شهلامحمدی

بهداشت عمومی و حق بر سلامت یکی از ضرورت‌های زندگی هر فرد است، در جامعە و نظامی سالم هرکس حق داشتن زندگی سالم دارد و نظام حاکم باید دسترسی افراد بە بهداشت عمومی را فراهم کند، حق سلامت بە اندازەای مهم است کە یکی از موارد حقوق بشری است و کنوانسیون حقوق بشر سازمان ملل در چند بند بە آن اشارە کردە است، حق سلامت بە معنی دسترسی عمومی بە امکانات و خدمات بهداشتی، تقلیل میزان مردە متولد شدن کودکان و مرگ ومیر کودکان و رشد سالم آنان، پیشگیری و معالجە‌ی بیماری‌های مسری، ایجاد شرایط مناسب برای تامین خدمات و کمک‌های برای عموم است.

ایران بە عنوان کشوری کە حق تامین سلامت عمومی را یکی از شعارهای خود در دولت‌های مختلف قرار دادە است، با کمبود دارو، کمبود امکانات پزشکی، کمبود پرسنل پزشکی و مشکلات زیادی در حوزە بهداشت و نظام پزشکی مواجە شدە است. این مشکلات در سال‌های اخیر و با وجود تحریم‌های آمریکا روز بە روز در حال افزایش بودە است. هرچند کە یکی از شعارهای جمهوری اسلامی پس از انقلاب ایران بهبود شرایط بهداشتی برای مردم ایران بود ولی شرایط بهداشتی رشد چندانی نداشتە است، مخصوصا در مناطق محروم ایران کە محروم بودن برچسبی است برای دسترسی نداشتن این مناطق بە امکانات بهداشتی و پزشکی.

استان‌های ارومیە، کوردستان، کرماشان، ایلام، خوزستان، اهواز و سیستان و بلوچستان از جملە استان‌هایی هستند کە هموارە با مشکلاتی در زمینە‌ی رفاە، آموزش، بیکاری و بهداشت روبرو هستند. هر چند کە فاصلەی طبقاتی در شهرهای همچون تهران نیز همان مشکلات را برای قشر خاصی از جامعە بە وجود آوردە است، اما اکنون با وجود تحریم‌ها و فساد داخلی این مشکلات افزایش یافتە است. همزمان با شیوع ویروس کووید ١٩ مشکلات در حوزە‌ی بهداشت و نظام پزشکی ایران بیشتر نمایان شد.

کمبود دارو در شهرهای مختلف ایران

کمبود دارو یکی از مشکلاتی است کە هموارە گریبان‌گیر بیماران ایران مخصوصا بیماران خاص بودە است، مشکلاتی کە با بدتر شدن شرایط اقتصادی و وضع تحریم‌ها علیە ایران بە اوج رسیدە است. هرچند کە دولت برای رفع مشکل در این زمینە ارز دولتی ۴۵۰۰ تومانی بە واردات دارو اختصاص داد، اما وجود  فساد مالی وسیع مانع از آن شد کە واردات دارو با ارز دولتی صورت بگیرد. بعدها مشخص شد ارزی کە برای واردات دارو در نظر گرفتە شدە است در واردات لوازم خانگی، کاغذ سیگار و کابل برق خرج شدە است. کمبود دارو در ایران شرایط اسفناکی برای بیماران خاص بە وجود آوردە است، گاهی این بیماران چندین ساعت در صف‌های طولانی مدت در کنار داروخانەها می‌ایستند تا بتوانند داروی مورد نیز خود را بیابند.

