پیوند میان جنگ و سرکوب زنان!؟
یک تحلیلگر سیاسی در کرماشان باور دارد که جنگ، زنان را در مرکز بحران قرار داده و زندگی آن‌ها را بیش از پیش آسیب‌پذیر کرده است و جنگ می‌تواند بهانەها را برای سرکوب بیشتر زنان فراهم کند.
صبا مجیدی
کرماشان - طبق آمارهای منتشرشده از نهادهای بین‌المللی و تحلیل‌های اقتصادی، ایران سالانه میلیاردها دلار را صرف توسعه و نگهداری تسلیحات موشکی خود می‌کند. برآورد می‌شود که بودجه نظامی ایران در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۵ میلیارد دلار بوده است، که بخش قابل‌توجهی از آن به برنامەی موشکی اختصاص یافته است. پایگاه‌های موشکی در مناطق استراتژیکی مانند کرماشان هزینه‌های بالایی را به دوش مردم ایران تحمیل می‌کنند. این در حالی است که بحران‌های اقتصادی داخلی همچون تورم، بیکاری و کاهش بودجه‌های اجتماعی به شدت بر زندگی مردم به‌خصوص زنان تأثیر گذاشته است.
از سوی دیگر، مطالعات نشان می‌دهد که زنان در زمان جنگ نه تنها در معرض خشونت فیزیکی قرار می‌گیرند، بلکه بار اقتصادی و اجتماعی بیشتری را نیز متحمل می‌شوند. طبق گزارش‌های سازمان ملل، زنان و کودکان حدود ٨۰ درصد از آوارگان جنگی را تشکیل می‌دهند و در شرایط جنگی با مشکلات شدید دسترسی به بهداشت، امنیت و آموزش روبرو هستند.
وضعیت کنونی جنگ ایران و اسرائیل
جنگ بین ایران و اسرائیل، با تمرکز بر قدرت‌نمایی موشکی و نظامی، نه تنها به نهادهای نظامی و سیاسی محدود نمی‌شود، بلکه تأثیرات عمیقی بر زندگی مردم عادی، به‌ویژه زنان دارد. در این میان استان کرماشان در روژهلات کوردستان به عنوان یکی از مراکز مهم نظامی ایران نقشی کلیدی در استراتژی‌های نظامی ایران ایفا می‌کند و موشک‌های شلیک‌شده از این منطقه، از مهم‌ترین منابع حملات موشکی ایران به اسرائیل به شمار می‌روند.
تعدد پایگاه‌های موشکی در استان کرماشان
اطلاعات دقیق و رسمی درباره پایگاه‌های موشکی در ایران به‌دلیل مسائل امنیتی و نظامی معمولاً به‌طور عمومی منتشر نمی‌شود. اما بر اساس اطلاعات عمومی و تحلیل‌های نظامی، استان کرماشان به‌عنوان یکی از مناطق استراتژیک کشور در نزدیکی مرزهای غربی، میزبان برخی پایگاه‌های موشکی و تاسیسات نظامی است. در اطراف شهر کرماشان حداقل سه پایگاه موشکی وجود دارد و در شهرهای قصرشیرین، سرپل ذهاب، ثلاث و باباجانی و جوانرو نیز پایگاه موشکی تٲسیس شده که موجب امنیتی و میلیتاریزه شدن بیشتر منطقه شده است.
کرماشان و حملات موشکی اخیر
پایگاه نظامی که در کوه پراو در کرماشان قرار دارد به‌طور رسمی با نام مشخص و علنی اعلام نشده است. اما به‌طور غیررسمی و در گزارش‌های مختلف، از آن به‌عنوان یکی از پایگاه‌های استراتژیک و زیرزمینی ایران یاد می‌شود. تعداد بالایی از موشک‌های شلیک شده به سوی اسراییل در حملەی اخیر از این پایگاه شلیک شد و با عبور از آسمان شهر موجب ترس و وحشت شهروندان این کلانشهر پرجمعیت شد. پایگاه‌های موشکی موجود در استان کرماشان مشکلات زیست‌محیطی و اجتماعی زیادی برای مردم محلی ایجاد کرده‌اند. این پایگاه‌ها منجر به تخریب زیست‌بوم زاگرس و انواع آلودگی‌های زیست‌محیطی شده‌اند. همچنین، هزینه‌های هنگفتی که صرف توسعه و نگهداری این پایگاه‌ها می‌شود، فرصت‌های اجتماعی و اقتصادی را برای بهبود وضعیت زنان و سایر اقشار جامعه از بین برده است.
در خصوص حملات اخیر و ادامەی جنگ میان ایران و اسراییل، مصاحبەای را با ھ.گ کنشگر و تحلیلگر مسائل سیاسی و اجتماعی در کرماشان ترتیب دادەایم.
