آیا انقلاب لیبی به اهداف خود رسیده است؟
پس از چهل سال اعتراضات در لیبی، در ١٧ فوریه ٢٠١١، مردم لیبی علیه حکومت قذافی قیام کردند، اما تضاد منافع باعث شد این کشور در بحران فرو رود.
ابتسام اغفیر
بنغازی - در مقابل دادگاه بنغازی شمالی، اولین جرقهی انقلاب ١٧ فوریه زده شد و چهل سال حکومت دیکتاتورانهی معمر قذافی به پایان رسید، انقلابی که زنان در آن نقش مهمی داشتند. آنها ماههای زیادی در مقابل دادگاه بنغازی تجمع کردند و خواستار اطلاع از سرنوشت مفقودان و بازخواست مسئولین قتلعام زندان بوسلیم شدند.
پس از کودتای علیه رژیم قذافی در سال ١٩٧۵، کار سازمانهای جامعه مدنی و مردم محدود شد و در مقابل، کار برای نوسازی سیاستهای آموزشی و توسعهی اقتصادی و اجتماعی که از زمان استقلال لیبی از ایتالیا در سال ١٩۵١آغاز شد، ادامه یافت.
مردم لیبی نیاز داشتند که در اشکال مختلف و از نظر اجتماعی و اقتصادی با جهان در ارتباط باشند و این انقلاب پاسخی به وضعیت بستهای بود که رژیم قذافی بر مردم تحمیل کرده بود.
در سیزدهمین سالگرد وقوع انقلاب، هند الهونی ، روزنامهنگار، یکی از مهمترین حامیان و شرکتکنندگان در انقلاب، معتقد است که «انقلاب تحول محسوسی را در جامعه لیبی به وجود آورد. مردم لیبی براساس چارچوبهای یکنواخت خاصی زندگی میکردند که از طریق آن قادر به بیان اظهارات خود نبودند و این تغییر در الگوی زندگی مردم و محیط جامعهی لیبی باعث گشودگی در چندین زمینه از جمله حوزههای اجتماعی و اقتصادی شد.
هند الهونی با اشاره به اینکه سازمانها و نهادهای جامعهی مدنی و نهادهای مدافع حقوق زنان پس از انقلاب ١٧ فوریه ٢٠١١ به فعالیتهای خود ادامه دادند، گفت: در عرصهی روزنامهنگاری و رسانه رونق زیادی داشته است، چهرههای رسانهای و روزنامهنگاران جدید ظاهر شدند، تعداد شبکههای تلویزیونی افزایش یافته و محتوا متنوع شده است.
هنگامی که زنان بنغازی در ١۵ فوریه ٢٠١١ در تظاهراتی برای پاسخگو کردن مسئولین قتلعام زندان بوسلیم شرکت کردند، انقلاب را شعلهور کردند. اما کشورهایی که میخواستند با معمر قذافی، رئیس جمهور وقت لیبی تسویه حساب کنند، از خواستههای آنها سوءاستفاده کردند و از سوی دیگر، مقامات لیبی نگران تحریک مردم نبودند و در یک دورهی حساس از انقلابهای بهار عربی، سرکوب را دنبال کردند.
هند الهونی با تأکید بر اینکه زن لیبیایی نماد انقلاب فوریه است، زیرا حضور برجستهای در این انقلاب داشته و نقش عمدهای در آن ایفا کرده است و با اشاره به اینکه موفقیت انقلاب در گرو این است که با توجه به این موضوع، زنان برای آیندهای بهتر باید چه دستاوردهایی داشته باشند، گفت: در میان نسل جدید آگاهی وجود دارد و توانایی کار، بخشش و خلاقیت پیدا کرده است، اما این با چالشهای زیادی روبروست.
وی در مورد مشارکت زنان در کار سیاسی گفت: ما هنوز از دودستگی و تفرقه رنج میبریم، در طول ١٣ سال گذشته باید ذهنهای قوی وجود داشت که ما را به سمت امنیت سوق میدادند و بیثباتی همچنان مانع همهی تلاشها خواهد شد، بنابراین، باید یک راهحل رادیکال و سریع برای این موضوع در بعد سیاسی وجود داشته باشد.
وی در پایان صحبتهای خود گفت: ما امیدواریم صلح در لیبی حاکم شود و دیگر زمان را تلف نکنیم، زیرا این بر منابع کشور ما و نسل جدیدی که به آنها وابسته هستیم تأثیر میگذارد و ما نمیخواهیم نسل جدید نیز این وضعیت آشفته و از هم پاشیدهای که ما تجربه میکنیم، تجربه کنند.
همچنین هنا بودبوس، نویسنده نیز گفت: ما امید زیادی به این انقلاب داشتیم و از برگزاری انتخابات بسیار خوشحال بودیم، زیرا تجربهی جدید و متمایزی بود، اما انقلاب ما با چالشهای زیادی روبرو شد و این چالشها مانع دستیابی به اهداف این انقلاب شد و امیدها و آرزوهای مردم نابود شد».وی خاطرنشان کرد: این انقلاب علیرغم تمامی این جنبههای منفی، نسلی آگاه و هوشیار را به وجود آورد که علیرغم تمامی جنبههای منفی آن و تنشهای سیاسی که در حال وقوع است، به دنبال رسیدن به آیندهای روشن هستند.
وی تأکید کرد: انقلاب به اهداف اساسی خود که در سالهای گذشته برای آن تأسیس شد، نرسید و از دلایل آن شاید ناآگاهی مردم از این اهداف و یا اختلافات در جامعهی لیبی باشد. آنها دیگر همانند اوایل انقلاب متحد نیستند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر مردم لیبی شروع به درک خواستههای خود کردهاند، بیان کرد: این آگاهی در آرزوها، خواستهها و دستاوردهای جوانان در عرصههای مختلف مشهود است، آنها دارای عزم و اراده هستند و یقیناً این یکی از مهمترین ویژگیهای انقلاب است.
هنا بودبوس با ابراز امیدواری از اینکه کشورش به آرامش و صلح دست یابد، گفت: چیزهای مثبت و خوبیهای زیادی وجود دارد که در نسلهای جدید ظاهر خواهد شد، جنگ مشکلات روحی و روانی به جا گذاشته است که سالها طول میکشد تا پایان یابد.
همچنین، عایشه عبدالسلام ، فعال مدنی میگوید : زمانی که انقلاب شد، من ١٠ ساله بودم، اما با مطالعهی علوم سیاسی از دوران حکومت قذافی و اتفاقات بعد از آن مطلع و متوجه شدم که انقلاب لازم است، اما به دلیل مداخلات متعدد خارجی این انقلاب شکست خورد.
وی خاطرنشان کرد: برخی حقوق شهروندی وجود دارد که قبلاً وجود نداشت، مانند سازمانها و انجمنهای خیریه و شرکت در مجامع بینالمللی که محدود به گروههای خاصی بود.
وی افزود: پس از ١٣ سال امیدوار بودیم برخی از اهداف از جمله ارتقای زیرساختها، بهداشت و آموزش محقق شود، نمیتوان انکار کرد که انقلاب به برخی اهداف دست یافته است، اما بسیاری از چیزها تغییر نکرده و برخی دیگر بدتر شده است. وی برای جوانان و زنان لیبیایی آرزوی آیندهای بهتر کرد.