بازی‌های المپیک پاریس؛ در پی برابری جنسیتی، پایداری و صلح
بازی‌های المپیک فرصتی خارق‌العاده برای ایجاد روحیه‌ی مشارکت اجتماعی و تأکید بر رویارویی‌های مسالمت‌آمیز است. دنیای امروز سرشار از بحران‌ها و جنگ‌های جدی است و این مسئله ایده‌ی اصلی المپیک را بیش از هر زمان دیگری مهم می‌کند.
مرکز خبر- هر بار که بازی‌های المپیک در پاریس برگزار شده است، همیشه تغییری در موضوع برابری جنسیتی ایجاد شده است. پس از شروع المپیک مدرن در آتن در سال ۱۸۹۶، تنها مردان مجاز به شرکت در مسابقات بودند. در بازی‌های پاریس در سال ۱۹۹۰، ۲۲ زن به رقابت پرداختند و ملوان هلن دو پورتالس به اولین زن برنده‌ی المپیک تا آن زمان بدل شد.
این نقطه عطف به طور گسترده توسط رسانه‌های آن زمان نادیده گرفته شد، ااما اکنون پس از ۲۴ سال این بازی‌ها دوباره در پاریس برگزار شده و برای اولین بار، شمشیربازان زن مجاز به رقابت شدند. این بار ۱۳۵ نفر از مجموع ۳۰۰۰ ورزشکار فعال زن هستند. پاریس برای سومین بار از ۲۶ جولای تا ۱۱ آگوست ۲۰۲۴ میزبان بازی‌های المپیک خواهد بود.
دکتر پترا تزشوپ، جامعه‌شناس ورزشی دانشگاه لایپزیگ، از این فرصت استفاده کرد و در مورد مسائل برابری جنسیتی و اینکه آیا پیشرفت‌های جدید در محبوب‌ترین رویداد چند ورزشی جهان صورت خواهد گرفت یا خیر، سوال کرد.
دراز مدت برای هر پیشرفت قابل‌توجهی
تزشوپ اظهار داشت: «زمان زیادی طول کشید تا پیشرفت قابل‌توجهی در زمینه‌ی برابری زنان در جنبش المپیک حاصل شود.» در سال ۱۹۸۱ برای اولین بار دو زن مجوز پیوستن به «ارباب حلقه» در کمیته‌ی بین‌المللی المپیک (IOC) را پیدا کردند. با این حال، تعداد آنها در دهه‌ی گذشته به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است و اکنون ۴۱ درصد از اعضای IOC را زنان تشکیل می‌دهند.
دومین جنبش زنان در دهه‌ی ۱۹۸۰ نیز اثر خود را بر جای گذاشت. می‌توان اثرات آن را در افزایش تعداد ورزشکاران زن و مسابقات بیشتر برای زنان مشاهده کرد. تزشوپ بازی‌های المپیک لندن را در سال ۲۰۱۲ به عنوان یک نقطه‌ی عطف معرفی کرد. بوکس زنان در این برنامه گنجانده شد و برای اولین بار، برخی از رشته‌های المپیک برای مردان و زنان باز شد.
برای رسیدن به چنین نقطه‌ای راه طولانی طی شد، جاده‌ای پر از کشمکش، گام‌های کوچک رو به جلو و همزمان پسرفت‌های بسیار. بنیانگذار بازی‌های مدرن، بارون پیر دو کوبرتن، تا پایان دوران ریاستش به عنوان رئیس کمیته‌ی بین‌المللی المپیک در سال ۱۹۵۲، مخالف سرسخت حضور زنان در المپیک ماند و بارها درخواست اجازه‌ی شرکت زنان در المپیک را رد کرد. در رشته‌های دوومیدانی، در سال ۱۹۲۱، زنان موفق شدند «المپیاد زنان» را در رشته‌ی دوومیدانی ترتیب دهند. IOC به استفاده از کلمه‌ی «المپیاد» اعتراض کرد و از این رو، این بازی‌ها در سال ۱۹۲۲ با نام «بازی های جهانی زنان» شروع شد.
موفقیت این زنان باعث شد کمیته‌ی بین‌المللی المپیک در بازی‌های ۱۹۲۸ به زنان اجازه دهد در پنج مسابقه‌ی دو و میدانی شرکت کنند. با این وجود، دوی ۸۰۰ متر زنان دوباره بلافاصله از برنامه حذف شد زیرا چند نفر از دوندگان روی زمین افتادند و کارگزاران معتقد بودند مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد بدن زنان برای این مسافت طولانی بسیار ضعیف است.
