Sanaa Al-Ali

Haber Merkezi- Savaş politikalarının giderek derinleştirildiği Ortadoğu ülkelerinde kadınlar 2023 yılında da yaşamın her alanında baskılara maruz kaldı ama aynı zamanda feminist mücadelenin de yükselişe geçtiği bir yıl yaşandı. Kadınlar göç ve savaştan, kadınların yaşadığı sorunlara, zor yaşam koşullarından siyaset sahnesindeki varlıklarına birçok alanda seslerini yükseltti.

Filistin

*Gazze’de İsrail saldırılarından önce kadınlar birçok alanda başarılı çalışmalara imza atıyordu. Bu kapsamda Ekim ayı başlarında görsel sanatlar alanında çok sayıda sanatçının katılımı ile oluşturulan Gazze Atölyesi, kadınların yeteneklerini geliştirmelerine ve sessiz kalmak zorunda bırakıldıkları konuları dile getirmelerine yardımcı oldu.

*Gazze’de poşet atıklarının doğaya verdiği zararlara karşı “Değiştir Kampanyası” başlatan Azhar Tanboura, farkındalık çalışmalarıyla birlikte plastiğe alternatif olarak vatandaşlara çok sayıda bez çanta dağıttı.

*Gazze’de ‘O Sadece Bir Sayı Değil’ girişimiyle daha fazla kadının karar alma mekanizmalarında ve çalışma hayatında yer alması hedeflendi.

*Gazze’de Renkli İplikler Projesi’yle önlerine konulan engelleri aşan özel gereksinimli genç kadınlar, proje sayesinde birçok başarıyı da elde etti.  

*Filistin’de kadın örgütlerinin 2004 yılında kurduğu Kadın Gölge Meclisleri, yerel yönetimden yasama ve Milli Meclis’e kadar kadınların siyasete aktif katılımı için çalışma yürüttü.

*Gazze’de başlatılan ‘Feragat’ kampanyasıyla çocukların velayet yaşının yükseltilmesi hedeflendi.

*Filistinli kadınlar şiddete karşı mücadele için ‘Kendin Ol’ kampanyası başlattı.

* Evimiz Ekmeğimiz Projesi’ni geliştiren Nagham Ghattas, ürettiği mantarlarla kadınlara yeni iş alanları yaratırken, Gazze’nin de ilk mantar üreticisi oldu.

*Gazze'deki Kadın İşleri Merkezi, Filistinli Hidrologlar Grubu ile iş birliği içinde Gazze Şeridi'nde Kayıplara Kapsamlı Desteğin, Engelli Kadınların Haklarının ve İklim Adaletinin Teşvik Edilmesi Projesi kapsamında ‘Benim Çevrem Benim Sorumluluğum Girişimi’ni hayata geçirdi.

*Filistinli Nagla Abu Nahla, ülkesinin tarihi mirasını korumak amacıyla topladığı 3 bini aşkın eserle tarihi Qarara kentinde Kültür Müzesi açtı.

*Gazze’de kadınlar için “İşim Beni Korur” ismiyle yeni bir proje geliştirildi. Proje ile kadınların ekonomik ve sosyal anlamda güçlenmesi ve haklarını geliştirerek koruması hedeflendi.

*Eyes on Heritage Vakfı tarafından hazırlanan bir proje kapsamında, Filistinli 9 araştırmacı kadının tasavvuftan felsefeye geniş alanlarda yazıların yer aldığı binlerce yıllık el yazmalarını düzenleyerek dijital arşivleme yapıyor.

*Dar Al-Kalima Vakfı tarafından Gazze’de Haziran ayında açılışı yapılan sergiye katılan 40 kadın sanatçı, eserlerinde özellikle kadınların yaşadıklarına dikkat çekerken, topluma mesaj iletmek için sanatın iyi bir araç olduğunu söyledi.

*Kentsel Tarım İçin Gazze Kadın Girişimciler Forumu’nun desteğiyle kadınlar iş projelerini hayata geçirerek ekonomik gelir elde etti.

*Görsel sanatçı Tahani Skaik, kadınların sorunlarını etkileyici sanatsal çizimlerle resmettiği 8’inci "Düş ve Gerçek" adlı sergisi açıldı.

*Gazzeli kadınları desteklemek, ekonomik olarak her alanda güçlendirmek ve yerel pazarlara katılımlarını kolaylaştırmak için Haziran ayında “Kadın Ürünlerimiz” sergisi açıldı.

