مراکش؛ توافق علمی برای تقویت پژوهش‌های زنان در دانشگاه‌های عربی
شرکت‌کنندگان در کارگاه منطقه‌ای با عنوان «مطالعات و پژوهش‌های زنان در دانشگاه‌های عربی: واقعیت و چشم‌اندازهای آینده» بر ضرورت تدوین سیاست‌هایی که عدالت را برای زنان محقق کنند، و تأمین بودجه برای انجام مطالعات درباره وضعیت زنان تأکید کردند.
مراکش – در میان تحولات اجتماعی و اقتصادی که کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه شاهد آن هستند، نیاز به تولید دانش آکادمیک تخصصی در مورد مسائل زنان بیش از پیش احساس می‌شود. این دانش می‌تواند به تحلیل چالش‌های فعلی و ترسیم سیاست‌های عادلانه‌تر و منصفانه‌تر کمک کند.
علیرغم پیشرفت در پژوهش‌های علمی که این منطقه شاهد آن بوده است، مطالعات زنان در دانشگاه‌های عربی هنوز با موانع متعددی از جمله کمبود بودجه، عدم وجود برنامه‌های درسی تخصصی، و فرصت‌های پژوهشی محدود برای پژوهشگران زن مواجه است. با توجه به این چالش‌ها، سازمان زنان عرب با همکاری نهاد زنان سازمان ملل متحد و وزارت همبستگی، ادغام اجتماعی و خانواده مراکش، یک کارگاه منطقه‌ای با عنوان «مطالعات و پژوهش‌های زنان در دانشگاه‌های عربی: واقعیت و چشم‌اندازهای آینده» به مدت دو روز در شهر رباط، پایتخت مراکش، برگزار کردند.
شرکت‌کنندگان در این کارگاه بر ضرورت تقویت پژوهش‌های علمی زنان در دانشگاه‌های عربی و توسعه برنامه‌های درسی آکادمیک که مسائل زنان و برابری جنسیتی را بیشتر پوشش دهند، تأکید کردند. همچنین بر لزوم تأمین حمایت مالی و فرصت‌های پژوهشی برای پژوهشگران زن در این حوزه و تقویت همکاری بین دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در منطقه برای تبادل دانش و تجربیات به منظور بهبود کیفیت تولید دانش زنان تأکید شد.
ایجاد شبکه پژوهشی و تقویت تولید دانش
این کارگاه روز گذشته، سه‌شنبه ۱۶بهمن ماه، با حضور دانشگاهیان، پژوهشگران، متخصصان در حوزه مطالعات زنان و برابری جنسیتی، و همچنین نمایندگان دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی تخصصی از سراسر جهان عرب به کار خود پایان داد.
شرکت‌کنندگان در این کارگاه با اشاره به ضرورت ایجاد یک شبکه منطقه‌ای از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی که در زمینه مطالعات زنان فعالیت کنند، اعلام کردند: این شبکه می‌تواند به عنوان یک پلتفرم دائمی برای تبادل تجربیات و مشورت درباره بهترین راه‌ها برای توسعه تولید دانش زنان و تقویت پژوهش علمی در این حوزه عمل کند.
این ابتکار در چارچوب تلاش‌هایی صورت می‌گیرد که برای غلبه بر چالش‌های پیش‌روی پژوهش آکادمیک زنان، از جمله کمبود بودجه، عدم وجود برنامه‌های درسی تخصصی و موانع نهادی، انجام شده است.
اعلام جایزه برای حمایت از پژوهش آکادمیک زنان
در یک اقدام عملی برای حمایت از پژوهش آکادمیک، سازمان زنان عرب اعلام کرد که جایزه‌ای برای بهترین پایاننامه کارشناسی ارشد یا دکترا در زمینه مطالعات زنان راه‌اندازی خواهد کرد. هدف از این جایزه تشویق پژوهشگران به تخصص در این حوزه و تقدیر از پژوهش‌های برجسته‌ای است که به ایجاد دانش علمی مؤثر در سیاست‌های عمومی کمک می‌کنند. این سازمان همچنین متعهد شد که نتایج این پژوهش‌ها را منتشر کند تا به دست تصمیم‌گیرندگان و محافل آکادمیک برسد.
کارگاه روز دوشنبه ۱۵بهمن‌ماه آغاز به کار کرد و در مراسم افتتاحیه، آهنگ «زنان عرب» که توسط سازمان زنان عرب تولید شده بود، پخش شد. همچنین در این مراسم از پژوهشگر مراکش، برائت اشقر، که موفق به کسب مقام دوم جایزه دختر و فناوری سال ۲۰۲۴ شده بود، تقدیر شد. این تقدیر به پاس تلاش‌های او در توسعه برنامه‌های فناوری حمایتی برای زنان، صورت گرفت.
مباحث علمی درباره مطالعات زنان
در جلسات این کارگاه به بررسی محورهای مختلفی، از جمله چالش‌های پیش‌روی تولید و تدریس دانش زنان در دانشگاه‌های عربی، کیفیت برنامه‌های درسی مربوط به برابری جنسیتی و میزان تطابق آن‌ها با نیازهای بازار کار، و بهترین شیوه‌های بین‌المللی در زمینه مطالعات زنان پرداخته شد.
این کارگاه گامی مقدماتی برای راه‌اندازی یک شبکه منطقه‌ای برای تدریس و مطالعه مسائل زنان در دانشگاه‌های عربی محسوب می‌شود. هدف از این شبکه امکان تبادل منابع و تجربیات و تقویت همکاری بین پژوهشگران این حوزه است.
تأکید بر نقش پژوهش آکادمیک در تحقق عدالت جنسیتی
فادیا کیوان، مدیرکل سازمان زنان عرب، در سخنرانی خود با تاکید بر این نکته که تولید دانش زنان یکی از ارکان اصلی تحقق عدالت جنسیتی و توسعه پایدار است، اعلام کرد که این نشست فرصتی ارزشمند برای گردهم آوردن نخبگان، فعالان و دانشگاهیان از کشورهای مختلف عربی بود تا درباره راه‌های ارتقای پژوهش علمی مربوط به زنان بحث و گفت‌وگو کنند.
وی همچنین با اشاره به اینکه تشویق پژوهش علمی درباره مسائل زنان در دانشگاه‌های عربی نه یک موضوع تجملی، بلکه یک ضرورت آکادمیک و توسعه‌ای است، بر اهمیت ادغام مطالعات زنان در رشته‌های مختلف آکادمیک و تقویت حضور آن‌ها در برنامه‌های درسی دانشگاهی تأکید کرد، چرا که این مطالعات بخشی جدایی‌ناپذیر از فرآیند آموزشی هستند.
شایان ذکر است که این رویداد بخشی از تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای تقویت نقش پژوهش آکادمیک در حمایت از مسائل زنان و برابری جنسیتی است. در این میان، درخواست‌های فزاینده‌ای برای اصلاح سیاست‌های آموزشی و تضمین حضور گسترده‌تر زنان در محافل آکادمیک وجود دارد تا به تحقق توسعه فراگیرتر و عادلانه‌تر در جوامع عربی کمک شود.