«قبل از انقلاب خلق ما با روحیەی قیام از فرهنگ و هنر خود حفاظت می‌کردند»

 

روناهی نودا

قامشلو - فرهنگ اولین هویتی است که جامعه خود را بر مبنای آن می‌سازد. فرهنگ اصیل کوردها نیز توسط حکمرانان قتل عام شده است، اما مردم باستان علی‌رغم همه درد و رنج و ستم‌ها توانستە بودند که فرهنگ خود را حفظ کرده و به نسل‌های آینده برسانند. مادری که بتواند جامعه را پیرامون خود بسازد، می تواند از فرهنگ خود نیز محافظت کند. قبل از وقوع انقلاب روژاوای کوردستان، ملت کورد روژاوای کوردستان به دلیل ظلم و ستم رژیم بعث نمی‌توانستند با فرهنگ و زبان خود آزادانه زندگی کنند. با وجود ستم رژیم بعث نیز ملت کورد روژاوای کوردستان توانستند از هویت خود محافظت کنند و از طریق سازماندهی مخفی کار و مبارزەی خود را انجام دهند. قبل از انقلاب کارهای نظامی انجام می‌دادند و به صورت مخفیانه فعالیت‌های خود را انجام می‌دادند، یکی از آن حوزەهای فعالیت فرهنگ و هنر بود که می‌توانستند در آن شرایط خود را سامان دهند و روزهای خاصی مانند نوروز را به شیوەی کوردها جشن بگیرند. با وجود اینکه در آن روزها گروەهای زیادی وجود نداشت، مخفیانه در خانەها جمع می‌شدند و تمرینات خود را انجام می‌دادند. در خصوص این موضوع و تشکیل گروەهای قبل از انقلاب روها حسین از اعضای مدیریت جنبش هلال زرین نظر خود را برای ما بیان کرد.

 

«مادران توانستند از فرهنگ ملت کورد محافظت کنند»

روها حسین با بیان اینکه مادران کورد توانستند از فرهنگ اصیل کوردها پاسداری کنند، گفت: فرهنگ هویت جامعه است و جامعەی کوردی همواره با روحیه فرهنگ کوردی از خود محافظت کرده است. در روژاوای کوردستان قبل از انقلاب فشار زیادی از سوی رژیم بعث بر جامعه کوردی وجود داشت و از نظر هویتی به رسمیت شناخته نمی‌شد. اما جامعه توانست از فرهنگ و زبان خود محافظت کند. مادران ما علیرغم همه فشارها توانستند از لباس سنتی گرفته تا سنت مرثیەی را حفظ کرده و به نسل‌های جدید منتقل کنند. می‌توان گفت که مادران ما تاریخ ما را زنده نگه داشتەاند. هویت کوردی در روژاوای کوردستان پذیرفته نمی‌شد، اما جامعه توانست از طریق مادران از فرهنگ کهن خود مراقبت کند. زمانی که جنبش آزادی وارد خاک روژاوای کوردستان شد، فرصتی فراهم شد تا یک بار دیگر تاریخ خود را احیا کنند و این تاریخ از طریق فرهنگ محقق شد. در ابتدای کار یکی از حوزەهایی که ساماندهی شد فرهنگ و هنر بود. مردم کار خود را از طریق فرهنگ مدیریت می‌کردند و از روحیەی ملی و میهن‌دوستی خود محافظت می‌کردند. به دلیل فشارهای دولت، هیچکس نمی‌توانست کار و فعالیت خود را انجام دهد، زیرا با انواع خشونت روبرو می‌شدند. جامعه به طرق مختلف از فرهنگ خود محافظت می‌کرد. آن روزها مراسم عروسی برگزار می‌شد، اما آن عروسی‌ها به قیام تبدیل می‌شد. وقتی فعالیتی انجام می‌شد، ما به کسی اطلاع نمی‌دادیم، همه خودشان می‌فهمیدند که ما شرکت خواهیم کرد و سازماندهی خود را انجام خواهیم داد. در جامعه انعطافی وجود دارد که راه خود را به سمت مبارزه پیدا می‌کرد و از ارزش‌های جامعه محافظت می‌کرد.