*Geçirdiği trafik kazasının ardından kaldırıldığı hastanede sağlık görevlisi erkek tarafından cinsel tacize maruz kalan Filistinli gazeteci Mervat Al-Azza, tehditlere rağmen failin ceza alması için mücadelesini sürdürdü.

*Gazze'de yaz aylarında boğulma vakalarına karşı ilk kez bir kadın kurtarma ekibi oluşturuldu. Eğitime katılan 80 kadın 25 saat eğitim aldı.

*Gazze’de İletişim Forumu Derneği, çocuk evliliklerini engellemek ve toplumda farkındalık oluşturmak amacıyla Büyük Yüzük Projesi hazırladı.

*Gazze’de çalışan kadınlar için Empowered Workers Kampanyası başlatıldı.

*Gazze’de Kadın Mezunlar Derneği yaptıkları proje ile gözleri görmeyen kadınların sosyal yaşama daha güçlü katılması için restoran menülerini Braille alfabesine çevirdi.

*Gazzeli kadınlar "Şems Terzilik Atölyesi" ile ekonomilerini güçlendirdi.

*Gazze Şeridi’nde kadınlar kurdukları kooperatifle marangoz açtılar.

*Gazze’de çalışma yaşamına dönük birçok proje geliştiren Iman Awwad, Ticaret ve Sanayi Odası Konseyi’nin ilk kadın üyesi olarak seçildi. 

*7 Ekim'den bu yana Mescid-i Aksa Tufanı Harekatı kapsamında İsrail ile Hamas arasında yaşanan çatışmalarda Gazze Şeridi’ndeki sivil yerleşimler, hastaneler, okullar, medya binaları, devlet daireleri, alt yapılar ve daha birçok yer hava saldırılarında hedef alındı. Saldırılarda aralarında ajansımız muhabirlerinden Nagham Karajeh’in de bulunduğu çok sayıda gazeteci yaralanırken, 95 gazeteci ise hayatını kaybetti. İsrail, 7 Ekim’den bu yana Gazze’ye yönelik gerçekleştirdiği saldırılarda 52 bin 500 konutu yerle bir etti. Saldırılarda yaşamını yitirenlerin sayısı 20 bine yaklaştı; enkaz altında halen yüzlerce cenazenin olduğu tahmin ediliyor. Öte yandan aralarında kadın, çocuk, yaşlı, gençlerinde bulunduğu binlerce kişi göçe maruz bırakılırken, kamplarda yaşayan Gazze halkı insani olmayan zor koşullarda yaşam savaşı veriyor. İsrail, savaş suçunun dünyaya aktarılmaması için de internet akışını keserken, gazeteciler koşullarını zorlayarak yaşananları dünyaya aktarmaya devam ediyor.

Kadınlardan İsrail saldırılarına tepki

*Arap Feminist Sivil Toplum Ağı, 5 Aralık’ta yaptığı açıklama ile Filistinli kadınların maruz kaldığı cinsel suçlara ilişkin endişelerini dile getirerek, küresel soruşturma komitelerinin oluşturulmasını istedi. Ağ ayrıca, BM Kadın Birimi'nin Filistin ve İsrail'deki duruma ilişkin son açıklamasından duyduğu kaygıya dikkat çekti.

*İsrail’i Gazze Şeridi’ne yönelik saldırılarının yedinci haftasında İsrail ve Hamas arasında bir ateşkes anlaşması yapıldı. Anlaşmanın ardından Hamas, 25 Kasım'da 13 İsrailli rehineyi yani 8 çocuk ve 5 kadını serbest bıraktı. Ardından 4 Taylandlının olduğu ikinci rehine grubunu serbest bıraktı. İsrail ise aralarında 6 kadının bulunduğu 39 Filistinli rehineyi serbest bıraktı.

 

*Gazze’deki ihlalleri protesto eden Filistinli aktivist Meryem Ebu Daqqa, 10 Kasım’da Fransa’dan Mısır’a sınır dışı edildi.

*18 Aralık’ta gazeteci Haneen Al-Qashtan'ın evi İsrail tarafından bombalandı. Saldırı sonucunda Haneen Al-Qashtan ve aile üyeleri yaşamını yitirdi.

