تغییرات اقلیمی و مسئله‌ی جنسیت در اردن
نویسندە: ادل مال
مرکز خبر- این مقاله نوشته‌شده توسط ادل مال، به بررسی ارتباط میان تغییرات آب و هوا و کاهش نرخ مشارکت زنان در نیروی کار اردن می‌پردازد. ادل مال پیشنهاد می‌کند که بار کمبود آب در اردن به شدت بر دوش زنان است و همین مسئله احتمالاً به توضیح پدیده‌ی نابرابری اقتصادی در حال افزایش در این کشور کمک می‌کند. علاوه بر این، غیبت زنان در نیروی کار، پیامدهای زیانباری برای اقتصاد اردن به‌عنوان یک کل داشته و همین مشکل سرمایه‌گذاری در برابری جنسیتی را در اولویت قرار می‌دهد.
تغییرات آب و هوایی همواره یک نگرانی وجودی برای کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا بوده است. اگرچه دولت‌ها معمولا روی کاهش دما و سازگاری آب و هوا سرمایه‌گذاری می‌کنند، با اینحال تأثیرات خاص گرم‌شدن آب و هوا بر زنان اغلب نادیده گرفته می‌شود.
کاهش نرخ مشارکت زنان در نیروی کار اردن ممکن است با کمبود آب، نمود اولیه‌ی تغییر اقلیم در منطقه، مرتبط باشد.
تغییر اقلیم: متغیر نهفته در نابرابری جنسیتی اردن
در سال‌های اخیر، یک الگوی بسیار گیج‌کننده در اردن ظهور کرده است. پادشاهی تلاش‌های گسترده‌ای برای بهبود نرخ‌های ناامیدکننده‌ی مشارکت زنان در نیروی کار انجام داده است؛ با اینحال آمار آنها همواره رو به کاهش است.
در سال ۲۰۱۴، ۲۲ درصد از زنان اردنی در نیروی کار شرکت داشتند. تا سال ۲۰۲۲، این تعداد به ۱۴.۳ کاهش یافت و اردن را به یکی از نابرابرترین کشورهای جهان از نظر اقتصادی تبدیل کرد. تنها ۲۷ درصد از زنان اردنی دارای حساب بانکی هستند که ۱۱ درصد کمتر از میانگین منطقه‌ای زنان است.
با اینحال، زنان اردنی در چندین زمینه‌ی دیگر پیشرفت داشته‌اند: از زمان تعهد دولت در سال ۲۰۱۶ برای کاهش شکاف برابری جنسیتی تا سال ۲۰۳۰، مراقبت‌های بهداشتی از مادران، میزان سواد و آموزش زنان همگی افزایش یافت. در واقع، زنان اردنی بیشتر از مردان در دانشگاه تحصیل می‌کنند. پس چرا همچنان از نیروی کار دور مانده‌اند؟
برخی از کارشناسان استدلال می‌کنند که هنجارهای اجتماعی، از جمله «سنت‌های مسلط، محافظه‌کاری اجتماعی و قبیله‌گرایی»، زنان را از محل کار دور می‌کند. اما این عوامل نمی‌تواند دلیل قانع‌کننده‌ای باشد که چرا اردن به نسبت کشورهای دیگر با هنجارهای اجتماعی محافظه‌کارانه‌ی مشابه، نرخ پایین‌تری از مشارکت زنان دارد. در کشورهایی از جمله عربستان سعودی حدود ۲۲ درصد از زنان در نیروی کار فعال هستند.
در عوض، احتمالاً عامل دیگری در کمین عقب‌نشینی برابری جنسیتی در اردن است: از آنجایی که تغییرات آب و هوایی اقتصادهای محلی را متحول می‌کند، زنان اردنی بیشترین عواقب را متحمل می‌شوند.
اردن در برابر تغییرات آب و هوایی به شدت آسیب‌پذیر است؛ در حال حاضر این کشور یکی از پنج کشور اول جهان با بیشترین مشکلات آب است. در مطالعاتی از سراسر جهان، محققان دریافته‌اند که کمبود آب به شدت بر زنان و دختران اردن تأثیر می‌گذارد. زنان و دخترانی که عمدتاً نقش جمع‌آوری آب را در جامعه بر عهده دارند، با خطرات فزاینده‌ی سلامتی ناشی از مسائل بهداشتی مواجه می‌شوند، و به گفته‌ی زنان سازمان ملل متحد، این زنان با بحران افزایش کار مراقبتی در خانواده‌های خود روبرو می‌شوند.
