جایگاه زنان در سیستمهای کشاورزی-غذایی
طبق نتیجهگیریهای سازمان فائو، افزایش توانمندی زنان برای رفاه آنان بسیار ضروری بوده و تأثیر مثبتی بر کشاورزی، امنیت غذایی، بهبود رژیمهای غذایی و تغذیهی کودکان دارد.

سازمان خواربار و کشاورزی (فائو) اخیرا با هدف ارائهی یک نمای کلی از زنان و مسائل جنسیتی در کشاورزی، مطالعهای با عنوان «وضعیت زنان در سیستمهای کشاورزی-غذایی» منتشر کرده و نمونههای قانعکنندهای از سیاستها و برنامههای موردنیاز را با مرور اقدامات تاثیرگذار، ارائه کرد. طبق نتیجهگیریهای این گزارش، افزایش توانمندی زنان برای رفاه آنان بسیار ضروری بوده و تأثیر مثبتی بر کشاورزی، امنیت غذایی، بهبود رژیمهای غذایی و تغذیهی کودکان دارد.
علیرغم اهمیت سیستمهای کشاورزی در معیشت زنان و رفاه خانوادههایشان، زنان در این سیستمها به حاشیه رانده میشوند. شرایط کاری آنها معمولا بسیار بدتر از مردان است و با محیطهای کاری نامنظم، غیررسمی، پاره وقت، کم مهارت، فشرده و در نتیجه آسیبپذیر دست و پنجه نرم میکنند.
مرکز بینالمللی بهبود ذرت و گندم (CIMMYT) نیاز مبرم سیستمهای کشاورزی-غذایی را به اقدامات موثر در جهت برابری جنسیتی تشخیص داده و پروژههای خاص بسیاری را برای رسیدگی به برابری جنسیتی آغاز کرده است. CIMMYT همچنین در تمام تحقیقات، برنامهها و مداخلات خود به نظر گرفتن جنبهی جنسیتی موضوع، متعهد شده است.
برام گوارتس، مدیر کل CIMMYT، گفت:«این اقدامات ثابت میکند که جنسیت و برابری اجتماعی همیشه جزء حیاتی پایداری هر ابتکار عملی - فارغ از نوع محصول و منطقه جغرافیایی تحت تأثیر- است. ما اکنون در رسیدگی به مسائل برابری جنسیتی آگاهانهتر عمل میکنیم و واقفیم که روشهای قدیمی دیگر موثر نیستند.»
جمع آوری دادههای با کیفیت برای نظارت، ارزیابی و تسریع پیشرفت برابری جنسیتی در سیستمهای کشاورزی بسیار مهم است
در گذشته اقدامات بسیاری انجام شد که برای جمعآوری دادهها به نظرسنجی کشاورزان، تولیدکنندگان، مصرفکنندگان و سایر ذینفعان متکی بود. با این حال، جمعآوری دادههای مبتنی بر نظرسنجی راه مناسبی برای ارزیابی عاملیت زنان در جوامع سنتی روستایی نیست، زیرا محدودیتهای فرهنگی ریشهدار ممکن است به آنها اجازه ندهد که آشکارا دربارهی موضوعات حساسی مانند شکل رابطه با همسرشان صحبت کنند.
محققان CIMMYT در بخشی از پروژهی تسریع دستاوردهای ژنتیکی ذرت و گندم برای بهبود معیشت در آسیا و آفریقا (AGG) در بیهار هند، برای جمعآوری دادهها یک رویکرد داستانسرایی خلاقانه آغاز کردند، به این صورت که با استفاده از طرحنویسی، داستانهای کوتاهی به کشاورزان داده میشد که به سادگی بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. داستانهایی که خاطرهسازی با آن برای کشاورزان آسان بود و میتوانستند سریعا با شخصیتها ارتباط برقرار کنند.