*Yemen'in güneybatısındaki Taiz kentindeki kadınlar. Gazze halkına destek amacıyla 12-13 Ekim'de kadın dayanışma yürüyüşü düzenlerken, Fas'ta da 15 Ekim'de binlerce kadın geniş katılımla dayanışma yürüyüşü düzenledi.

*17 Ekim’de Gazze'deki El Ahli Hastanesi'nde yaşanan katliam, uluslararası ve küresel çapta birçok tepkiye yol açarken, Tunuslu kadınlar da 18 Ekim'de protesto yürüyüşü gerçekleştirdi. Kadınlar saldırıyı soykırım olarak değerlendirdi.

*Taiz, Yemen ve Mısır'da Gazeteciler Sendikası Konseyi üyeleri, çok sayıda siyasi sembolün, tanınmış şahsiyetin ve çoğu siyasi hareketin ve vatandaşın temsilcilerinin katılımıyla Özgürlük Kalesi'nin merdivenlerinde durdu. Cezayir feminist gazetesi ise katliamı kınayan bir bildiri yayınladı.

*Tunuslu kadın aktivistler, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Dayanışma Günü kapsamında sessiz yürüyüş gerçekleştirerek, Filistinli kadınlarla dayanışmalarını dile getirdi. Kadınlar siyah-beyaz kıyafetlerle Tunus sokaklarında İsrail saldırılarına tepkilerini gösterdi.

*19 Kasım'da Amerikan gazetesi The New York Times'ın şiir editörü Anne Boyer, İsrail'in Gazze Şeridi'ni bombalamaya devam etmesi nedeniyle görevinden istifa ettiğini duyurdu.

*Yabancı raporlar 22 Kasım'da UTA'nın Amerikalı yıldız Susan Sarandon'u sınır dışı ettiğini ve kararın New York'ta Filistin yanlısı bir yürüyüşe katılmasının ardından geldiğini bildirdi.

*British Broadcasting Corporation'ın (BBC) 21 Kasım'da açıklanan 2023 yılı için dünyadaki en ilham verici ve etkili 100 kadın listesinde Gazze'nin ilk sertifikalı jinekoloji cerrahı olan Dr. Sarah Al-Saqqa da yer aldı.

*İsrail saldırıları, 2023 yılının başından bu yana çeşitli sektörlerdeki kadınları desteklemek ve güçlendirmek için yoğun bir şekilde çalışan sivil çalışmaların ve feminist faaliyetin kesintiye uğramasına neden oldu.

*Ajyal Yaratıcılık ve Kalkınma Derneği, Ağustos ayından bu yana velayet hakkı, boşanmalarda hukuki destek, koruma konularının da yer aldığı “Tasaliliş” kampanyasını başlattı.

*Kırsal Kadınları Kalkınma Derneği, kadınlara yönelik psikolojik şiddete ve tüm feminist gruplarla ilgilenmeye yönelik mekanizmalara ve cinsiyete dayalı nefret söylemiyle mücadeleye dikkat çekmek amacıyla Ağustos ayında "Sen Ol" kampanyasını başlattı.

*Yoksul mahallelerdeki kadınlara hizmet veren ve 250 kadınla çalışma yürüten Gazze Kadın Girişimciler Kentsel Tarım Forumu’nun son çalışmaları hakkında İsrail saldırıları nedeniyle bilgi alınamadı.

*Hamile kadınlar, İsrail'in Gazze Şeridi'nde devam eden bombardıman, sağlık sisteminin çökmesi, tıbbi, tedavi edici ve gıda malzemelerinin eksikliğinin yanı sıra hastanelere ulaşmak için güvenli ulaşım araçlarının bulunmaması nedeniyle gerçek bir trajedi yaşıyor. Özellikle bazılarının kronik hastalıkları olması ve durumlarının acil takip gerektirmesi nedeniyle fetüslerini kontrol edemiyor.

Fas

*Faaliyetlerin çeşitlilik gösterdiği Fas'ta bu yıl pek çok festival düzenlendi. Afrika Kadın Yazarlar Derneği, 9 Mart'ta Rabat'ta 40'a yakın Afrika ülkesinden 100'e yakın kadının katılımıyla kuruluş konferansını düzenledi.

*Faslı Kadınlar İlerici Birliği ve Rabat-Salé-Temara Bölgesel Sendikalar Federasyonu, 12 Mart'ta tekstil, ulusal kalkınma ve tarım sektörlerindeki kadın işçiler ve tüm kadın işçilerle bir dayanışma standı düzenledi.

