۸ درصد است.

خدیجه کشاورز با اشاره به اینکه متقاضیان زن در کنکور افزایش یافته است، اعلام کرد که بازار کار بر روی این زنان بسته است و نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران بسیار پایین‌تر از کشورهای همسایه و همچنین عربستان سعودی است.

عضو گروه مطالعات زنان پژوهشگاه مطالعات فرهنگی با اشاره به اینکه ایدئولوژی مردان نان‌آور و زنان خانه‌دار در جامعه ایران گسترش یافته است، گفت: ایدئولوژی‌ای در کشور ما تقویت شد که مردان نان‌آور و زنان خانه‌دار هستند؛ یعنی تقسیم کار جنسیتی همواره در تریبون‌های رسمی ما تقویت می‌شود و در واقع جامعه به زن این پیام را می‌دهد که حالا اگر می‌خواهی تحصیل هم بکن چون اگر زن تحصیل کند، مادر بهتری خواهد شد و حتی می‌توانی  پرستیژ اجتماعی‌ات را بالا ببری و از طرفی مونس بهتری برای مرد باشی. این گفتمانی است که از دوره مشروطه ما با آن مواجه هستیم و این همچنان تداوم دارد آن هم در شرایط که بازار کار هم به شدت بر زنان بسته است. البته اکنون بر همه بسته است. در واقع در بازار کاری کنونی می‌بینم که مردان تحصیل‌کرده را سخت‌تر از مردان تحصیل‌نکرده می‌پذیرند؛ یعنی این بازار کار نمی‌تواند نیرویی را که دانشگاه‌ها آموزش دیده‌اند به خوبی جذب کند.

خدیجه کشاورز با تأکید بر این‌که در مناطق حاشیه‌ای‌تر، انسداد جنسیتی شدیدتر و بازار کار برای زنان به‌شدت بسته‌تر است، گفت: در مناطق حاشیه‌ای‌تر که می‌رویم، بازار کار به شدت برایشان بسته است، در واقع نگاهی که بر تقسیم جنسیتی کار تأکید می‌کند، یعنی زن را بیشتر خانه‌دار و مادر و همسر توصیف می‌کند و مرد نان‌آور، خیلی قوی‌تر می‌شود. در واقع وقتی که بازار کار بر روی آن‌ها بسته است و این ایدئولوژی هم وجود دارد، برای اینکه بتوانند موقعیت خودشان را توجیه کنند، آن ایدئولوژی را می‌پذیرند و در نتیجه اعلام نظرهایی هم می‌کنند. مثلا می‌گویند که  شوهرم وظیفه دارد نان من را بدهد و حتی من می‌توانم کار نکنم. این نگاه را بخشی از زنان می‌پذیرند، برای اینکه چاره‌ای ندارند.

عضو گروه مطالعات زنان پژوهشگاه مطالعات فرهنگی همچنین با اشاره به اینکه به دلیل بسته بودن بازار کار بر روی زنان،  آنها به سوی دستفروشی و مشاغل خانگی روی آورده‌اند، گفت: حضور زنان در دستفروشی‌ها و مشاغل خانگی، اگرچه در آمارهای رسمی نیست، اما به هر حال به شکل وسیعی شاهدش هستیم و این به دلیل شرایط اقتصادی است که الآن خانواده‌ها با آن مواجه هستند، چرا که امکان ندارد با یک حقوق بشود زندگی کرد.

کشاورز تصریح کرد: من معتقدم با توجه به تحولات اجتماعی‌ که در جامعه اتفاق افتاده، ما در حال حاضر با یک نسل تحصیل‌کرده مواجهیم. تحصیلات خیلی گسترش پیدا کرده و آگاهی‌های اجتماعی خیلی افزایش یافته است. ما با نسلی مواجهیم که در واقع به روی جهان گشوده‌اند. بنابراین نسبت به خیلی از مناسبات جنسیتی نگاه بازتر و برابرتری دارند. اما با وجود این شرایط، در واقع ما یک تضادی بین آگاهی‌های رشد یافته آن‌ها و موقعیت مادی‌شان می‌بینیم.

براساس داده‌های فصلی مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری زنان سیستان و بلوچستان در تابستان سال ۱۴۰۳ با ۴,۹ واحد درصد افزایش نسبت به بهار همان سال و ۱,۴ واحد درصد افزایش در مقایسه با تابستان سال قبل از آن، به ۲۱,۵ درصد رسیده بود. این رقم ۷,۳ واحد درصد بیشتر از متوسط کشوری نرخ بیکاری زنان بود.

این در حالی است که به‌گفته کشاورز در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ که اقتصاد رو به رشد بود، ایران در خاورمیانه بالاترین نرخ اشتغال زنان را که نزدیک به ۲۰ درصد بود، داشت.

داده‌های فصلی مرکز آمار ایران در مقایسه نرخ بیکاری پاییز و زمستان سال گذشته، حاکی از آن است که نرخ بیکاری مردان از ۱۱,۶  درصد در پاییز به ۱۲,۱ درصد در زمستان، در بخش زنان از ۲۴,۱  درصد به ۲۵,۲ درصد، در مناطق شهری از ۱۵,۱ درصد به ۱۵,۲ درصد و در مناطق روستایی از ۱۱,۳ درصد به  ۱۳,۲ درصد رسیده است.