دگرگونی آموزش در سوریه؛ تغییراتی فراتر از حذف نمادهای پیشین
هشتم دسامبر سال گذشته، فصل تازه‌ای در تاریخ سوریه آغاز شد. با این حال، تغییراتی که حاکمیت جدید در برنامه‌های درسی ایجاد کرده، واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخته است. نگرانی‌ها از سیاسی شدن آموزش، به بحثی جدی در جامعه تبدیل شده است.
راما خلف
دمشق- پس از تحولات سیاسی در سوریه، تغییر در برنامه‌های درسی، واکنش‌های متفاوتی را در جامعه، به‌ویژه در میان فعالان آموزشی و حقوقی در پی داشته است. گروهی این اصلاحات را برای پاک‌سازی نشانه‌های نظام پیشین ضروری می‌دانند؛ در مقابل، عده‌ای دیگر معتقدند این تغییرات شتاب‌زده می‌تواند آینده آموزش در سوریه را با چالش‌های جدی مواجه کند.
نگرانی‌های جدی درباره سیاسی شدن نظام آموزشی و تغییر هویت ملی وجود دارد. تغییرات اعمال‌شده شامل حذف گسترده تصاویر، عبارات و موضوعات مختلف، و همچنین حذف کامل کتاب تربیت ملی بوده است. بسیاری بر این باورند که این تغییرات بیش از حد گسترده بوده و می‌شد تنها به حذف مطالب مرتبط با خانواده اسد بسنده کرد.
آلاء الحایک، وکیل دادگستری، در این باره می‌گوید: «این تغییرات در جامعه موجی از نگرانی به وجود آورده است. بسیاری از تغییرات اعمال‌شده ضرورتی نداشت و فراتر از انتظارات ما بود. این روند می‌تواند آینده یک نسل را به خطر بیندازد.»
وی می‌افزاید: «حذف گسترده تصاویر، عبارات و موضوعات، و به‌ویژه لغو کامل کتاب تربیت ملی قابل توجیه نیست. می‌شد به حذف محتوای مربوط به خانواده اسد اکتفا کرد. حذف کتابی که به تاریخ غنی سوریه، از گذشته تا به امروز می‌پردازد، پذیرفتنی نیست.»
آلاء الحایک در ادامه توضیح می‌دهد: «در درس زبان عربی، سرودها و موضوعات متعددی حذف شده‌اند. عبارات ملی بازنویسی شده و رنگ و بوی مذهبی به خود گرفته‌اند؛ برای نمونه، عبارت «در راه وطن» به «در راه خدا» تغییر یافته و سرود «حمات الدیار» حذف شده است. این تغییرات نه تنها به بهبود برنامه درسی کمکی نمی‌کند، بلکه ما را به مسیری خطرناک می‌کشاند که می‌تواند تأثیری منفی بر نسل آینده داشته باشد.»
او با تأکید بر لزوم جداسازی مسائل مذهبی و سیاسی در این برهه حساس می‌گوید: «پذیرفتنی نیست که مسائل مربوط به خانواده اسد و نظام پیشین، آینده یک نسل را تحت تأثیر قرار دهد.»
تأثیر اصلاحات بر جایگاه زنان در نظام آموزشی
آلاء الحایک اشاره می‌کند که علاوه بر نگرانی از سیاسی شدن آموزش، حذف شخصیت زنوبیا، ملکه تاریخی و نماد قدرت زنان در سوریه، خشم گسترده‌ای را در میان فعالان و حقوقدانان زن برانگیخته است. به گفته آنان، این اقدام می‌تواند نشانه‌ای از کمرنگ شدن نقش زنان در محتوای آموزشی باشد.
او می‌افزاید: «اعتراض‌ها به حذف زنوبیا، نگرانی عمیقی را درباره آینده حضور زنان در برنامه‌های درسی نشان می‌دهد. این نگرانی‌ها به‌ویژه پس از تصمیم‌های غیررسمی در برخی مناطق برای محدود کردن آزادی زنان در پوشش و تردد، شدت گرفته است.»
