نمایشگاه کتاب مهاباد؛ جایی برای اندیشه و حضور زنان
نمایشگاه کتاب مهاباد امسال با حضور پررنگ زنان و آثار متنوع، فرصتی برای ترویج اندیشه و تعامل فرهنگی فراهم کرده است.
ژاله صادقی
مهاباد- در روزگاری که بسیاری از جریان‌های حاکم در تلاش هستند اندیشه را به کالایی مصرفی تبدیل کنند و انسان‌ها را از اندیشمندانی فعال به اشخاصی منفعل بدل نمایند، کتاب‌ها می‌توانند دریچه‌ای ابدی به سمت آگاهی باشند. این روزها که اطلاعات به‌سرعت در حال انتقال است، کتاب همچنان یکی از مهم‌ترین ابزارهای گسترش آگاهی و تفکر عمیق محسوب می‌شود و نمایشگاه‌های کتاب، فراتر از یک رویداد فرهنگی، فرصتی برای دسترسی بهتر به منابع مکتوب، آشنایی با اندیشه‌های نو و ایجاد فضایی برای تعامل فکری میان نویسندگان و مخاطبان هستند.
برگزاری نمایشگاه کتاب علاوه بر تقویت فرهنگ مطالعه، نشان‌دهنده‌ی تلاش جمعی برای زنده نگه‌داشتن کتاب و ارتقای سطح آگاهی جامعه است. این نمایشگاه‌ها فرصتی برای معرفی نویسندگان، حمایت از آثار مستقل و ایجاد پل ارتباطی میان نسل‌های مختلف کتاب‌خوانان به‌شمار می‌روند.
نمایشگاه کتاب مهاباد امسال با ویژگی‌هایی متفاوت‌تر از دوره‌های پیشین برگزار شده است. از حضور پررنگ نویسندگان زن و افزایش آثار مرتبط با زنان گرفته تا تنوع موضوعی گسترده، این نمایشگاه توانسته است توجه علاقه‌مندان به کتاب و فرهنگ را به خود جلب کند این نمایشگاه که از ۲۰ بهمن تا ١١ اسفند برگزار می‌شود، فرصتی شده تا مردم دوباره دور کتاب جمع شوند و به گفته‌ی برگزار کنندگان آن احتمال تمدید آن هم وجود دارد.
برگزارکنندگان نمایشگاه تلاش کرده‌اند تا با ارائه‌ی بیش از دو هزار عنوان کتاب، طیف گسترده‌ای از مخاطبان را جذب کنند. موضوعات این آثار از سیاست، ادبیات، اجتماع، تاریخ و کودک گرفته تا کتاب‌هایی به زبان‌های کوردی و انگلیسی و همچنین مجلات بومی علمی و ادبی را در برمی‌گیرد.
حضور پررنگ زنان؛ از نویسندگی تا خرید کتاب
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این نمایشگاه، حضور زنان در تمام سطوح آن است. اگر در گذشته زنان تنها بخشی از مخاطبان نمایشگاه‌ها بودند، امروز آنها نه‌تنها در صف اول خریداران، بلکه در جایگاه نویسندگان و اندیشمندان نیز حضور قدرتمندی دارند. آثار مربوط به زنان نیز چشمگیرتر از پیش دیده می‌شوند؛ کتاب‌هایی که برخلاف ادبیات غالب، زنان را نه در نقش‌های کلیشه‌ای، بلکه به‌عنوان افرادی مستقل، کنشگر و آگاه به تصویر می‌کشند.
از نقدهای ریشه‌ای بر نظام مردسالار گرفته تا بازنویسی تاریخ از دید زنانی که همواره به حاشیه رانده شده‌اند اما مبارزه را پیش‌شرط پیروزی و لازمه‌ی تغییرات ساختاری می‌دانند. آثار نویسندگان زن مهابادی نیز در میان کتاب‌های موجود مشهود است.
هاله. ق، یکی از بازدیدکنندگان این نمایشگاه، در مورد محتوای کتاب‌ها و نقش زنان می‌گوید: «در این نمایشگاه می‌توان کتاب‌های گوناگونی یافت. اگرچه جای برخی از کتاب‌ها به دلیل ممنوعیت فروش در غرفه‌ها خالی است و امیدواریم روزی از خریداران آن نیز باشیم، اما کتاب‌هایی که بر آثار روشنگران و روشنفکری می‌پردازند نیز اینجا وجود دارد. در بخش کتاب‌های ترجمه‌شده می‌توان آثاری مانند دختران کوبانی یا آثار هانا آرنت و اوریانا فالاچی را دید. در میان آثار نویسندگان ایرانی، زنان در بخش‌هایی چون ادبیات و مسائل اجتماعی صاحب آثار فاخری هستند.»
مونا. ل، یکی از نویسندگان زنی که اثرش در این نمایشگاه عرضه شده، در گفت‌وگو با ما می‌گوید: «برای سال‌ها، زنان به‌عنوان سوژه‌های منفعل در ادبیات به تصویر کشیده شدند. اما امروز، ما خودمان روایت‌گر سرنوشت خویشیم. اگرچه موانع فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زیادی بر سر راه پیشروی قلم‌های زنانه وجود دارد، اما تأثیر پذیرفتن از یکدیگر و حمایت از هم در تغییر ساختارهای ضد زن بسیار اثرگذار است. زنان باید بیشتر بنویسند و برای آثار خود تبلیغ کنند تا مسیری برای ورود سایر زنان بسازند.»
کتاب با تخفیف، اما هنوز گران
یکی از نکات مثبت نمایشگاه کتاب مهاباد، تخفیف ۱۰ تا ۵۰ درصدی روی برخی کتاب‌هاست. این تخفیف‌ها، به‌ویژه برای دانشجویان و علاقه‌مندان به مطالعه، فرصتی فراهم کرده تا بتوانند کتاب‌های موردنظرشان را با قیمت مناسب‌تری تهیه کنند. اما در کنار این امتیاز، مسئله‌ی گرانی کتاب همچنان یکی از دغدغه‌های اصلی کتاب‌خوانان است.
در سال‌های اخیر، افزایش قیمت کاغذ و هزینه‌های چاپ باعث شده کتاب از سبد خرید بسیاری از خانواده‌ها خارج شود. اگرچه ناشران و برگزارکنندگان نمایشگاه‌ها با ارائه‌ی تخفیف تلاش می‌کنند این فاصله را کمتر کنند، اما واقعیت این است که برای بسیاری از مردم، خرید کتاب همچنان یک هزینه‌ی سنگین محسوب می‌شود.
نمایشگاه کتاب مهاباد، نمادی از تلاش جمعی برای حفظ اندیشه و آگاهی در شرایطی است که مطالعه روزبه‌روز دشوارتر می‌شود. چالش‌هایی همچون گرانی کتاب، محدودیت‌های نشر و سانسور برخی آثار، همچنان سایه‌ی خود را بر فضای کتاب‌خوانی در ایران انداخته است اما باز هم کتاب‌های خوب در فضای نمایشگاهی می‌توانند در اختیار خوانندگان مشتاق قرار بگیرند.