بهاران لهیب

کابل - سقط جنین یکی از مشکلاتی است که دامنگیر زنان افغانستان شده است. کشورهای عقب‌مانده‌ای مانند افغانستان، یکی از معضلات دیگرشان داشتن فرزندان زیاد است. جامعه افغانستان که به شدت مردسالار و بنیادگرازده است، هیچ‌گاه مردان را در تعیین جنس فرزندان شان دخیل نمی‌داند. در کنار دیگر ستم‌ها، یکی از راه‌های سرکوب زنان، داشتن فرزند دختر است که همیشه باعث سرزنش و حتی لت‌وکوب زنان می‌شود. چرا که فرزند دختر بیشتر است نسبت به فرزند پسر. مردان تلاش می‌کنند به هر قیمتی که شده صاحب فرزند پسر شوند.

به ندرت خانواده‌هایی هستند که تنها یک یا دو فرزند داشته باشند. اگر زنی صاحب فرزند پسر نشود و یا هیچ فرزندی نداشته باشد، بدون در نظر گرفتن وضعیت صحی مردان، مردان خود را مکلف می‌دانند که ازدواج دوم یا سوم کنند و همیشه برای چندهمسری خود مسئله شرعیت را مطرح می‌کنند. ولی این که آیا فرزندان شان سرپناه دارند یا نه؟ غذای سه‌وقت به دست می‌آورند یا نه؟ و یا محبت پدری را نصیب می‌شوند یا نه؟ این‌ها مسئله اساسی را تشکیل نمی‌دهد. دغدغه برخی از مردان تنها نداشتن فرزند پسر است و به گفته خودشان: «داشتن فرزند پسر نام‌شان را روشن می‌سازد.»

از زمانه‌های دور دولت‌های مستبد در افغانستان حاکم بودند. همان‌گونه که به فکر رفاه اجتماعی برای مردم نبوده‌اند، در این زمینه هم هیچ اقدامی نکرده‌اند.

این معضلات باعث شده است که تعداد زیادی از مادران فرزندان دختر خود را در شفاخانه (بیمارستان) رها کنند و فرار نمایند. یا وقتی می‌دانند که نوزاد دختر است، با خوردن دواهای بدون مشوره داکتر، او را از بین می‌برند. با این که گزارش دقیقی از سقط جنین خودسرانه وجود ندارد، اما بنا به گزارش «مشارکت رسانه‌های آزاد در افغانستان» در سال ۲۰۱۴، ۷۰ درصد سقط جنین به‌خصوص در ولایت کابل صورت گرفته است، که در آن توته‌های اجساد نوزادان در بین کثافات به دست آمده است و افراد شاروالی آنان را در ساحه دفن نموده‌اند. اکثریت این نوزادان به دلیل دختر بودن به قتل رسیده‌اند و تعداد کمی نیز مربوط به زنانی بوده که خارج از ازدواج شرعی حمل گرفته‌اند و سقط جنین انجام داده‌اند.

زنان به دلیل دست به انجام سقط جنین غیرمعیار می‌زنند، زیرا داکتران بنا به قوانین طبی در افغانستان سقط جنین را انجام نمی‌دهند. تمام قوانین افغانستان بنا به اسلامی بودن کشور و براساس شرعیت تهیه شده است و کمتر جنبه مدنی در آن انعکاس یافته، بنا بر این، سقط جنین جرم پنداشته می‌شود، مگر در صورتی که جان مادر در خطر باشد یا نوزاد ناقص باشد. آن هم باید از طرف داکتر این وضعیت تأیید شود تا سقط جنین ممکن شود.

ما با یکی از داکتران نسایی ولادی لیلا مسعود در زمینه صحبت کردیم. وی بیان داشت: «بنا به جرم پنداشتن سقط جنین که قتل محسوب می‌شود، به ندرت داکتران حاضر می‌شوند سقط را انجام دهند. گاه خود مادران هم به دلیل اینکه خود را قاتل فرزندشان می‌دانند، حتی اگر از لحاظ جسمی وضعیت خوبی نداشته باشند، حاضر به سقط نمی‌شوند.»

وی اضافه کرد: «ما قبل از حاکمیت طالبان، مادران را تشویق می‌کردیم و همچنین مرکز مشاوره در داخل شفاخانه داشتیم که در آن مشاورین درباره وقفه بین ولادت‌ها، داشتن فرزندان کمتر و سقط جنین، در صورتی که جان مادر در خطر بود یا نوزاد ناقص بود، انجام می‌گرفت. اما با قدرت گرفتن طالبان، این مراکز از بین رفتند و دیگر اجازه نداریم که مادران را در این زمینه‌ها تشویق نمایم.»

لیلا ادامه داد: «در کنار این که مادران در جریان بارداری جان خود را از دست می‌دهند، نبود مراکز صحی و اطلاعات ناکافی نیز مشکل‌ساز است. زنان در سراسر افغانستان نمی‌دانند که وضعیت فرزند آینده‌شان چگونه است. در شهرها امکانات ناچیزی وجود دارد با آن هم مادران حق انتخاب برای زندگی خود را نیز ندارند. این‌ها همه برمی‌گردد به مبارزه علیه سیستم و افکار مردسالاری و بنیادگرایی تا زنان به آزادی و حق انتخاب دست یابند.»