سارا کریمی

مهاباد- گلیم نوعی فرش بدون پرز است که با درهم تنیدگی تاروپود نقش می بندد. گلیم در افغانستان – گیلیم در اوکراین – بداس در قفقاز – لیاط در سوریه و لبنان – چیلیم در رومانی،  ترکیه ،  لهستان ،  مجارستان و عربستان کیلیم نامیدە می‌شود.

 

تاريخچه گلیم بافی

انسان از زمان های كهن از پوست حیوانات به منظور پوشش و محافظ بدن در مقابل تغييرات جوی و نیز به عنوان زیر انداز استفاده می‌كرده و به تدریج با رواج دامداری و ریسیدن پشم، بافتن در ميان قبایل ابتدائی رواج یافت و جزو اولین هنرها و صنایع قبیله‌ای به شمار می‌رود. هر چند به روشنی مشخص نیست كه نخستین بار در کجا و توسط چه گروە و قبیله ای بافت پارچه‌های اوليه كه همزمان با شروع بافت گلیم بوده صورت گرفته اما بر اساس کاوش‌های باستان شناسی شواهدی از بافندگی در ميان ساکنان فلات ایران و سرزمین‌های همجوار به دست آمده است. از جمله در غارهای جنوب شرقی دريای مازندران ( غار کمربند و هوتو در نزديكی بهشهر ) آثاری پیدا شده كه پرورش گوسفند و بز و ریسیدن پشم و موی آنها را به دست مردمان این منطقه در ۸۰۰۰ سال پیش به اثبات می‌رساند . همچنین تکه پارچه‌ای ۸۰۰۰ ساله بافته از موی بز در کرانه‌های دريای مازندران و پارچه كتانی ۶۰۰۰ ساله‌ای هم از شوش به دست آمد.

هنرهای دستی از جملە گلیم و قالی‌بافی هنوز هم جزو هنرهای منحصر بە فرد محسوب می‌شوند کە کار دستی زنان توانمند هستند و زنان با تلفیق هنر و نوآوری مانع نابودی این هنر دیرینە شدەاند و با تلاش خود چالش‌ها و موانع را در هم شکستە‌اند.  

نسرین آسیابانی از جملە زن توانمندی است کە در حوزه گلیم بافی فعالیت دارد.

وی کە سابقە ۴٢ سال فعالیت دارد با اشارە بە آغاز گلیم‌بافی می‌گوید: « ١۵ سال است که گلیم بافی کار می‌کنم.کارهایم سنتی و دست باف هستند که به خارج از کشور هم صادر می‌شوند و روزانه نزدیک ٧ ساعت مشغول کار هستم».

در مورد بازار کارش می گوید: «فروش کارهایم بیشتر از طریق آشنایان و هم شهریانم است آنها بیشتر از نزدیک کارهای من را می‌بینند و از کیفیت کار خیلی راضی هستند و بیشتر به عنوان کادو هم مردم آن را برای خویشاوندان خود در خارج از کشور تهیه می کنند. در داخل ایران هم از شهرهای مختلف مشتری دارم و مردم علاقه‌ی زیادی به طرح‌های سنتی برای فرش دارند».

وی در ادامه می‌افزاید: «این شغل مشکل خاصی ندارد و در خانه هم زنان می‌توانند این کار را انجام دهند و نیازی بە اجارە مغازە یا مکان ویژەای ندارد. من به زنان پیشنهاد می‌کنم که کار کنند و برای آن وقت بگذارند حتما موفق می‌شوند. هرکاری سختی خود را دارد ولی من به این کار عشق و علاقه دارم به همین دلیل آن را به بیشتر زنان آموزش می‌دهم».

در مورد وسایل مورد نیاز گلیم بافی و تاریخچه آن می‌گوید: «طرح گلیم بافی به هزاران سال برمی گردد و طرح سنتی، باغ وحش و فانتزی دارد. بعضی طرح‌ها قدمت سه هزار ساله دارند و برای روی میز و زیرانداز کاربرد دارند. طرح‌های گلیم مختص یک شهر نیست و دربیشتر شهرهای ایران مانند قشقایی، بابل و زنجان هم این طرح‌ها زده می‌‌شوند ولی در اصل گلیم بافی، طرحی کوردی است و عشایرها هم طرح‌های زیبایی در گلیم بافی دارند».

در ادامه می‌افزاید: «این طرح‌ها برای دستبند،کیف، دکور و بند عینک هم کاربرد دارند. گلیم بافی یک چهارچوب آهنی لازم دارد، چند کلاف نخ لازم دارد، با ناخن کار می‌شود و ابزارهای زیادی لازم ندارد و می‌توان با ترکیب رنگ‌ها هنر زیبایی خلق کرد. مردم استقبال خیلی خوبی می‌کنند و از کیفیت آن خیلی راضی هستند و در نمایشگاه‌ها از کارهای دستی خیلی حمایت می‌کنند».

وی در پایان می‌گوید: «من سرپرست خانوار هستم و این کار برای من استقلال اقتصادی به همراه داشته است و در شهرهای مختلف نمایشگاه برگزار می‌کنم و زنان زیادی را آموزش داده‌ام تا وارد بازار کار شوند. به همه زنان می‌گویم برای خواسته و اهدافتان تلاش کنید تا در زمینه‌ای که دوست دارید موفق شوید».

زنان از دیرباز تا کنون با استفاده از توانمندی‌های خود توانسته‌اند با قوانین ضد زن مبارزه کنند و استقلال خود را بهبود بخشند .در این راه کسب موفقیت و الگو شدن برای یکدیگر نمونه‌ای از موفق‌ترین مبارزات علیه چهارچوب‌های زن‌ستیز بوده است.