امکانات بهداشتی و درمانی در مناطق محروم  

در استان‌ها و شهرهایی کە بە عنوان مناطق محروم شناختە شدەاند وضعیت بهداشت و درمان بە گونەای است کە مردم این مناطق مجبورند برای کمترین امکانات پزشکی بە شهرهای همجوار بروند، کمبود امکانات بهداشتی و درمانی مردمان این مناطق را بە شهرهای بزرگ همانند تهران می‌کشاند کە علاوەبر ازدیاد مخارج درمان، بیمار و همراە او ناچارند هزینە‌ی حمل‌و نقل و اسکان را نیز عهدەدار شوند کە این بار سنگینی بر دوش بیماران است، تا جایی کە پدیدە‌ی کارتن‌خوابی همراهان بیمار بە پدیدەای همیشگی در کنار بیمارستان‌های بزرگ تهران تبدیل شدەاست. بیمارانی کە برای درمان بە تهران می‌روند اما همراهان آنها نە امکان مادی کافی دارند تا بتوانند در هتل بمانند و نە بیمارستان برای آنان جا دارد تا بتوانند شب را در آنجا بمانند، هرچند بیمارستان‌های بزرگی همانند بیمارستان خمینی و شریعتی همراەسراهای دارند کە ١١٢ تخت‌خوابە است اما سیل عظیم بیمارانی کە از شهرهای دیگر بە تهران می‌روند بیشتر از آن است کە یک همراەسرای ١١٢ تخت‌خوابی بتواند همە آنها را در خود جای دهد. همین باعث بە وجود آمدن پدیدە‌ی چادر‌خوابی و کارتن‌خوابی در اطراف بیمارستان‌های بزرگ تهران است.

کمبود پرسنل پزشکی و پرستار

سازمان نظام پزشکی ایران سالانە با کمبود پرسنل پزشکی در بخش‌های مختلف روبرو است، این کمبود پرسنل، مشکلات بزرگی برای بیماران بە وجود آوردە است. طبق استاندارد جهانی میانگین پرستار بە تخت ٧٣|۰ است اما این میانگین در ایران ٨|۱ است، این میانگین کمبود شدید پرستار در ایران را بیان می‌کند. معاون پرستاری وزارت بهداشت سال ٢٠١٩ اعلام کرد کە در کل کشور حدود ١٨٠هزار پرستار در بخش دولتی و خصوصی کار می‌کنند، اما با این حال ۱۵۰ هزار پرستار نسبت بە استاندارد جهانی کمبود داریم. بنا بە گفتە‌ی معاون پرستاری وزارت بهداشت سال ٩٨ و ٩٩ باید ١٩ هزار پرستار استخدام می‌شدند کە منابع مالی استخدام این پرستاران را مشخش نکرد اما تاکنون این پرستاران استخدام نشدەاند. هنگام همەگیری کرونا کە شمار زیادی بیمار کرونایی در بیمارستان‌های مختلف کشور بستری شدند کمبود پرستار بیشتر احساس شد و پرستاران مجبور بودند شیفت‌های طولانی کار کنند.

کمبود پزشک متخصص یکی دیگر از مشکلات سازمان نظام پزشکی ایران است، در حالی کە شمار زیادی داوطلب کنکور خواهان ادامە‌ی تحصیل در رشتە‌ی پزشکی هستند اما شمار بسیار کمی از این داوطلبین در رشتە‌ی پزشکی پذیرفتە می‌شوند. سرانە پزشک در ایران بە ازای هر ١٠هزار نفر ١١پزشک است اما در کشورهای پیشرفتە بە ازای هر١٠هزار نفر بیش از ٣٠ پزشک وجود دارد. کمبود پزشک در مناطق محروم و شهرهای حاشیەنشین مشکلات عمیقی برای ساکنان  این مناطق بە وجود آوردە است تا جایی کە برای  کوچکترین بیماری باید بە شهرهای بزرگتر رفتە تا بتوانند بە پزشک مراجعە کنند. سازمان نظام پزشکی ایران معتقد است کە هم‌اکنون شمار زیادی از پزشکان ایران بیکار هستند اما کارشناسان معتقدند علت این بیکاری وجود شمار زیاد پزشک عمومی در ایران است در حالی کە در بسیاری از کشورها تنها ٣٠ درصد پزشکان عمومی هستند و ٧٠ درصد دیگر را پزشک متخصص تشکیل می‌دهند اما در ایران بیشتر از ۶۰ درصد پزشکان عمومی هستند کە این خود باعث بە وجود آمدن لشکری از پزشکان بیکار شدە در حالی کە ایران بە شدت نیاز بە پزشک متخصص دارد. دستمزد کم و مشکلات پزشکان باعث شدە کە سالانە شمار زیادی از پزشکان متخصص مهاجرت کنند کە این خود یکی دیگر از دلایل کمبود پزشک در ایران محسوب می‌شود.