ماريا قدیمی

سنه-  گزارش‌های میدانی و اظهارات فعالان حوزه رسانه و جامعه مدنی نشان می‌دهد که از اوایل آبان‌ماه، موج جدیدی از بازداشت‌ها، احضارها و یورش‌های شبانه به منازل روزنامه‌نگاران، پژوهشگران و کنشگران اجتماعی در ایران آغاز شده است. این افراد که همواره تحت نظارت و تهدید نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی قرار داشتند، اکنون با شدت‌گیری تفتیش منازل، ضبط وسایل شخصی و بازجویی‌های فشرده روبه‌رو هستند.

بر اساس گزارش‌های رسیده از سازمان‌های حقوق بشری، در هفته‌های اخیر چندین روزنامه‌نگار زن به دلیل پوشش اخبار مرتبط با مسائل زنان، اعتراضات صنفی و خشونت ساختاری مورد احضار، تهدید و بازداشت کوتاه‌مدت قرار گرفته‌اند. خانواده‌های برخی از بازداشت‌شدگان از بی‌اطلاعی نسبت به وضعیت حقوقی و مکان نگهداری آنان خبر داده‌اند.

یکی از روزنامه‌نگاران حوزه زنان که نخواست نامش فاش شود، می‌گوید: «هر چند وقت یک‌بار احضار می‌شوم. بارها تهدید شده‌ام که اگر ادامه بدهم، بازداشت می‌شوم. من کاری غیرقانونی نکرده‌ام؛ فقط درباره مشکلات زنان می‌نویسم. اما این فعالیت را تهدید علیه نظام می‌دانند.»

به گفته این روزنامه‌نگار، فضای فشار تنها محدود به محیط کاری نیست: «آن‌ها می‌خواهند زندگی ما را، فضای مجازی و حقیقی ما را کنترل کنند. اگر بپذیریم، باید برای نفس کشیدن هم اجازه بگیریم. من فقط آزادی می‌خواهم؛ نه برای خودم تنها، برای نسلی که بعد از ما می‌آید.»

در برخی موارد، نیروهای امنیتی حتی کتاب‌ها، یادداشت‌ها و اسناد پژوهشی فعالان را ضبط کرده‌اند. کنشگران مدنی این اقدام را تلاشی برای خاموش کردن تولید دانش مستقل ارزیابی می‌کنند.

همزمان، نهادهای حقوق بشری اعلام کرده‌اند که سرکوب روزنامه‌نگاران در ایران یک روند ساختاری و ادامه‌دار است . طبق داده‌های گزارش‌گران بدون مرز، ایران در شاخص آزادی مطبوعات سال ۲۰۲۴ در میان ۱۸۰ کشور، رتبه ۱۷۶ را داشته است و همچنان یکی از «بزرگ‌ترین زندان‌های روزنامه‌نگاران» در جهان به شمار می‌رود.

فعالان رسانه‌ای معتقدند که تداوم این روند می‌تواند به خاموش شدن فضای عمومی، توقف گردش آزاد اطلاعات و تشدید ترس اجتماعی منجر شود؛ موضوعی که پیامدهای عمیقی برای آینده جامعه و آزادی بیان در ایران خواهد داشت.