*18 Mart'ta Kadın Eylem Birliği, Fas'ta kadına yönelik şiddetin sona ermesini talep etmek için sembolik mahkeme etkinliği düzenledi. Sembolik mahkemede adalet, eşitlik ve kadına yönelik şiddete dikkat çekildi.

*30 Mart'ta çalışma ve ulaşım koşulları nedeniyle meydana gelen korkunç kazada yaşları 25 ile 45 arasında değişen 11 tarım işçisi kadın hayatını kaybetti.

*Temyiz Mahkemesi’nin 31 Mayıs'ta toplu tecavüze maruz kalan reşit olmayan Fatima Al-Zahraa'nın davasını yeniden değerlendirme kararı, Fas'ta tecavüzcülere ve çocukları katledenlere verilen cezaların azlığı konusunda yaygın tartışmalara yol açtı.

*Faslı atlet Fatima Zahraa Al-Idrissi, 8-17 Temmuz tarihleri ​​arasında Fransa'nın başkenti Paris'te düzenlenen özel ihtiyaçları olan insanlar için Paralimpik Şampiyonası'nda dünya rekorunu kırdı.

*20 Temmuz'da Ait Ourir şehrindeki kadın kolektif alanı, Amazigh kadınlarının temel hizmetlere ve kamu tesislerine erişmesine yardımcı olmayı amaçlayan feminist bir girişim olan Amazigh'de “yeterli" anlamına gelen "Youda" projesini başlatmak için bir toplantı düzenledi.

*11 Ekim'de Faslı aktivist Saida Alami, yaptığı siyasi açıklamalar nedeniyle 2 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı.

*Fas'taki sivil toplum örgütleri meme kanseri hakkında bilinçlendirme kampanyaları başlattı. Hükümet kurumlarıyla birlikte Ekim ayı boyunca bir dizi kampanya hayata geçirildi.

*Fas’ın Salê kentinde 16’ncı Uluslararası Kadın Filmleri Festivali gerçekleştirildi. Festivalde birçok kadın yönetmen, oyuncu ve senarist ödüle layık görüldü.

*Eşitlik ve Vatandaşlık Mücadelesi Derneği, düzenlediği basın toplantısında, kadına yönelik şiddetle mücadele kanununun yürürlüğe girmesinden bu yana geçen beş yıllık dönemi kapsayan, derneğin saha çalışmalarından takip edilen analitik istatistiksel çalışmayı sundu. Kasım 2018'den Kasım 2023'e kadar uzanan araştırmada, istismara uğrayan kadınların yüzde 74'ünün evlilik içi tecavüz mağduru olduğu, çeşitli şekillerdeki cinsel şiddet mağdurlarının da çok sayıda izlendiği ortaya çıktı.

*Marakeş’te 20. Uluslararası Film Festivali, düzenlendi. Festivalde Faslı yönetmen Asmaa Al-Moudir, "Beyaz Yalanlar" filmiyle ödüle layık görüldü.

* Kadın Gözleri Gözlemevi, 2018-2023 şiddet raporunu açıkladı.  

*Basmat Uluslararası Monodrama Festivali de 6-8 Aralık tarihleri ​​arasında düzenlendi. Festivalin yedinci oturumu kadınlara ayrıldı.

*8 Eylül'de Al Haouz vilayetinde meydana gelen deprem kadınların acılarını ikiye katladı.

Sudan

Sudan'da geçtiğimiz Nisan ayının 15'inden bu yana devam eden çatışma, ülkede sağlık sektörünün neredeyse tamamen çökmesine yol açarak kolera gibi salgın hastalıklara karşı zayıf tepki verilmesine ve cinsel şiddet olgusunun da yayılmasına neden oldu. 30 Kasım'da İnsan Hakları Konseyi tarafından görevlendirilen bağımsız uzmanlar, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi'nin Sudan'da cinsel şiddet vakalarının yaygın olduğunu, etnik kökenli olduğunu ve savaş aracı olarak kullanıldığını belirtti.

