مین‌ها؛ قاتلان پنهانی که قربانیان آن نقشی در جنگ ندارن
۴ آوریل در حالی روز جهانی آگاهی از خطرات مین نامگذاری شده که سالانه هزاران نفر از غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان در کشورهای مختلف به ویژه در کشورهای خاورمیانه قربانی مین‌ها و مهمات به جای مانده از جنگ می‌شوند.
مرکز خبر- جنگ‌ها برای تمامی ساکنان زمین، دستاورد شومی داشته است، تنها دستاورد جنگ که توسط کشورهای امپریالیستی و سرمایه‌داری برای کسب سود بیشتر ایجاد می‌شود، مرگ و معلولیت برای غیرنظامیان و شهروندان بی‌گناهی است که هیچ‌گونه علاقه‌ای به جنگ و کشتار ندارند. به باور بسیاری از مدافعان حقوق بشر و معترضان به سیاست‌های جنگ‌طلبانه، مین یکی از خطرناکترین ابداعات بشر از دوره‌ی چین باستان تاکنون بوده است. به کارگیری مین‌ها این قاتلان خاموش، روزانه انسان‌های بسیاری را قربانی سیاست‌های حکومت‌ها و تاکتیک اشتباه نیروهای نظامی و دفاعی می‌کند.
همه ساله در جهان روز ۴ آوریل روز جهانی آگاهی از مین و کمک به پاکسازی تهدیدات ناشی از آن است؛ این روز با هدف ایجاد آگاهی در مورد خطرات مین‌های انفجاری و ایجاد حمایت از تلاش‌هایی است که برای از بین بردن آن‌ها انجام می‌شود.
در بیش از ۶٠ کشور، خطرات ناشی از مین‌های زمینی، مهمات خوشه‌ایی و دیگر مهمات منفجره‌ی باقیمانده از جنگ همچنان بر زندگی میلیون‌ها انسان اثر می‌گذارد.
قاتلانی که توسط انسان‌ها به جای درخت در زمین کاشته شده‌اند، تفاوتی بین نظامی یا غیر نظامی قائل نمی‌شوند و کماکان انسان‌های بسیاری را به کام مرگ می‌فرستند. براساس آمار سازمان‌های حقوق بشر روزانه ده‌ها نفر بر اثر انفجار مین و یا دیگر مهمات عمل نکرده جان خود را از دست داده یا معلول می‌شوند.
بنا بر گزارش‌های منتشر شدە، بیش از ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون تیر مین (تیر، واحد شمارش مین) در خاورمیانه و جهان از جمله در کشورهایی همچون سومالی، کنگو، لائوس، کامبوج ،عراق، افغانستان، ایران و... وجود دارند که باید خنثی شوند.
مین چیست؟
مین مقداری ماده‌ی منفجره یا ماده‌ی دیگری است که در محفظه‌ای فلزی، چوبی یا پلاستیکی در اندازه‌های گوناگون قرار دارد و برای نابودی خودروها یا کشتی‌ها، قایق‌ها یا هواپیماها و آسیب زدن به آنان و قتل و مجروح کردن افراد به کار می‌رود.
بر اساس تعریف مندرج در پیمان اتاوا مین هر وسیله‌ای است که روی سطح زمین یا زیر خاک قرار می‌گیرد و طوری طراحی شده که در اثر حضور، نزدیکی و یا با تماس یک فرد منفجر شود.
طبق تحقیقات صورت گرفته مین‌های زمینی اولین بار در جنگ داخلی آمریکا به کار گرفته شده، سپس در جنگ جهانی اول و دوم شکل گسترده‌تری به خود گرفت. کشورهای عمده‌ی سازنده مین، آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چک، ایتالیا و چین هستند.
ایران در زمره کشورهای دارای بیشترین اراضی آلوده به مین
درحال حاضر ایران جزو ۳ کشور دارای بیشترین اراضی آلوده به مین در سراسر جهان است که بالغ بر ۴۲هزار کیلومترمربع از اراضی آن آلوده به مین‌های به جامانده و عمل‌نکرده‌ی جنگ عراق و ایران است.
طبق اعلام منابع رسمی، مرزهای روژهلات کوردستان و جنوب غرب ایران با عراق در طول هزار و ۱۰۰ کیلومتر در مساحتی حدود ۴۲ هزار کیلومتر مربع شامل استان‌های اورمیه، کوردستان، کرماشان، ایلام و خوزستان آلوده به مین و دیگر ادوات جنگی باقیمانده از زمان جنگ ایران و عراق است. بدین ترتیب شهرهای مرزی پیرانشار، مریوان، شنو، سردشت، بستان، مهران، دهلران، سرپیل ذهاو، پاوه، جوانرو، ثلاث باوه‌جانی، قصر شیرین، هویزه، نفت شهر، سومار، موسیان، آبادان، اهواز، اندیمشک، دزفول، شوش، خرمشهر، سوسنگرد و... آلوده به انواع مین و مهمات عمل نکرده هستند و گستردگى و استفاده و کاربرد وسیع انواع مین‌هاى زمینی توسط دولت بعث صدام حسین و جمهوری اسلامی با وجود گذشت ٣۵ سال از جنگ هنوز در شهرهای مختلف کوردستان و ایران قربانی می‌گیرد.
