بهاران لهیب

کابل- در طول سه سال از تسلط طالبان، علاوه بر سرکوب زنان، فعالان حقوق بشر، کودکان، فعالان شبکه‌های اجتماعی، فعالان آموزشی، نظامیان دولت پیشین و زنان معترض که با زندان، شکنجه، قتل، ترور و سرکوب مواجه شده‌اند، خبرنگاران رسانه‌های داخلی نیز از این تهدیدات در امان نبودند. زنان و مردان فعال در رسانه‌ها هر روز با برخوردهای غیرانسانی و محدودیت‌های شدید روبه‌رو هستند.

براساس گزارشی که در اواسط سال ۱۴۰۳ توسط «سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان» در مورد وضعیت کارمندان رسانه‌ها منتشر شد، ۱۸۱ مورد خشونت ثبت شده است. این موارد شامل بسته شدن رسانه‌ها با تهدید طالبان، لت‌وکوب کارمندان رسانه‌ای، زندان و سایر موارد سرکوبگرانه می‌شود.

گزارش دیگری که در سال ۱۴۰۲ توسط «مرکز خبرنگاران افغانستان» منتشر شد، نشان می‌دهد که طالبان ۱۷ دستورالعمل برای رسانه‌ها وضع کرده‌اند، از جمله:

- جلوگیری از کار زنان در رادیو و تلویزیون ملی (یکی از رسانه‌های دولتی)

- ممنوعیت پوشش رسانه‌ای اعتراضات و تظاهرات مدنی

- وضع محدودیت بر دسترسی به اطلاعات، انتشار اخبار و تولید محتوا

- الزام خبرنگاران و رسانه‌ها به معرفی طالبان به‌عنوان حکومت رسمی افغانستان

- ممنوعیت پخش موسیقی در رسانه‌ها

- منع حضور زنان در نمایشنامه‌های تلویزیونی و پخش فیلم و سریال

- تفکیک زنان و مردان در رسانه‌ها و ممنوعیت مصاحبه زنان با مردان و برعکس

- محدودیت برای مصاحبه با مخالفان و منتقدان طالبان

- ممنوعیت پخش برنامه‌های تلویزیون‌های بین‌المللی در افغانستان

- اعمال محدودیت در نشر آگهی‌های تجاری با محتوای سیاسی، امنیتی و اجتماعی

- ممنوعیت نقد عملکرد مقامات طالبان توسط رسانه‌ها

- ممنوعیت تصویربرداری و مصاحبه تصویری، همراه با ممنوعیت انتشار صدای زنان در رسانه‌ها

- منع همکاری با رسانه‌های ممنوعه

- ممنوعیت صدای زنان در رسانه‌های محلی ولایت هلمند

- دستور به رسانه‌ها برای خودداری از استفاده از اصطلاحات بیگانه

- ممنوعیت عکاسی و تصویربرداری در نشست‌های رسمی و غیررسمی مقامات محلی قندهار

- ممنوعیت تماس تلفنی دختران با رادیوها و تلویزیون‌ها در ولایت خوست

علاوه بر این، طبق قانونی که توسط «وزارت امر به معروف و نهی از منکر» طالبان و با تصویب ملا هبت‌الله، رهبر طالبان به اجرا درآمده است، تصویربرداری از زنده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جان‌ها ممنوع اعلام شده و در برخی ولایت‌ها حتی پخش برنامه‌های تلویزیونی به‌طور کلی متوقف شده است.

در سه سال گذشته، طالبان در ولایت‌های مختلف به رسانه‌ها حمله کرده، تعدادی از کارمندان رسانه‌ای را بازداشت و برخی رادیوها، به‌ویژه ایستگاه‌های محلی، را تعطیل کرده‌اند. در آخرین مورد، رادیو بیگم هدف حمله طالبان قرار گرفت. نیروهای استخباراتی طالبان به دفتر مرکزی این رسانه در کابل حمله کردند و سه کارمند از بخش را با خود بردند.

رادیو بیگم و تلویزیون آن پس از تسلط طالبان بر افغانستان، فعالیت خود را آغاز کردند. سرمایه‌گذاری این رسانه توسط مریم امینی، یکی از زنان افغان با تابعیت فرانسه، انجام شده است. به گفته برخی منابع، این رسانه با مشورت طالبان شروع به فعالیت کرده است.

چند روز پیش، نیروهای استخباراتی طالبان به دفتر رادیو بیگم یورش بردند. همان روز، مسئولان بخش‌های مختلف رسانه در دفتر حضور نداشتند، اما سایر کارمندان طبق معمول در محل کار حاضر بودند. ما برای اطلاع از جزئیات این حادثه با شکوریه شفا، یکی از کارمندان این رسانه، گفت‌وگو کردیم.

شکوریه شفا در این باره گفت: «ساعت ۱۰ صبح بود که دفتر ما با موترهای(خودروهای) نظامی طالبان محاصره شد. حدود شش طالب مسلح وارد دفتر شدند. ابتدا به تهدید و دشنام شروع کردند و سپس همه ما را در یک اتاق حبس کردند. بعد، تمام اسناد دفتر و وسایل کاری‌مان را زیر و رو کرده و تمامی کمپیوترها و تلفن‌های ما را بررسی کردند.»

او ادامه داد: «یکی از زنانی که مسئول بازرسی امنیتی در دفتر بود، توسط طالبان مجبور ساخته شد، تمام کارمندان زن را بازرسی بدنی کند. طالبان به او دستور دادند که در صورت یافتن هرگونه شیء مشکوک، اگر به آنان گزارش ندهد، مقصر شناخته خواهد شد.»

شکوریه افزود: «بعد از چند ساعت، دو تن از طالبان مسلح در کنار ما ایستاده بودند، سپس چند نفر دیگر وارد اتاق شدند و اسامی افرادی که در لیست آنان بود را خواندند. نام من هم در لیست شان بود.»

او توضیح داد: «من را به اتاق دیگری بردند. تک‌تک ما را مورد بازجویی قرار دادند، دشنام دادند و درباره خانواده و محل زندگی‌مان سوال کردند. تلفنم را در آخر برایم پس دادند. نزدیک غروب، بالاخره به ما اجازه دادند که به خانه برویم، اما سه تن از همکاران ما را با خود بردند. از آن روز دیگر به دفتر نرفتم، زیرا اجازه ورود نداریم و از سرنوشت همکارانم هیچ اطلاعی ندارم.»

در پایان، شکوریه شفا اظهار داشت: «میان خود طالبان بر سر تقسیم قدرت اختلافات شدیدی وجود دارد. مطمئن هستم که این اختلافات، همراه با ایستادگی و مقاومت مردم، به‌ویژه زنان، روزی باعث فروپاشی این حکومت مستبد خواهد شد. در آن روز، زنان قدرت خواهند گرفت و با این جانیان تسویه‌حساب خواهیم کرد.»