 

«گروەهایی که تشکیل می‌شد، جامعه دور آنها جمع می‌شد»

روها حسین عنوان نمود گروەهایی که تشکیل می‌شدند جامعه را دور خود جمع می‌کردند و ادامه داد: در سال ١٩٨٩ گروەهایی تشکیل شد و زنان و مردان در آن گروەها جایگاه خود را یافتند. در آن دوران گروه‌هایی تشکیل می‌شد، اما آن گروەها تمام فعالیت‌های فرهنگی مانند تئاتر، رقص و موسیقی را خودشان انجام می‌دادند. آن گروەها نقش بزرگی داشتند که کل جامعه دور آنها جمع می‌شد. با آن گروەها روحیەی ملی و میهن‌ دوستی در جامعه به بالاترین حد خود رسید. اولین گروه ما گروه جودی در شهر دریک، گروه آگری در شهرهای حلب و عامودا و گروه بوتان در کوبانی و قامشلو بودند. از نام گروەها نیز مشخص است که مقاومت بی‌نظیری وجود داشت و ارتباط مقاومت کوهستان و شهرها مشهود بوده است. این گروەها با گذشت زمان و در طی سال‌ها گستردەتر و بزرگتر شدند.

 

«صدای هوزان مزگین تبدیل به مکتبی هنری شد»

روها حسین با تاکيد بر اينكه مشارکت زنان در گروه ها یک انقلاب بود، سخنان خود را اين گونه ادامه داد: در درون گروەها هم زنان و هم مردان وجود داشتند. حضور زنان در آن گروه ها برای ما انقلابی بود، بند و زنجیرها را گسست، جامعه گامی به جلو برداشت و تحولات و دگرگونی‌هایی در جامعه ایجاد کرد. وقتی زنی روی صحنه می رود و در حضور صدها نفر آواز می خواند، به این معناست که گام جدیدی برای آزادی و انقلاب زنان برداشته است.

وقتی زن به خودش اعتماد داشته باشد، اولاً شخصیت خود را می‌سازد و ثانیاً موجب پیشرفت جامعه می‌شود. وقتی زنی روی صحنه می‌آید، راه را برای پیوستن زن دیگری باز می‌کند. دیوارهایی که در جامعه ساخته شده است با قدم های زنان فرو می‌ریزد و حتی ویران می‌شود. البتە بسیاری از زنان رنج زیادی کشیدند، چون خیلی از خانوادەها بودند که آنها را منع می‌کردند و می‌گفتند چطور می‌شود شما روی صحنه بروید و آواز بخوانید؟ زنان بسیاری نیز بودند که با این مشکلات مبارزه زیادی کردند و قدم در راه مریم خان و عایشه شان نهادند. هوزان مزگین (غربت آیدین) از زنان پیشرو در مبارزات جنبش آزادی بود، او می‌گفت که زنان می‌توانند هنر را رهبری کنند.  هوزان مزگین بنیانگذار گروه مقاومت بود که تأثیر زیادی بر ملت کورد در اقصی نقاط کوردستان گذاشتە بود. صدای هوزان مزگین تاکنون نیز زنده مانده و برای ما به مکتبی هنری تبدیل شد.

 

«مردم با اصرار فراوان نوروز را جشن می‌گرفتند»

روها حسین جشن‌های نوروزی قبل از انقلاب را اینگونه توصیف می‌کند: بزرگترین جشن ملی ما نوروز است و در آن زمان دولت آن را سرکوب و ممنوع می‌کرد، اما مردم همیشه نوروز را به زور جشن می‌گرفتند. شب‌ها دور خانه‌شان آتش روشن می‌کردند و عاقبت به درجەای می‌رسید که مراسم‌های میدانی نوروزی برگزار می‌کردند. در دهەی ١٩٩٠، مردم دمشق سعی در برگزاری جشن نوروز داشتند، رژیم حمله کرده و یکی از میهن‌دوست ان در آنجا جان خود را از دست داد. در آنجا مردم پافشاری کردند و عنوان نمودند که هر اتفاقی می‌خواهد بیفتد، ملت روز ملی خود را جشن خواهند گرفت. هنگامی که مردم نوروز را جشن می‌گرفتند، به سمت میدان مراسم نوروز حرکت کرده و روز خود را با سرودهای انقلابی جشن می‌گرفتند. آهنگ‌های اجرا شده توسط گروەها قلب همەی کوردها را تقویت می‌کرد و مقاومت آنها را به بالاترین حد می‌رساند. به همین دلیل آهنگ‌های آن زمان همیشه پرشور بود و مردم را قوی می‌کرد. هنر به نیازهای جامعه پاسخ می‌داد و آنها را برآورده می‌کرد، نیازها چە بودند؟ به دلیل هجمەها و فشارهایی که به ما وارد می‌شد و هویت ما پذیرفته نمی‌شد، هنر نیز به این نیازها پاسخ می‌داد. ترانەهای آن دوران احساسات جامعه را بالا می‌برد. سال‌ها به همین شیوە به کار خود ادامه دادند و تبدیل به فرهنگی شد که همه منتظر فرا رسیدن روز نوروز بودند.