استان‌هاى ایلام با مساحت یک میلیون و ۷۰۰هزار هکتار، خوزستان با مساحت یک میلیون و ۳۸۰هزار هکتار، کرماشان با مساحت ۶۹۱هزار هکتار، اورمیه با مساحت ۵۹هزار هکتار و کوردستان با مساحتى به وسعت یک هزار و ۴۸۰ هکتار، بنا به تحقیق انجمن حمایت از مصدومین مین ایران، به ترتیب آلوده‌ترین نقاط از این منظر به حساب می‌آیند.
مصر آلوده‌ترین کشور به مین
همچنین بر اساس مطالعات صورت گرفته در ۴ کشور افغانستان، بوسنی، کامبوج و موزامبیک حدود ۲۵ تا ۸۷ درصد از مردم مناطق مختلف این کشورها طی فعالیت‌های روزانه‌ی خود با مین‌های کاشته شده برخورد داشته‌اند و ۶ درصد از خانواده‌ها به نوعی از انفجار مین آسیب دیده‌اند.
طبق آمارهای رسمی مصر آلوده‌ترین کشور به مین در جهان است. این مین‌ها حاصل جنگ جهانی دوم و همچنین چندین جنگ با اسرائیل است. حدود ۲۳ میلیون انواع مین و مهمات عمل نکرده در این کشور وجود دارد که بسیاری از آن‌ها را به دلیل قدیمی بودن نمی‌توان جست‌وجو کرد. در دهه‌ی اخیر مقامات مصری موفق به خنثی کردن ۳ میلیون از مین‌ها شده‌اند.
افغانستان نیز یکی از کشورهایی است که آمار قربانیان مین در آن بسیار بالا است و بیش از سه دهه جنگ در افغانستان و کشتزارهای مین، قربانیان زیادی به جا گذاشته است و در سالهای اخیر مین‌های دست‌ساز کنار جاده‌ای به یکی از عوامل عمده‌ی تلفات غیرنظامیان در این کشور بحران زده تبدیل شده است.
اداره‌ی خدمات مبارزه با مین سازمان ملل در گزارشی اعلام کرد از سال ۱۹۸۹ میلادی تاکنون بیش از ۵٧ هزار غیرنظامی در افغانستان در اثر انفجار انواع مین و بقایای مواد منفجره از جنگ‌ها کشته یا زخمی شده‌اند. طبق گزارش رسانه‌های داخلی افغانستان نیز ، طی هفته گذشته دستکم شانزده کودک کشته و زخمی شدند.
همچنین کشورهای کویت، عراق، جامو و کشمیر، بالکان، آنگولا، سریلانکا، کرواسی و اوکراین نیز هر کدام جزو آلوده‌ترین کشورها به مین قرار گرفته‌اند.
فعالیت‌های صورت گرفته شده در سطح جهان برای مبارزه با این سلاح کشنده
به منظور مبارزه با مین که به عنوان مرگبارترین میراث جنگ شناخته می‌شود، سازمان مبارزه‌ی بین‌المللی برای ممنوعیت مین‌های زمینی در سال ۱۹۹۲ تأسیس شد. این سازمان با هدف متوقف کردن تولید، فروش و ذخیره‌سازی مین‌های زمینی ضد نفر و از میان بردن مین‌های زمینی به کار گرفته شده در جنگ‌های گذشته، فعالیت می‌کند.
شش سال پس از آغاز فعالیت‌های این سازمان، در سال ۱۹۹۷، پیمان منع استفاده از مین توسط ۱۲۲ کشور امضا شد و در حال حاضر ۱۴ سازمان بین‌المللی زیر نظر سازمان ملل متحد پیگیر کشف و خنثی کردن مین‌های زمینی هستند.
گستره فعالیت‌های سازمان مبارزه بین‌المللی برای ممنوعیت مین‌های زمینی اما با امضای پیمان منع استفاده از مین محدود نشد. این سازمان برای دادن آگاهی بیشتر در مورد خطرات مین‌های زمینی به کار خود ادامه داد و در حال حاضر ۱۶۱ کشور عضو پیمان منع استفاده از مین هستند و ۳۴ کشور هم هنوز آن را نپذیرفته‌اند.
لازم بە ذکر است علی‌رغم عضویت بسیاری از کشورها در این پیمان‌نامە، اما در عرض واقع عملی نمی‌شود و بسیاری از کشورهایی کە هم اکنون و بە ویژە در سالهای گذشتە درگیر جنگ بودەاند همچنان از این روش غیر انسانی برای افزایش طرف درگیر استفادە کردەاند و تولید این سلاح کشندە کە اکثرا در کشورهای دارای قدرت و سرمایە همانند آمریکا انجام می‌شود، تداوم دارد.