*Nisan ayının ortasından bu yana Hartum'un güneyindeki El Cezire Eyaleti'nin güney bölgesindeki Al-Talha köyündeki özel kamp da dahil farklı kampların kurulması ve kadınların kendilerini korumaları konusunda eğitilmesine yönelik çeşitli girişimler başlatıldı. Shendi bölgesinde ve Nil Nehri Eyaleti'nin çeşitli bölgelerinde yaklaşık 11 kampta kadınlar ilk yardım eğitimi aldı. Başkentten yerinden edilen kadınlara ilk yardım, kendini koruma amaçlı askeri eğitim ve psikolojik rehabilitasyon sağlanıyor.

*Baqadry Vakfı yöneticileri başkent Hartum'dan uzaklaştırılmasına rağmen birçok zorluğa göğüs gererek zor koşullar altında yaşayan kadınlara yönelik çalışma yürüttüler. Bu kapsamda kadınlar için üç gün süren bir kermes düzenlendi.

*Sudan'ın kuzeyindeki Karima şehrindeki kadınlar, çatışmalara tanık olan, şehirlerden yerinden edilmiş kadınlar için moral etkinliği düzenledi. Ayrıca kadınların ürünlerini pazarlaması içinde bir parfüm ve tütsü festivali düzenledi.

*Sanatçı Asia Abdel Majeed, 4 Mayıs'ta başkent Hartum'un kuzeyinde çıkan yangında katledilirken, Sudanlı sanatçı Shaden Muhammad Hussein de 13 Mayıs'ta Omdurman'daki evinde şarapnel parçasıyla katledildi.

*10 Ekim'de “Sudan Bakra” kanalında çalışan gazeteci Halime İdris, Omdurman banliyösünde görev yaptığı sırada Hızlı Destek Güçlerine ait bir aracın çarpması sonucu hayatını kaybetti.

Tunus

*5 Ekim'de Özgür Destourian Partisi bloğunun başkanı Abir Moussa'nın tutuklanmasına karar verildi. 29 Kasım'da açlık grevine başlayan Abir Moussa, kadına yönelik şiddete karşı her yıl küresel olarak başlatılan “16 Gün Aktivizmi” kampanyası kapsamında yapılan eylem ve etkinliklerin sonuna kadar eylemine devam etti.

*Feminist aktivist Dr. Ahlam Belhaj, hastalığı nedeniyle 11 Mart akşamı 59 yaşında yaşamını yitirdi.

*13 Aralık'ta Tunus Askeri Mahkemesi, muhalefetteki Kurtuluş Cephesi üyesi Shaima Issa'yı "Orduyu itaatsizliğe teşvik etmek ve ülkenin cumhurbaşkanına hakaret etmek" suçundan mahkum ettikten sonra bir yıl ertelenmiş hapis cezasına çarptırdı.

*26 Nisan'da Dünya Kadın Yürüyüşü uluslararası toplantısını Tunus'ta gerçekleştirdi. Toplantı 4 gün sürdü.

*1 Mayıs Dünya İşçi Bayramı'nda, Tunus'ta kadınların karşı karşıya olduğu tehdit ve zorluklara karşı mücadele çabalarını birleştirmek amacıyla Kadın Eşitliği ve Hakları Cephesi kuruldu.

*Tunus ayrıca 15-17 Haziran tarihleri arasında üç günlük bir süre boyunca Arap Yaratıcı Kadınlar Forumu'na ev sahipliği yaptı.

*Özel ihtiyaçları olan bir koşucu olan Sumaya Bou Said, Bologna'da düzenlenen Dünya Ustalar Şampiyonası'nda altın madalyanın yanı sıra Fransa'nın başkenti Paris'te düzenlenen Dünya Atletizm Şampiyonası'nda bronz madalya da dahil olmak üzere birçok başarıya imza attı.

Yemen

*“Kadın ve Kız Çocuklarını Koruma ve Rehabilitasyon Merkezi” 24 Mayıs'ta bir tartışma çalıştayı düzenledi.

*5 Aralık'ta Husilerin kontrolü altındaki Sanaa'daki Özel Asliye Ceza Mahkemesi, Arap Kadın Liderlik Birliği'nin Yemen ofisinin eski başkanı olan insan hakları aktivisti Fatima Al-Arouli'nin mahkumiyetine karar verdi. Fatima Al-Arouli’ye idam cezası verildi.

*5 Eylül'de Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi Başkanı, Yargıtay üyeliğine 8'i kadın olmak üzere 40 hakimin atanmasına ilişkin bir kararname yayınladı.

