نزهات دوغان: اجرای قانون مهمترین گام در تحول دموکراتیک است
نزهات دوغان، روزنامه‌نگاری که درخواست ملاقات با رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان، را در زندان فوق امنیتی امرالی به وزارت دادگستری ارائه داده است، گفت که روزنامه‌نگاران می‌توانند با باز کردن فضا به تحقق این درخواست کمک کنند.
سارا دنیز
استانبول- عدم حل مسئله خلق کورد در ترکیه به عنوان مانعی اساسی در برابر توسعه اقتصادی، سیاسی و سایر زمینه‌های توسعه در این کشور و همچنین اعمال حقوق و آزادی‌ها تلقی می‌شود. اگرچه هر از گاهی، برخی ابتکاراتی در ترکیه با عنوان حل مسئله کورد مطرح شده‌اند، اما این ابتکارات اغلب به سیاست سرکوب ختم شده‌اند.
پس از آغاز به کار پارلمان ترکیه در اول اکتبر ۲۰۲۴، موضوع حل مسئله‌ی خلق کورد بار دیگر به طور جدی مورد بحث قرار گرفت و برخی تحولات در این زمینه رخ داد که انتظار می‌رود به حل آن منجر شود. دو نماینده از حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (حزب دم)، پروین بولدان و سری ثریا اوندر، دو ملاقات با رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان در زندان فوق امنیتی و بسته «تیپ اف» امرالی انجام دادند.
در بیانیه‌هایی که پس از هر دو ملاقات منتشر شد، پیام‌های مهمی درباره حل دموکراتیک مسئله خلق کورد و تحول دموکراتیک مطرح شد. اگرچه پیام‌هایی درباره انتظار برای حل مسئله وجود داشت، اما تاکنون هیچ گام ملموسی از سوی دولت برداشته نشده است. بحث‌ها درباره چگونگی و شکل حل مسئله ادامه دارد، اما در مقابل این تصویر، شاهد تحولاتی مانند انتصاب قیم‌ها برای شهرداری‌ها، بازداشت‌ها و حملات به مناطق شمال و شرق سوریه هستیم.
«پیامی که منتظرش هستیم»
از سوی دیگر، با توجه به دو ملاقات اخیر، افکار عمومی با اشتیاق فراوان در انتظار پیامی هستند که رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان در فوریه جاری ارسال خواهد کرد. در حالی که توجهات به پیام وی معطوف شده است، تلاش می‌شود تا حل مسئله در قالب گفتمان «زمین گذاشتن سلاح» مطرح شود. با این حال، مشارکت دادن تمامی طرف‌ها، از جمله اپوزیسیون، در این فرآیند و مشارکت پارلمان در حل مسئله، و شروع مسیر با همه اقشار اجتماعی موضوعات مختلفی برای بحث هستند.
در این فرآیند، نزهات دوغان، عضو انجمن روزنامه‌نگاران بین‌النهرین، و دجله مفتی‌اوغلو، ریاست مشترک انجمن روزنامه‌نگاران دجله و فرات، درخواستی به وزارت دادگستری برای انجام مصاحبه با رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان ارائه دادند.
در حالی که بسیاری از سوالات بی‌پاسخ در مورد این فرآیند باقی مانده است، روزنامه‌نگارانی که می‌خواهند پاسخ برخی سوالات را پیدا کنند و با حرفه‌ای‌گری این فرآیند را پیش ببرند، تأکید می‌کنند که این ملاقات مهم است. به گفته نزهات دوغان، که درخواست ملاقات با اوجالان را داده است، این ملاقات می‌تواند به شفافیت بیشتر کمک کند.
«ما نمی‌دانیم این فرآیند چگونه پیش می‌رود»
نزهات دوغان با بیان اینکه از اول اکتبر ۲۰۲۴، ترکیه وارد مرحله‌ای شده که جزئیات آن به طور دقیق مشخص نیست، گفت: سوالی که بسیاری مطرح می‌کنند این است که «چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟». وی تأکید کرد که دست دادن دولت باغچه‌لی در پارلمان را نمی‌توان به عنوان حل مسئله خلق کورد، پیشرفت، صلح، فرآیند، مذاکره یا گفت‌وگو نامگذاری کرد.