اگرچه مطالعه‌ی جامعی در مورد دسترسی به آب و نابرابری جنسیتی در اردن انجام نشده است، مطالعات دقیقی وجود دارند که شواهد قانع کننده‌ای پیدا کرده‌اند. این شواهد ثابت می‌کنند که تغییرات آب و هوایی نابرابری اقتصادی را تسریع می‌کند. مرسی کورپس دریافت در یک منطقه روستایی در اردن، زنان به طور سیستماتیک آب کمتری نسبت به مردان تحت سیستم تحویل آب خصوصی که اکثر روستاییان اردن به آن متکی هستند، دریافت می‌کنند.
رانندگان مرد کامیون‌های حمل آب، دوستان مرد خود را از روی اعتماد در اولویت قرار می‌دهند و به خانواده‌هایی که فقط توسط زنان مدیریت می‌شوند، آب کمتری تحویل داده می‌شود.
تخصیص نابرابر آب چه تاثیری بر آمار اشتغال دارد؟ زنان سراسر جهان ۲۰۰ میلیون ساعت در روز را صرف جمع‌آوری آب می‌کنند. از آنجایی که جمع‌آوری آب روز به روز دشوارتر می‌شود، نیروی کار بدون دستمزد بیشتری نیاز است و زنان تحت فشار قرار می‌گیرند که تحصیل و اشتغال خود را در اولویت قرار دهند. خانواده‌ها مجبورند آب اضافی را با هزینه‌ای بسیار بالاتر خریداری کنند. با افزایش هزینه خانه‌داری، کمبود آب دائما زنان را در دام کار خانگی بدون مزد – و به طور فزاینده‌ای دشوار – گرفتار می‌کند.
کمبود آب حتی عواقب هولناک‌تری برای جمعیت بزرگ پناهجویان اردن دارد. در اردوگاه ازرق، محل زندگی ۳۵۷۵۲ پناهنده، آوردن آب به داخل اقامتگاه‌ها زنان را در معرض خشونت جنسی قرار می‌دهد و آنها را مجبور می‌کند برای یافتن مسیرهای امن‌تر، زمان بیشتری را از مدرسه و کار خود بگیرند و به دنبال تهیه‌ی آب باشند.
این مطالعات نشان می‌دهد که کمبود آب عمیقاً بر زنان اردنی تأثیر می‌گذارد و احتمالاً به رشد نابرابری اقتصادی فراگیر کمک خواهد کرد. اردن نخستین کشور در خاورمیانه بود که بخشی از برابری جنسیتی را در سیاست ملی تغییر آب و هوا گنجاند، اما با وجود این آگاهی سطح بالا، هنوز هیچ سیاست خاصی برای پیشبرد این هدف اتخاذ نشده است.
سرمایه‌گذاری در سیاست‌های آب و هوایی خاص جنسیتی، مزایای گسترده‌ای برای اقتصاد اردن خواهد داشت. نابرابری جنسیتی اقتصادی یک اثر موجی خورنده بر اقتصاد گسترده‌تر دارد: خاورمیانه به طور متوسط ۳۸ درصد از درآمد بالقوه‌ی خود را به دلیل شکاف‌های مشارکت جنسیتی از دست می‌دهد. به گفته‌ی یونیسف، افزایش ۲۵ درصدی مشارکت زنان در نیروی کار اردن طی هفت سال آینده، تولید ناخالص داخلی اردن را سالانه ۵ درصد افزایش خواهد داد. و با شتاب‌گرفتن تغییرات آب و هوایی و افزایش موج‌های گرمای مرگبار در سراسر منطقه، سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی برابری جنسیتی بیش از هر زمان دیگری ضروری است.
آدل مال یکی از اعضای جوان جیمز سی گایتر در برنامه‌ی استیتکرافت آمریکا در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی بود.