*Taiz kentindeki Banat Al-Hudaydah Kalkınma Vakfı, 20 Eylül'de Yemen'deki Kadınlara Yönelik Sosyal ve Ekonomik İyileşme Projesi’ni tamamladı.

*14 Kasım'da El-Kafila Kalkınma Vakfı, "Barış Festivali ve Yemenli Kadınların Hikayeleri" başlığı altında Salah Kadın ve Barış Filmleri Festivali'ni düzenledi.

*Kadın liderlere yönelik ilk istişare toplantısı 16 Kasım'da Taiz şehrinde, "Yemenli kadınların diyalog değerlerini pekiştirme ve toplumsal barışı inşa etmedeki rolünü birlikte geliştirmek" sloganıyla gerçekleştirildi.

*Yemen Kadınlar Birliği, 25 Kasım'da kadına yönelik şiddetle mücadele amaçlı 16 Gün Aktivizmi kampanyası kapsamında Taiz kentinde 70 kadın ve kurumların katılımıyla kadın ürünleri sergisi düzenledi.

*28 Kasım'da Yemenli aktivist Asiya Al-Mashreqi’ye Nansen Uluslararası Mülteci Yardımı Ödülü verildi.

Cezayir

*Kadına yönelik baskıların yaşandığı ülkelerden biri de Cezayir. Ülkede çok sayıda gazeteci, aktivist ve insan hakları savunucusu ifade özgürlüğü, örgütlenme, toplanma haklarını kullandıkları için tutuklandı. Yetkililer beş gazeteci hakkında dava açtı, iki medya şirketini kapattı. Bir medya kuruluşu da 20 gün süreyle kapatıldı.

*26 Ocak'ta Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından Uluslararası Kadınlar Otomobil Yarışının ikincisi gerçekleştirildi.

*Temastaki Kadınlar Derneği, 27 Mayıs'ta yasadışı göç olgusunu konu alan bir film gösteriminin ardından Onu Dinle isimli projesini tamamladı. Proje kapsamında bir yıl boyunca göçmen kadınlara yönelik çalışmalar yürütüldü. Projenin amaçları arasında göçmen kadınların sesini duyurmak, göç olgusunu azaltmak ve gerçekçi çözümler aramak.

*5 Temmuz'da başlayan ve 10 gün süren 15. Arap Oyunları'nda kadınlar boks şampiyonasına ev sahipliği yaptı ve turnuva finalinde Cezayirli kadın sporcular altın madalya kazandı.

*Tharwa Fatima N'Soumer Derneği, Eşitlik Vakfı’nın işbirliğiyle 23-24 Temmuz tarihleri ​​arasında 2’nci Cezayir Feminist Forumu düzenlendi.

*Ülkedeki 8 kadın derneği, 22 Temmuz’da kadına yönelik şiddetle mücadeleye ilişkin ortak bir projeyi kamuoyuna duyurdu.

*Cezayir Feminist Gazetesi, kadına yönelik şiddetle mücadele için bir program geliştirmek ve dijital bir kampanya başlatmak üzere 10 Ekim'de çeşitli feminist dernekler ve kadın hakları aktivistleriyle bir çalıştay düzenledi.

*7 Kasım'da Cezayir yargısı, Cezayir muhalefetinin önde gelen isimlerinden biri olan siyasi aktivist Amira Bourawi'nin hapis cezasına çarptırılmasına karar verdi.

*Uluslararası Af Örgütü, “16 Gün Aktivizmi” kampanyası kapsamında 28 Kasım'da Cezayir'de kadın haklarını tanıtmak amacıyla bir farkındalık günü düzenledi.

Lübnan

* “Çoğunluk yok… Azınlık yok… Belediyede eşit pay” sloganıyla Belediyelerde Kadın Projesi kapsamında bir dizi bilinçlendirme toplantısı gerçekleştirildi. Toplantıya katılanlar belediyelerde kadın kotası hakkında tartışmalar yürüttü.

*13-14 Haziran tarihlerinde “Demokratik Bir Ortadoğu İçin Birlikte... Barışa Giden Yol” forumu gerçekleştirildi.

*FE-MALE’nin 10’uncu kuruluş yıldönümü ve “Partner But” platformunun kuruluş yıldönümü nedeniyle 23-24 Haziran tarihlerinde öncü kadınların ilham verici konuşmalarının yer aldığı bir feminist festival düzenledi.