وی افزود: «ما در مسیری حرکت می‌کنیم که به هیچ‌وجه نمی‌توان نام مشخصی بر آن گذاشت. تنها چیزی که می‌توانیم بگوییم این است که یک فرآیند در حال انجام است، اما نمی‌دانیم چگونه پیش می‌رود.»
وی با اشاره به سرعت بالای این تحولات ادامه داد: «با تغییر توازنات جدید در ترکیه به ویژه در سطح منطقه‌ای و جهانی، و با توجه به واقعیت که خلق کورد اکنون بازیگر جدی در منطقه در توازنات خاورمیانه هستند، مهره‌ها دوباره چیده خواهند شد تا منطقه را بازسازی کنند. این وضعیت تأثیرات منطقه‌ای بر ترکیه دارد. آیا این وضعیت دولت و کشور را به جایی در مورد حل مسئله خلق کورد رسانده است؟ چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟»
«ما گامی برای باز کردن درهای بسته برداشته‌ایم»
نزهات دوغان با تأکید بر اینکه آن‌ها اقدامی را انجام داده‌اند که هر روزنامه‌نگاری باید در چارچوب شفافیت انجام دهد، گفت: «در محور انجام مصاحبه با وزارت دادگستری و باز کردن درها و شفافیت و اطلاع‌رسانی صحیح به جامعه ما وظیفه‌ی خود را انجام داده‌ایم». وی همچنین به اندیشه‌های رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان و پیشنهادات وی برای حل مسئله و مدل ارائه شده در هفت مقاله‌ای که برای هیئت اخیر فرستاده است، اشاره کرد و گفت: «مدل پیشنهادی رهبر آپو در کجای الگوی حل مسئله و چشم‌انداز ملت دموکراتیک قرار می‌گیرد؟» نزهات دوغان تصریح کرد که هدف آن‌ها از این تلاش، مطرح کردن همه این سوالات و دانستن گام‌هایی است که برای حل مسئله خلق کورد برداشته خواهد شد، گفت: «بله، ما گامی به سوی باز کردن درها و ایجاد شفافیت در این زمینه برداشته‌ایم.»
گفت‌وگو برای صلح
نزهات دوغان که تحولات سیاسی پیشین ترکیه را نیز دنبال کرده است، به سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ اشاره کرد و گفت: در آن زمان فرآیند حل مسئله‌ی کورد از حمایت ۶۰ درصدی در سراسر کشور برخوردار بود. در جریان این فرآیند، میز مذاکره در نقطه‌ای واژگون شد. حزب حرکت ملی (MHP) و حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) در برابر این حمایت ۶۰ درصدی موضع گرفتند و از لحاظ سیاسی نتوانستند در پارلمان کارایی داشته باشند، در نتیجه این فرآیند متوقف شد. در طول ۹ سال گذشته، این کشور با سیاست‌های جنگی اداره شد و ما شاهد سرکوب، ارعاب، حاشیه‌نشینی و قطبی‌سازی بودیم و زبان نفرت شدیدتر شد. روزنامه‌نگاران و سیاستمداران بازداشت شدند و نمی‌توانند آزادانه کار کنند.»
وی با اشاره به اینکه دولت برای جلوگیری از انتشار برخی موضوعات در افکار عمومی، روزنامه‌نگاران را تحت فشار قضایی قرار می‌دهد، بر اهمیت آزادی بیان و امنیت حرفه‌ای تأکید کرد و گفت: «روزنامه‌نگاران به‌جای دنبال کردن اخبار، خودشان تبدیل به سوژه اخبار شده‌اند. بنابراین، نمی‌توان گفت که در دوره‌ای سیاسی و مطلوب به سر می‌بریم. از وضعیت کارگران و بازنشستگان گرفته تا مسائل اقتصادی، نقض حقوق‌بشر و خشونت علیه زنان، کشور تحت یک نظام تمامیت‌خواه اداره می‌شود که در آن استبداد شدت گرفته است. اما در چنین شرایطی، حتی ذکر راه برون‌رفت، رفاه یا صلح، می‌تواند جرقه‌ای از امید و خوش‌بینی را در جامعه ایجاد کند.»