 

«هنر احساسات را جذب می‌کند»

روها حسین نقش هنرمندان در جامعه را این گونه توصیف می‌کند: در آن زمان هنرمندان به عنوان رهبران جامعه شناخته می‌شدند.  ترانه‌خوانان در جامعه کوردی جایگاهی کهن دارند.  هنرمندان راه را به جامعه نشان می‌دهند و پیام خود را منتشر می‌کنند. به این صورت آنها نماینده مردم هستند. به لطف آن گروه‌ها و آهنگ‌ها، هزاران نفر به نهضت آزادی پیوستند. هنر جذب احساسات است و به همین دلیل تأثیر فرهنگ در جامعه کاملاً مشخص است. هنر نیازهای روحی و فکری را با هم برآورده می‌کند. نفوذ و قدرت هنر در جامعه بسیار زیاد است. ما به عنوان یک تشکل نمی‌توانیم کنترل آثار فرهنگی و هنری را به دست بگیریم. می‌توانیم بگوییم که فرهنگ و هنر در تغییر و تحول جامعه دارای جایگاه ویژه‌ای است. زمانی که انقلاب شد و مردم آماده بودند با مقاومت خود انقلاب را در آغوش بگیرند و تشکل‌ها و سازمان‌ها تاسیس شد، بخش‌های فرهنگ و هنر به علت سابقه‌ای که قبل از انقلاب داشتند، توانستند خود را بسیار سازماندهی کنند.

 

«تمرینات جشن‌ها به صورت مخفیانه برگزار می‌شد»

روها حسین با اشارە بە اینکه گروه‌ها به صورت مخفیانه آماده‌کاری جشن‌ها را انجام می‌دادند، افزود: اکنون همه چیز تحت نظر سیستم ما شده است و هر روز تمرین برای جشن‌ها و اعلامیه‌ها صورت می‌پذیرد اما قبلا اینطور نبود. زمانی که گروه‌ها آماده‌سازی و تمرین انجام می‌داند، در خانه مخفیانه تمرین می‌کردند تا دولت متوجه نشود. گروه‌ها هنگام تمرین بر طبل نمی‌زدند تا کسی متوجه نشود. گروه برگزاری مراسمات اعضای بیشتری داشت اما نمی‌توانستند با هم تمرین کنند. اگر دشمن متوجه می‌شد به خانه‌ها حمله می‌کرد و همه را دستگیر می‌کرد، بنابراین گروه‌های اجرای مراسمات خود را به دو قسمت تقسیم می‌کردند و جداگانه تمرین می‌کردند.

وقتی مراسم آغاز می‌شد، گروه یاد نگرفته بود که هنر خود را در حد وسیعی ارائه کند، همیشه یک مکان محدود را ترجیح می‌دادند، از مکان‌های محدود و پنهان برای تمرین خود استفاده می‌کردند. در جشن‌ها مردم همیشه از گروه‌هایی که هنر خود را ارائه می‌کردند دفاع می‌کردند. البته دشمن بارها به خانه‌ها حمله می‌کرد و افراد زیادی دستگیر و تهدید می‌شدند، اما هیچ حمله‌ای اصرار ما بر آزادی و روز ویژه ما را تحت تاثیر قرار نمی‌داد.

