ROJÎN KADRÎ

Serdeşt- Dünya üzerinden obinlerce dil yok olmayla karşı karşıya. Bu dillerden biri de Kuzeybatı İran’da konuşulan Mazenderanca dili. Hint-Avrupa dil ailesinin İrani diller grubunun Kuzeybatı İran dilleri koluna bağlı bir dil olan Mazenderanca (Mazeruni, Mazeni, Taperi) Hazar Denizi'nin güney kesiminde başta Mazenderan olmak üzere Gilan ve Gülistan eyaletlerinde konuşuluyor.

Mazenderanca gramer, diksiyon ve söz dağarcığı bakımından ise Gilanice, Zazaca ve Talişçe ile çok büyük benzerlik gösteriyor. İran’ın Mazenderan Eyaletinde yaşayan kadınlar anadilleri Mazenderanca’ya sahip çıktıklarını anlattı.

 ‘Asimilasyon riski var’

Mazenderan köylerinden birinde yaşayan Fateme Mousavi (45), ana dili Mazenderanca’ya değer verdiğini anlattı. Fateme Mousavi, "Ofiste bile her zaman Mazanice konuşurum. İki kızım ve bir oğlum var. Onlara bu dili öğrettim. Taperi lehçesini çocuklarıma öğrettim. Burada kültürümü yaşatmaya çalıştım. Ancak daha çok kırsal kesimde yaşayanlar bu dili kullanıyor. Birçok aile çocuklarının kariyeri ve eğitimi için Farsçaya öncelik veriyor. Köyde yaşayanlar Taperi lehçesini anlıyor ama konuşamıyor ve ciddi bir asimilasyon riski var” dedi.

‘Fars dili daha değerli görülüyor’

İran’ın Babol şehrinde yaşayan Tisa Mareshian (31), anadilin önemine değinerek, bankada çalıştığını Taperi lehçesinin kullanılmasının hoş görülmediğini belirtti. Tisa Mareshian, Farsça kelimelerin mümkün olduğu kadar aksansız konuşulması gerektiğinin düşünüldüğünü ifade ederek, “Taperî lehçesinin yok olma tehlikesi olduğu doğru ama şartlar öyle ki gerçekte Fars dilinin kullanılması değerli görülüyor" dedi.

‘Okullarda öğretilirse dili kaybetme riski azalır’

Mazenderanca dilinin asimilasyona maruz kaldığına işaret eden Vanoshe Hosseini (24), Taperi lehçesinin sosyal hayatta daha çok kullanılması gerektiğini söyledi. Bu dilin yok olmayla yüz yüze kaldığına vurgu yapan Vanoshe Hosseini, şunları ifade etti:

“Bu dili gelecek nesillere aktarmalıyız. Bu dilin korunmasında müziğin rolünü iyi buluyorum. Artık Taperi lehçesi ciddi bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıya çünkü bu dilin orijinal kelimelerinin birçoğu artık kullanılmamakta ve onların yerini Farsça kelimeler almış durumda. Mazenderance dili binlerce yıldır Mazandaran sakinlerinin kimliğinin ve kültürünün bir parçası. Ama şimdi yeni nesil arasında kullanımı azaldı ve ciddi bir asimilasyon tehlikesi yaşıyor. Mazenderance halk müziği pekiştirilir ve güçlendirilirse ve okullarda ve kolejlerde Mazani dili öğretilirse, bu dili kaybetme riski daha az olacaktır.”