نزهات دوغان در ادامه با اشاره به اینکه اجرای قانون برای موفقیت این فرآیند صلح ضروری است، گفت: «وقتی از حقوق و آزادی‌های اساسی و برابری صحبت می‌کنیم، یکی از مهمترین شروط تحقق آن، حاکمیت قانون است. در این فرآیند به‌ویژه باید به یاد داشته باشیم که اظهارات مطرح‌شده از امرالی نیز در همین راستا بوده است. بنابراین، ضروری است که پارلمان نقش خود را ایفا کند، این روند در یک چارچوب حقوقی و قانونی قرار گیرد، مسیرهای سیاست دموکراتیک باز شود و گام‌هایی در جهت گذار به دموکراسی برداشته شود. مهمترین عنصر اساسی در این زمینه، اجرای قانون است.»
«صلح برای ساختن زندگی ضروری است»
نزهات دوغان همچنین با اشاره به اینکه روزنامه‌نگاران بر اساس شهادت شاهدان ناشناختە بازداشت می‌شوند و وضعیت برای روزنامه‌نگاران زن سخت‌تر است، گفت: «صلح ضروری است تا بتوانیم کنار هم بایستیم و زندگی را در هر زمینه‌ای متحد کنیم. ضروری است که کلمه درست و زبان درست را بنیان گذاریم.» وی در ادامه توضیح داد که خشونت علیه زنان در ترکیه در سال‌های اخیر به سیاست‌های قتل‌عام تبدیل شده است، تأکید کرد: سیاست‌های جنگ که با ذهنیت مردسالارانه شکل گرفته‌اند، اساس همه این وقایع هستند. در هر بخشی از این جامعه، در خانواده، در کار، در زندگی، در هنر، در سیاست، زنان بیشترین آسیب را از اقتصاد می‌بینند، و زنان و کودکان بیشترین آسیب را از خشونت جنگ می‌بینند.»
«با اراده قوی در آغوش می‌گیریم»
نزهات دوغان ادامه داد: «حل مسئله خلق کورد از چندین جنبه مهم است، از جمله سرمایه‌گذاری‌های عظیم در سلاح‌ها، بمب‌ها و پهپادها که در اقتصاد این کشور تأثیر داشته است. مسئله خلق کورد که به دلیل درگیری ۴۰ ساله حل نشده است، باید برای جامعه توضیح داده شود که حل آن چه تغییراتی ایجاد خواهد کرد. این حل مسئله بر تمامی جنبه‌های زندگی ما، از اقتصاد تا جامعه، زنان، کودکان، کارگران، طبقه کارگر و حقوق زنان تأثیر خواهد گذاشت. ما فرصت جدی‌تری برای زندگی در صلح و دموکراسی با هم داریم.»
وی افزود: «به همین دلیل، سازماندهی زنان با هم، چه در زمینه‌هایی که در آن فعالیت می‌کنند و چه در عرصه‌ی روزنامه‌نگاری، ضروری است. ما باید در مقابل ذهنیت مردسالارانه و خشونت در زمینه‌ی نابرابری جنسیتی ایستادگی کنیم. بنابراین، اراده ما برای ایستادن در کنار هم و نشان دادن حقیقت از طریق سازماندهی خطوط مبارزاتی مشترک و همگرا، برای تحکیم کلمه‌مان بسیار قوی‌تر است.»
«صدای ما قوی‌تر خواهد بود»
نزهات دوغان، در پایان با تأکید بر اینکه روزنامه‌نگاران مسئولیت دارند تا حقیقت را در هر زمینه‌ای نشان دهند و زنان در واقع پیشگامانی هستند برای درگیر کردن روزنامه‌نگاران در این فرآیند، توضیح داد: برخی از زنان روزنامه‌نگار خواستار ارائه درخواست بوده‌اند و آن‌ها این قدم‌ها را با حس مسئولیت‌پذیری برداشته‌اند. در آینده، بسیاری از دوستان روزنامه‌نگار ما می‌توانند آن درخواست‌ها را ارائه دهند، گام‌هایی بردارند و این فرآیند را پیش ببرند. ما همه قوی هستیم، اما اگر کنار هم بایستیم، صدای ما بسیار قوی‌تر خواهد بود. اگر فقط یک صدا نباشیم، بلکه صداهای زیادی داشته باشیم، این امر قدرت بیشتری خواهد داشت. ما، روزنامه‌نگاران، باید کنار هم بایستیم و خود را سازماندهی کنیم.