 

«با روحیه مبارزه صاحب فرهنگ و هنر خود بودند»

روها حسین اعلام کرد که مردم همیشه با پافشاری فراوان در حال مبارزه بوده‌اند، گفت: «در آن زمان سخت و دشوار پس از دستگیری رهبر آپو در سال ۲۰۰۰، ظلم و ستم زیادی علیه مردم صورت گرفت. مردم هرگز دست از کار و فعالیت خود برنداشتند و همیشه در حال مبارزه بودند. مردم توانستند با روحیەی مبارزه از فرهنگ و هنر خود دفاع کنند. در برخی از سال‌ها، کار و فعالیت برخی تشکل‌ها متوقف می‌شد، اما فعالیت‌های فرهنگی و هنری هیچ‌گاه متوقف نشد و همواره هنر خود را ارائه می‌کردند. فعالیت‌های فرهنگی و هنری با هزینه‌هایی سنگین تا به امروز ادامه داشته است.»

 

«در سال ۲۰۰۶ TÇHD-S تاسیس شد»

روها حسین اظهار داشت که اولین کنفرانس فرهنگ و هنر در سال ۲۰۰۶ انجام شد و به صورت رسمی موجودیت خود را اعلام کرد و ادامه داد: «در سال ۲۰۰۶ اولین کنفرانس فرهنگ و هنر در شرایطی بسیار سخت برگزار شد. در آن زمان ما خود را تحت عنوان جنبش هنر و فرهنگ دموکراتیک سوریه (TÇHD-S) ساماندهی کردیم. در آن کنفرانس هنرمند زنده‌یاد «علی تژو» نیز حضور داشت. بسیاری از هنرمندان به صورت تلفنی در کنفرانس ما شرکت کردند. در آن زمان تشکل ما تأسیس شد و تا امروز نیز ادامه دارد و سطح فعالیت ما افزایش نیز یافته است. پیش از آن همه فعالیت‌های ما تنها در داخل گروه‌ها انجام می‌شد. بعد از آن کنفرانس، جشن نوروز و مابقی جشن‌ها به خاطر تشکل ما در سطح بالایی برگزار می‌شد. می‌توانیم بگوییم که به منظور تقویت روحیه ملی و میهن‌دوستی، فرهنگ و هنر نقش بزرگی ایفا کرد».

 

«با انقلاب فرهنگی می‌توانیم از دستاوردهای خود محافظت کنیم»

روها حسین سخنان خود را با این پیام به پایان رساند: «مردم باید همیشه از تاریخ خود آگاه باشند و آن را فراموش نکنند. همچنین نباید گذشته خود و چگونگی کسب دستاوردهای خود را فراموش کنیم. جوانان امروزی می‌آیند و فرصت‌های انقلاب را می‌بینند اما ارزش آن را زیاد نمی‌دانند زیرا همه چیز به نظرشان همان چیزی به نظر می‌رسد که از قبل وجود داشته است. اما همەی این دستاوردها به سختی انجام شد تا امروز که انقلاب ما  توسعه یافته است. برای ایجاد آینده‌ای قویتر بسازیم باید تاریخ خود را بشناسیم و گذشته خود را فراموش نکنیم. ما نباید از تاریخ جدا شویم و آن را فراموش کنیم. هزینه‌های زیادی داده شد و ما همچنان با قتل‌عام فرهنگی مواجه هستیم. ما باید مراقب فرهنگ خود باشیم. قبل از انقلاب چگونه ما روحیه‌ای میهن‌دوستانه داشتیم باید اکنون نیز مراقب دستاوردهای فرهنگی خود باشیم. تا زمانی که آزادی میهن و رهبر آپو را تحقق نبخشیم باید به مبارزەی خود ادامه دهیم. مبارزەی ما با انقلاب فرهنگی ماندگار خواهد شد. اگر انقلاب فرهنگی را تقویت کنیم از انقلاب روژاوا نیز دفاع کرده‌ایم. انقلاب فرهنگی در انتظار اقدام ماست، برای انجام انقلاب فرهنگی لازم است همه با همان روحیه قبل از انقلاب عمل کنند و از فرهنگ و هنر خود مراقبت کنند. ما می‌توانیم با انقلاب فرهنگی از دستاوردهای انقلاب روژاوا کوردستان دفاع کنیم و آن را رهبری کنیم.»

 

(فردا: بعد از انقلاب تأسیس جنبش هلال زرین