این روش داستانسرایی برخی از ایدههای دیرینهی این منطقه از هند دربارهی نقش زنان در کشاورزی را از بین برد و دید متفاوتتری از چگونگی و چرایی مشارکت زنان در کشاورزی ایجاد کرد. این رویکرد منجر به دادههای کیفی غنیتری میشود که میتواند توسعه و پایداری مداخلات جنسیتی را بهبود بخشد.
برنامەهای حمایت اجتماعی باعث افزایش اشتغال زنان و افزایش تابآوری زنان شده است
CIMMYT و سازمان سیستمهای غلات جنوب آسیا (CSISA) با بهبود دسترسی و قرار دادن زنان در معرض نوآوریهای فنآوری مدرن و بهبود یافته، به طور خاص از کشاورزان زن بهره برده و از دانش و مهارتهای کارآفرینی آنها حمایت میکند. CSISA همچنین با اقدامات منطقهای و ملی و شرکای دولتی و خصوصی همکاری میکند.
برای رفع نابرابریهای جنسیتی و توانمندسازی زنان باید اقدامات جدیدی طراحی شود
در حالی که CIMMYT موفق شد گونههای ذرت بهبودیافتهی بسیاری تولید کند، محققان CIMMYT کشف کردند که تولید این گونههای جدید ممکن است موجب کوتاهی این سیستم در برآوردن نیازهای زنان و کشاورزان محروم شود. باید به جای اینکه صرفا در تبعیضها به دنبال تفاوتهای مبتنی بر جنسیت باشیم، رویکردهای جدیدی را برای ارزیابی تقاضای بذر از سوی کشاورزان بررسی کنیم و سؤالات جدیدی را در نظر بگیریم.
اولین قدم در این مسیر، تعیین چگونگی تفاوت تقاضای کشاورزان برای بذر ذرت بر اساس نیازها، اولویتها و محدودیتهای آنها است. جنسیت بخش بزرگی از این معادله است، اما محققان CIMMYT ملاحظات دیگری را نیز در نظر میگیرند، از قبیل اینکه تولید ذرت چگونه با امنیت غذایی و معیشت خانوارها، پویایی تصمیمگیریهای آنها و دسترسیشان به بذر در ارتباط است.
تلاشهای داخلی در CIMMYT
در حالی که گزارش فائو بر زنان فعال در سیستم کشاورزی-غذایی متمرکز است، CIMMYT برای اطمینان از تنوع بیشتر پژوهشگران، همذات پنداری قویتر و پژوهش در جامعهی علمی گستردهتر، چندین ابتکار داخلی طرحریزی کرده است.
در CIMMYT، حدود ٢٠ تا ٢۵ درصد از کارکنان علمی – از قبیل کارکنان مشاغل میدانی، آزمایشگاه، دادهها و فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی - زن هستند. در سال ٢٠٢٢، آلیسون بنتلی، مدیر برنامهی جهانی گندم CIMMYT، و نله ورهولست، مهندس زراعی، بخش «زنان در علوم زراعی» را در CIMMYT راه اندازی کردند. هدف این گروه اتصال و ایجاد شبکهای از زنان در مسیر شغلی-علمی بوده و متعهد به دستیابی زنان به محیطی فراگیرتر در CIMMYT و گروه مشورتی تحقیقات بینالمللی کشاورزی (CGIAR) است.
این گروه، اخیراً جایزهی تیم فراگیر را در مراسم افتتاحیهی جوایز محل کار فراگیر CGIAR دریافت کرد.
CIMMYT همچنین سالانه با اهدای جوایز «Jeanie Borlaug Laube Women in Triticum » که برتری علمی و پتانسیل رهبری را تشویق میکند، به توسعهی نسل بعدی دانشمندان زن کمک میکند. تا به امروز، بیش از ۶٠ دانشمند زن در حوزهی رهبری و ایجاد فرصتهای توسعه حرفهای آموزش دیدهاند و با هدف حمایت از زنان، به خانوادهی بزرگ جامعه دانشمندانی که در سراسر جهان با گرسنگی مبارزه میکنند، پیوستهاند.
منبع: CIMMYT