مراکش؛ برگزاری سمیناری با موضوع مبارزه زنان علیه خشونت و حاشیهنشینی
انجمن دفاع از حقوق زنان مراکش، سمیناری برگزار کرد که جایگاه زنان را در جنبشهای اجتماعی که کشور در طول سال جاری شاهد آن بوده است، در شرایطی که به حاشیه رانده شدن اقتصادی و اجتماعی با افزایش اشکال خشونت تلاقی میکند، برجسته کرد.
حنان حارت
مراکش – دیروز، چهارشنبه ١٢ آذرماه، انجمن دفاع از حقوق زنان مراکش، با همکاری دیدهبان خشونت علیه زنان مراکشی «عیون نسائیه»، در مرکز «فاما» در کازابلانکا سیمناری برگزار کرد. سمینار جایگاه زنان را در جنبشهای اجتماعی مختلفی که کشور در طول سال ۲۰۲۵ شاهد آن بوده است، در شرایطی که حاشیهنشینی اقتصادی و اجتماعی با اشکال فزاینده خشونت تلاقی میکند، برجسته کرد.
شرکتکنندگان گفتند که اگرچه زنان مراکشی همواره با محدودیت و خشونت لفظی، خانوادگی و اجتماعی روبرو بودهاند، اما در سال جاری بهطور مشخص نقش مؤثری ایفا کردهاند؛ رهبری اعتراضات محلی، دفاع از خواستههای عدالت، زندگی شرافتمندانه و کرامت انسانی از جمله این نقشها بود.
آنها یادآور شدند که حضور زنان در اعتراضات امروز ادامه مسیری است که از دهه ۱۹۴۰ میلادی آغاز شد، زمانی که زنان علیه استعمار مقاومت میکردند و بعدها در جنبشهای دموکراتیک شرکت داشتند.
شرکتکنندگان توضیح دادند که صدای زنان در شهر فکیک، علیرغم خشونت کلامی و فشارهای خانوادگی و اجتماعی که زنان معترض در معرض آن هستند و هدف آن محدود کردن حضور آنها در فضای عمومی است، آگاهی جمعی از مسائل مربوط به زمین و زندگی شایسته را نشان داد.
در شهرهایی مانند خنیفره و طاحیانت، اینبار زنان نسلی جسورتر از گذشته هستند؛ کسانی که با وجود تبعیض و محرومیت، پیشگام شده و معنا و ارزش «زن بودن» در مناطق محروم را بازتعریف کردهاند.
وضعیت زنان در روستاها و مناطق دورافتاده نیز بحرانی است: بسیاری از مردان به شهر مهاجرت کردهاند و زنان در آنجابا درآمد ناچیز، بیثباتی معیشتی و بدون هیچ حمایتی تنها ماندهاند. پس از زلزله در منطقه الحوز، کمبود شدید در خدمات بهداشتی به ویژه بهداشت باروری و پیشگیری از بارداری آشکار شد؛ زنانی که حتی منابع ساده معیشتیشان مانند دامپروری را هم از دست دادند، و خسارتی دریافت نکردند.
بهویژه، اعتصاب کارگران زن شرکت «سیکوم» در مکناس که بیش از دو سال ادامه دارد بیانگر تداوم مبارزه زنان کارگر در برابر تعطیلی ناگهانی کارخانه است؛ مهاجرتهای ناخواسته، اخراج ستمگرانه و شرایط دشوار کاری، نمونههایی از خشونت اقتصادی و نهادی هستند.
شرکتکنندگان همچنین به حضور فعال دختران جوان در جنبش «نسل Z212» اشاره کردند: در این جنبش، زنان نه فقط شرکتکننده، بلکه پیشتاز و رهبر اعتراضات بودند. آنها تأکید کردند که این جنبش، زنان را از جایگاه «قربانی» به جایگاه کنشگر سیاسی که مطالبات مربوط به عدالت اجتماعی و زندگی شایسته را مطرح میکند، منتقل کرد.
در این مسیر، مواردی از بازداشت معترضان زن، حتی کودکان و نیز تبعیض و آزار بهخاطر پوشش یا ظاهر گزارش شده است. شرکتکنندگان گفتند حضور زنان در خیابان در برابر این استانداردهای سنتی، چالشی آشکار است: زنی که قرار است آرام و مطیع باشد امروز خود را در صف نخست تغییر و مطالبه میبیند. آنها یادآور شدند که زنان مراکشی از دهه ۱۹۹۰ آگاهی حقوقی و سیاسی پیدا کردهاند و امروز این آگاهی را با مبارزه اجتماعی، صنفی و سیاسی ترکیب کردهاند.
در حاشیه نشست، نجاة الرازی، هماهنگکننده ملی دیدهبان «عیون نسائیه»، گفت که هدف از این گردهمایی که همزمان با «۱۶ روز علیه خشونت علیه زنان» برگزار شد نه تنها ثبت نقض حقوق، بلکه قدردانی و تأکید بر مقاومت و استقامت زنان است. به گفته او، شواهد از مناطق مختلف، از فکیک و خنیفره تا مکناس و الحوز نشان میدهد که زن مراکشی همواره نقش فعالی در مبارزات داشته است: «زنان نه تنها در جنبش آزادی مشارکت کردهاند، بلکه امروز مطالباتشان شامل آب، منابع طبیعی، زندگی شرافتمندانه، کار، سلامت و آموزش است.»
نجاة الرازی با تحسین دختران فعال در صف اول جنبش نسل Z212 گفت حضور آنها نه صرفاً مشارکت، بلکه رهبری واقعی بوده است. به گفته او، شواهد دیدهبان نشان میدهد زنان امروز از آگاهی سیاسی و حقوقی بالا، احساس عمیق شهروندی و استقلال در تصمیمگیری برخوردارند و این باعث شده حضورشان منظمتر و مؤثرتر باشد.
در پایان، او تأکید کرد که اعتراض زنان حق قانونی و شهروندی است و لازم است به جای مانعتراشی، از آن حمایت شود: «حضور زنان و جوانان در خیابان نشانهای آشکار از آگاهی اجتماعی پیشرفته و تمایل واقعی به اصلاح است. این جنبش زنان نباید به عنوان یک تهدید، بلکه باید به عنوان نیروی محرکهای به سوی تغییرات مثبت و جامع تلقی شود.»