*Kadın Yaşam Derneği, Newroz Toplum Derneği ve Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın Özgürlüğü İçin Nûn İnisiyatifi öncülüğünde 18-19 Ağustos tarihleri arasında Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta “Uluslararası Kadın Hareketleri Deneyimleri Konferansı” gerçekleştirildi.

*28 Eylül'de Lübnanlı-Mısırlı sanatçı Najah Salam hayatını kaybetti. Uzun yıllar yakalandığı kanser hastalığına karşı mücadele veren ünlü gazeteci 62 yaşındaki Giselle Khoury ise 15 Ekim'de yaşamını yitirdi.

*25 Kasım'da “16 Gün Aktivizmi” kampanyası kapsamında eylem ve etkinlikler düzenlendi.

*Lübnan’da insan hakları ve kadın örgütleri, yıllardır cinsiyet kotası talebini ve kadınların siyasi temsil hakkının yasallaşması için çalışma yürütüyor. Son olarak Beyrut’ta 7 Aralık’ta Yarı Yarıya Örgütü tarafından konuya ilişkin bir konferans düzenlendi. Konferansta, Kadın Kotası Kanun Tasarısı hazırlandı. Hazırlanan bu tasarıyı, konferansa katılan Emel Partisi, Değişim Partisi, Özgür Yurtsever Hareketi, Lübnan Falange Partisi, İlerici Sosyalist Parti temsilcileri tarafından imzalandı ve ardından Temsilciler Meclisi Genel Kurulu’na sunuldu. Tasarının onaylanarak 2024 yılının Mayıs ayında yapılması planlanan Yerel Yönetimler Seçimlerine yetiştirilmesi bekleniyor.

Mısır

*Mısır’da dijital şiddet oranlarında yüzde 50 artış yaşanırken, kadınların hayatlarını tehdit ediyor. Ülkede kadınlar tarafından 2023 yılı içerisinde dijital şiddete karşı çok sayıda açıklama yapıldı.

*Yeni Kadın Vakfı, 16 Mart’ta Mısır Kadınlar Günü'nü bir dizi genç dernek ve girişimin katılımıyla "Kadınları Korumak Bir Önceliktir" sloganı altında kutladı.

*Mısırlı oyuncu Fayza Wassef 11 Haziran'da, Mısırlı yapımcı Nahid Farid Shawqi ise 5 Aralık'ta hayatını kaybetti.

*Şarkıcı Ümmü Gülsüm, vefatının üzerinden yarım asırdan fazla süre geçtikten sonra tarihin en büyük 200 erkek ve kadın şarkıcısı listesinde 61. sırada yer aldı.

*BM Dünya Gıda Programı İyi Niyet Elçisi Hend Sabry, Gazze'de yaşananlara, Birleşmiş Milletler'deki görevinden istifa ederek tepki gösterdi.

*Mısır’da her alanda kadına yönelik şiddetin yaygınlaştığına ve normalleştirildiğine dikkat çeken Mısırlı kadınlar, şiddete karşı birleşik bir yasanın çıkarılması için çalışmalar başlattı.

*Cinsel şiddete karşı toplumsal farkındalık yaratan kadın kurumları, şikayette bulunan kadınlar için adaletin zamanında sağlanması gerektiğini söyleyerek, kadınlara sessiz kalınmaması çağrısında bulunuldu.

*Mısır Kadın Sorunları Vakfı, ülkede devam eden “kadın sünnetine” karşı sivil toplum kuruluşları ortaklığında farkındalık çalışmalarını yoğunlaştırdı.

*Mısır’da bir grup Nubyalı kadın tarafından başlatılan Kandakat Al-Diwan Girişimi, ‘Nubya mirasını’ yok olmamasını sağlamak ve aynı zamanda kadınların karşılaştığı cinsiyetçi saldırılara karşı çalışma başlattı.

*57 yıldır faaliyet yürüten Al-Urwa Al-Wuthqa Derneği, çeşitli eğitim programlarıyla kadınlar ve çocukları güçlendirirken, şiddete karşı da toplumsal farkındalık yaratan çalışmalarını geliştirdi.

*Kahire’de yaşayan kadınlar iklim değişikliğinin yarattığı krizlere karşı çok yönlü çalışmalar yürüterek kadınları bu konuda bilinçlendirirken, çevre dostu ve alternatif projeler geliştirdi.

