LARA GEWHERİ

Mahabad – Dil, insanların duygularını, düşüncelerini bildirmek için sözcükler ya da işaretler aracılığıyla yaptıkları anlaşmadır. Anadil, insanın doğuştan edindiği ve daha sonra kullandığı ilk dildir. Bu yüzden anadil eğitim ve öğretimde önemli bir rol oynamıştır. Bu kapsamda ele alındığında bilim düzeyinin ve akademik gelişimin ilerlemesinde önemli ilerlemeler sağlamıştır. Aynı zamanda eğitimin daha sağlıklı olmasının önünü açabilir. Çocuk ve gençler üzerindeki etkisi ise kuşkusuz tartışılmaz. Anadil, çocukların ve gençlerin moral, kişisel ve kolektif kimliğinin bir parçası olarak etkisi kişinin geleceğini ve kararlarını etkiler. Psikolog ve aynı zamanda eğitim psikolojisi doktora öğrencisi olan Şîva Siltanpûr, 21 Şubat Dünya Anadil Günü vesilesiyle anadilin çocuklar üzerindeki etkilerine dair ajansımızın sorularını yanıtladı.

‘Anadilde eğitim derslerde öğrenme hızını artırır’

*Anadilde eğitim çocukların akademik gelişiminde etkili olabilir mi, anadilini güçlendirmenin yolları nelerdir?

Anadilde eğitim, okuma ve yazma öğrenmede önemli bir rol oynar. Ayrıca belgelere göre ders ve okula devamda daha fazla ilgiye neden olduğu gibi okulu bırakma oranını ve cehaleti önemli ölçüde azaltabilir. Anadilde okuma ve yazmayı öğrenmek çocuğun kendine olan güvenini artırabilir. Bu özgüven artışı dersleri öğrenme hızını artırır. Çünkü çocuk bildiği bir dilde okuma ve yazmayı öğrenmekle meşgul olur. Bu anlamda çocuk zorlanmaz. Çocukla vakit geçirmek, şiir ve hikâyeler okumak, terminoloji kullanmak, filmler, çocuk dizileri, anadilinde tartışmalar dilin güçlenmesine ve zenginleşmesine katkıda bulunacağı gibi çocuğu cesaretlendirecektir.

‘Anadilde eğitim kimliğin gelişiminde önemli rol oynar’

*Sizce anadilini konuşmanın çocuğun ruh sağlığına etkisi var mı?

Anadilinden başka bir dilde öğrenmek bazen çocuğu rahatsız edebilir ve öğrenme yeteneğine zarar verebilir. Öğretmenin anadili çocuğun anadiliyle aynı olmadığında bu zarar daha da artar. Bazen, öğretmenin ikinci bir dilde eğitim verdiği bir sınıfta, özellikle birinci ve ikinci sınıflarda, çocuğun derslerden kaçınmaya itiyor. Okuldan bir tür isteksizlik yaratığı gibi çocuğun eğitim geleceğini etkiliyor. Çocuk kendisini endişeli hissettiği için okuldan uzaklaşır. Bazen, anadilden başka bir dilde eğitim vermek ve görmek konuşma bozukluklarına da neden olabiliyor. Bu, psikolojik ve ilaç tedavisi gerektirir. Anadillerinde eğitim gören çocukların temelleri daha güçlüdür. Kendini ve toplumdaki yerini daha iyi anlıyor. Anadili, kişisel, sosyal ve kültürel kimliğin gelişmesinde önemli bir rol oynar. Bu nedenle kimlik olan anadil, insanın her anlamda ve her yönüyle yaşamını etkiler.

‘Anadillerinde eğitim gören çocuklar başarılı olur’

*Bazı ebeveynler olası akademik zararlardan kaçınmak için çocukla anadilinden başka bir dilde konuşuyorlar, bunun çocuklar üzerinde nasıl bir etkisi var?

Okula gitmeden önce anadili tecrit etmemek ve ikinci bir dil öğrenmek, çocuğun bilişsel becerileri üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir. Ayrıca ikinci dil öğreniminde gecikmelere ve aksamalara neden olabilir. Anadil temelinde birden çok dil öğrenmekten fayda gören çocuklar, eğitimlerinde anadili tamamen göz ardı edilen çocuklara göre ikinci dillerinde daha başarılı olurlar. Anadilin başarılı bir şekilde öğrenilmesi ve bu dildeki yeterliliğin arttırılması, diğer dilleri öğrenme ve kullanmada başarıyı beraberinde getirmektedir. Sınırlandırılması ve ihmal edilmesi ise telafisi mümkün olmayan etkiler bırakmaktadır.

Anadili desteklemek, ikinci ve üçüncü dilleri ihmal etmek anlamına gelmiyor. Çünkü günümüzde başka dilleri öğrenmek gereklidir. Tek dillilik hiçbir şekilde tavsiye edilmiyor. Başka dillerde beceri kazanmanın koşulu anadile hakim olmaktır. Anadilinin öğretilmesi de o dilin kültürünün yaşatılması için gereklidir.