*تنش‌های میان ایران و اسراییل تبدیل به رویارویی مستقیم شده و این دیگر نه جنگ نیابتی، بلکه جنگ مستقیم است. به‌عنوان یک زن کنشگر، چگونه وضعیت کنونی جنگ ایران و اسرائیل را ارزیابی می‌کنید؟
این جنگ یک تقابل نظامی و ایدئولوژیک است که پیامدهای سنگینی بر زندگی زنان دارد. زنان، در این بحران نه تنها در معرض خشونت فیزیکی و جنسی هستند بلکه بار روانی و اقتصادی جنگ نیز بر دوش آن‌ها سنگین‌تر است. این شرایط باید به شدت از دیدگاه زنان نقد و بررسی شود.
*چه رابطەای میان دیدگاەهای جنسیتی حاکم و جنگ اخیر میان ایران و اسراییل می‌بینید؟
جنگ و خشونت نظامی، ابزارهای کنترل و سرکوب در نظام‌های پدرسالارانه محسوب می‌شوند. نادیده گرفتن زنان در فرآیندهای تصمیم‌گیری و اثرات مخربی که جنگ بر زندگی آن‌ها دارد، نشانه‌ای از سیاست‌های مردسالارانه‌ای است که در دولت‌های ملی یا همان دولت-ملت‌ها وجود دارد. در شرایط کنونی، زنان به‌ویژه در ایران، در ردیف اول این تأثیرات مخرب قرار دارند. تحلیل‌های جنبش زنان تأکید می‌کنند که جنگ‌های این‌چنینی باید نه تنها به‌عنوان تقابلات نظامی بلکه به‌عنوان نتیجه ساختارهای ناعادلانه و پدرسالارانه بررسی شوند. بر اساس این تحلیل‌ها، بازگشت به زندگی زن‌محور و اکولوژیک، راهی برای ایجاد صلح پایدار و کاهش خشونت است.
*ایدئولوژی‌های حاکم بر این دو دولت-ملت چگونه بر بروز چنین جنگ‌های مخربی اثر می‌گذارند؟
ایدئولوژی‌های حاکم در ایران و اسرائیل، زنان را از فرآیندهای تصمیم‌گیری حذف کرده و سیاست‌های آن‌ها تنها به تشدید خشونت و جنگ منجر می‌شود. دولت‌ها با تمرکز بر توسعه نظامی‌گری، اولویت‌های اجتماعی و اقتصادی را نادیده می‌گیرند و این مستقیماً بر زندگی زنان تأثیر منفی دارد. جهت برون‌رفت از بحران‌های مزمن خاورمیانه باید به تحلیل‌های عبدالله اوجالان در رابطه با برابری جنسیتی و زندگی زن‌محور توجه کنیم که تأکید بسیاری بر صلح و عدالت دارد.
*خود شما تجربه‌ی شخصی خاصی از این بحران دارید؟ و در کل شهروندان کرماشان شب حمله چه چیزی را تجربه کردند؟
بله، در زمان فعالیت‌های نظامی گسترده و شلیک موشک‌ها از پایگاه‌های کرمانشاه، من و بسیاری از زنان این منطقه به‌طور مستقیم در معرض ترس و نگرانی‌های ناشی از حملات نظامی قرار داشتیم. خانه‌ی ما در محلەای واقع در دامنەی کوەهای پراو و تاق‌وسان است و در واقع نزدیک به پایگاه‌های موشکی است. با شلیک موشک‌های پیاپی خانەهای ما به شدت لرزید و ظاهرا شیشه خانە یکی از همسایەها شکسته بود. احساس عدم امنیت می‌کردیم و به همراه بسیاری از همسایەها به کوچه ریختیم و شوکه شده بودیم و این تنها بخشی از بحران است. ما با وحشت جنگ زندگی کرده‌ایم و باید برای پایان دادن به این وضعیت تلاش کنیم.
*جنبش زنان در ایران برای چه نسبتی با جنگ یا مخالفت با آن دارد؟
زنان در ایران با چالش‌های زیادی برای رسیدن به حقوق بشر و برابری جنسیتی مواجه هستند. با این حال، تلاش‌های گسترده‌ای توسط فعالان زن انجام شده است. بسیاری از آن‌ها با وجود محدودیت‌های فراوان، همچنان صدای خود را برای مخالفت با جنگ و خشونت بلند می‌کنند. اعتراضات زنان در ایران نه تنها برای حقوق فردی خود بلکه به‌عنوان یک حرکت اجتماعی برای صلح و عدالت مطرح است. اما در این راه با سرکوب‌های گسترده‌ای نیز مواجه هستند.
* سخن پایانی؟
جنگ ایران و اسرائیل نه تنها یک تقابل نظامی بلکه ابزاری برای تقویت نظام‌های مردسالارانه و سرکوب‌گرانه است. تحلیل‌های جنبش زنان به ما نشان می‌دهند که جنگ، زنان را در مرکز بحران قرار داده و زندگی آن‌ها را بیش از پیش آسیب‌پذیر کرده است و جنگ می‌تواند بهانەها را برای سرکوب بیشتر زنان فراهم کند. با وجود تمام چالش‌ها، زنان ایران همچنان برای حقوق خود و برای رسیدن به صلح و برابری تلاش می‌کنند. حرکت به سمت ساختارهای اجتماعی زن‌محور و اکولوژیک، می‌تواند به‌عنوان راه‌حلی برای پایان دادن به خشونت و جنگ مطرح شود.