*Mısır’da ataerkil yapının hâkim olduğu Aswan’da kadınların maruz bırakıldıkları şiddet, ayrımcılık, ırkçılık, ücret eşitsizliği gibi sorunların çözümü için bir grup kadın Genderist İnisiyatifi’ni oluşturdu.

* İskenderiye’de kadınları ayrımcılıkla ve şiddetle mücadelelerinde destekleyen Masaha Amena (Güvenli Alan) İnisiyatifi, psikolojik, hukuki desteğin yanı sıra farkındalık atölyeleri düzenledi.

*Mısır hükümeti, 21-45 yaş grubundaki kadınların doğurganlık oranını düşürmeyi hedefleyen maddi teşvik programı hazırladı.

Libya

*Temmuz ayında sivil toplum kuruluşları ve Libyalı aktivistler, çocuk yaşta evlendirmelere karşı "18 yaşından önce değil" başlığı altında bir saha çalışması kampanyası başlattı.

*Dubai’de düzenlenen İklim Konferansı’na (COP28) Libya’dan katılan çevre bilimi uzmanı Sarah Al-Wahishi, “İklim adaletini sağlamak için ilerleyeceğiz. Etkinliklerimiz Libya'ya ve dünyaya yayılacak" dedi.

 

*Libya’daki akademisyen kadınlar, erk zihniyetin engellemelerine rağmen yaptıkları bilimsel araştırma ve çalışmalarla hem üniversitelerde hem de üniversite dışında farkındalık yarattı.

*İsrail’in Gazze Şeridi’nde sivilleri de hedef alan saldırıların “gerçek bir felaket” olduğunu söyleyen Libyalı kadınlar, Gazze’ye yardım seferberliği başlatılması ve Filistinli kadınlarla dayanışma çağrısında bulundu.

*Kadın Araştırmaları Merkezi Başkanı Abeer Amnina, Libya’da seçimlerin yapılmasının önünü açan yeni seçim yasasının kadınların taleplerini karşılamadığını belirterek, yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini ifade etti.

*Libya’nın Bingazi kentinde Diyaloglar Projesi kapsamında düzenlenen eğitimle kadınların siyasete katılımıyla yerel ve uluslararası diyaloğa teşvik edilmesi hedeflendi.

*Libya’da selden etkilenen kadın ve çocukların ihtiyaçlarını karşılamak için Fazaa Hawa Yardım Kampanyası başlatıldı.

*Libyalı kadınlar, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü kapsamında Libyalı kadınların siyasete aktif katılımının önünün açılması için çeşitli tartışmalar yürüttü. Kadınlar, parlamentoda sandalyelerin yalnızca yüzde 8'ini kadınlara tanıyan seçim yasasına karşı seslerini yükseltti.

*Libya'yı vuran Daniel Kasırgası'nın yol açtığı selden etkilenenlere yardım etmek için ‘Kurtarma Girişimi’ başlatan kadınlar, hayatta kalanların ihtiyaçlarını karşılamaya çalıştı.

* Libya’da yapılan yasal değişikler tartışmalara yol açtı. Çok sayıda parti ve sivil toplum kuruluşu, Libya toplumunun yarısını dışlayan değişiklikleri reddettiklerini açıkladı. Kadın ve erkeklerden oluşan 144 siyasetçi, akademisyen ve insan hakları aktivistlerinin imzasıyla bir açıklama yayınlandı. 144 isim ülkenin genel durumunu dikkate almadığı ve bazı anayasal hükümleri ihlal ettiği için parlamentoyu bu değişiklikleri onaylamamaya çağırdı.

*21 Ekim'de Navazi Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Örgütü, kamu alanlarında kadınların rolünü güçlendirmeyi amaçlayan İnsaf Projesi'nin ilk aşamasını başlattı.

*Trablus'taki Ulusal Birlik Hükümeti İç Güvenlik Servisi, kanunlarda yer almamasına rağmen yurt dışına seyahat etmek isteyen kadınların seyahatlerinin nedenlerini belirten bilgileri tek başına doldurmalarını yasaklayan kararını uygulamaya başladı. Çok sayıda insan hakları örgütü, yaptıkları açıklamada İç Güvenlik Servisi'nin kadınlara uyguladığı "ayrımcı tedbir" uygulamasını kınadı.

Bitti….