اکنون زنان زیر پرچم المپیک بسیار بیشتر از ۸۰۰ متر می‌دوند. در سال ۲۰۲۴ در پاریس، زنان در ۱۵۲ مسابقه، قدرت ورزشی خود را ثابت خواهند کرد. همچنین برای اولین بار قادر خواهند بود در رشته‌ی رقص بریک که به عنوان اولین رشته رقص در برنامه گنجانده شده بود، به رقابت بپردازند. مسابقات مختلط دیگری نیز مانند تیراندازی و پیاده‌روی با هدف ایجاد هیجان بیشتر و برانگیختن احساسات در ورزش‌های تابستانی اضافه شده است.
همه‌ی اینها بدان معنی است که پاریس ۲۰۲۴ ممکن است اولین المپیکی باشد که تا حد زیادی به برابری جنسیتی رسیده است. برابری عددی ورزشکاران زن و مرد در این دوره مثال زدنی است. تزشوپ اظهار داشت: «با وجود اینکه IOC در ده سال گذشته پیشرفت زیادی داشته است، هنوز تا رسیدن به برابری جنسیتی واقعی راه زیادی در پیش داریم.»
این آمار همچنین در مورد موقعیت‌های رهبری در انجمن‌های ورزشی بین‌المللی و کارکنان پشتیبانی نیز صدق می‌کند. در بازی‌های قبلی در توکیو، تنها ۱۳ درصد از مربیان زن بودند اما امسال آمارها پیشرفت قابل‌توجهی را در این زمینه نشان می‌دهند. در سال ۲۰۲۲، IOC WISH (مسیر عملکرد زنان در ورزش) اقداماتی را به منظور افزایش تعداد مربیان زن آغاز کرد و نتایج اولیه‌ی آن در حال حاضر قابل مشاهده است.
با وجود تمام اینها، همچنان تا برابری جنسیتی در گزارش رسانه‌ها راه درازی در پیش داریم. تزشوپ اشاره کرد که IOC دستورالعمل‌های به‌روز شده‌ای را برای بازنمایی رسانه‌ای حساس، محترمانه و فراگیر منتشر کرده است و ملزم کرده که ورزشکاران غیر باینری و ترنسجندر نیز در نظر گرفته شوند. IOC همچنین در تلاش است اطمینان حاصل کند که روزنامه‌نگاران زن بیشتری بازی‌های المپیک را گزارش می‌کنند. او همچنین خاطرنشان کرد که امسال تأمین‌کنندگان انتخاب‌هایی را برای پوشش ورزشکاران ارائه می‌دهند تا آنها بتوانند خودشان تصمیم بگیرند چه بپوشند. اکثر انجمن‌های ورزشی مقررات مربوط به لباس‌های جنسی را کنار گذاشته‌اند.
تغییرات و سنت‌ها در بازی‌های ۲۰۲۴
برابری و پایداری دو معیار کلیدی برای بازی‌های المپیک امسال است. در بازی‌های المپیک و پارالمپیک ۲۰۲۴ پاریس، ۹۵ درصد از مکان‌های مورد استفاده قبلاً وجود داشته یا صرفا موقتی هستند. حتی مراسم افتتاحیه در یک استادیوم تازه ساخته برگزار نخواهد شد و همین نشان‌دهنده‌ی احترام این المپیک به سنت‌هاست. در عوض، نزدیک به نیم میلیون نفر می‌توانند افتتاحیه را به صورت زنده تماشا کنند.
یکی دیگر از نکات جالب‌توجه این است که سه ورزشکار زن و سه ورزشکار مرد از افغانستان نیز در این المپیک حضور خواهند داشت، آنها از سوی کمیته‌ی ملی المپیک افغانستان که توسط کمیته‌ی بین‌المللی به رسمیت شناخته شده است، اعزام شده‌اند و نمایندگان حکومت طالبان اعتبارنامه دریافت نکرده‌اند.
همچنین روسیه و بلاروس نیز به دلیل جنگ در اوکراین کنار گذاشته شده‌اند. تنها چند نفر به عنوان «ورزشکاران بی‌طرف انفرادی» تحت شرایط سخت پذیرش، مجاز به شرکت در مسابقات شده‌اند. اگرچه این حکم کاملاً بحث‌برانگیز بود.
چند روز پیش، دنیس فرانسیس، رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد از تمامی کشورهای عضو درخواست کرد تا آتش‌بس المپیک را در کل طول بازی‌های المپیک و پارالمپیک ۲۰۲۴ حفظ کنند.
وی از همه طرف‌های درگیری‌های مسلحانه جاری در سراسر جهان خواست تا از این فرصت برای حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات خود استفاده کنند.
بازی‌های المپیک فرصتی خارق‌العاده برای ایجاد روحیه‌ی مشارکت اجتماعی و تأکید بر رویارویی‌های مسالمت‌آمیز است. دنیای امروز سرشار از بحران‌ها و جنگ‌های جدی است و این مسئله ایده‌ی اصلی المپیک را بیش از هر زمان دیگری مهم می‌کند.