برگزاری مراسم «کوزه و سرمه» به مناسبت نوروز در مهاباد
زنان پس از پر کردن کوزه و سرمه کشیدن بر چشم و رقص به دور آتش و در کنار آب می رقصند با رقص و شادی زنانه به پیشواز نوروز می روند.
یارا احمدی
مهاباد- با فرا رسیدن نوروز و بهار از دیرباز تاکنون در کوردستان مراسمهای مختلفی برگزار شده است که ریشه آنها به عقاید کهن، طبیعت، فرهنگ و گذشته مردم کورد پیوند خورده است. بسیاری از این مراسم ها پیشینه‌ای چند هزار ساله داشته و اکنون با وجود ستم‌های فراوان و آسملیه شدن این مناطق که در طول قرن‌ها ملت کورد با آن روبرو بوده است تغییر کرده‌اند یا به مرور زمان از بین رفته‌اند با این حال مراسم و آیین‌های باستانی همراه آن به ویژه مراسمهای که در آن زنان نقش اصلی را ایفا می‌کنند حتی با وجود تغییرات هنوز هم می‌توان آنها را به وضوح در فرهنگ کوردی دید.
روز پنجشنبه ۲۴ اسفند ۱۴۰۲ در مراسمی برای پیشوازی از نوروز زنان مهابادی در نزدیکی سد مهاباد گرد هم آمده و آتش نوروز را برافروختند.
در این مراسم آیین باستانی کوزه و سرمه کشیدن بر چشم در کنار رقص و پایکوبی زنان برگزار شد.
این مراسم یکی از کهن‌ترین مراسمهای همراه با نوروز است که پس از چهارشنبه سوری و پیش از سال تحویل برگزار می‌شود.
مینا کریمی در مورد این رسم می‌گوید: «ما رسم داشتیم آخرین شب چهارشنبه سال، اگر کسی آرزویی داشت بیرون از خانه یا سرکوچه می‌ایستاد و اگر عابری رد می‌شد و شخص آرزویش را می‌گفت با توجه به اولین حرفی که در آن لحظه می‌شنیدیم از آن عابر، آن را به آرزویمان ربط می‌دادیم و به آن شموله می‌گفتیم.»
او در ادامه درباره این مراسم می‌افزاید: «معمولا این کوزه‌ها را در گذشته به دلیل آنکه آب نماد روشنایی است از آب پر می‌کردند و یکسال در کوزه می‌ماند و پس از چهارشنبه سوری و در آخر سال برای رفع مشکلات و سختی‌ها این یکسال آن را می‌شکستند و به آب جاری می‌سپردند، سپس کوزه دیگری را برای سال دیگر پر می‌کردند. در فرهنگ باستانی کوردستان بر این عقیده بودند که این آب روان مشکلات را با خود می‌برد.
در مورد آیین دیگر مراسم می‌گوید: مویی که زنان آن را قیچی می‌کنند و یا آینه که نماد روشنایی است خودت را در آن می‌بینی و سپس مو را قیچی می‌کنی و به آب می‌سپاری برای آن است که بلا و مریضی‌ها را از خودت دور می‌کنی و به آب می‌سپاری تا آن را ببرد. در این مراسم هفت سنگ را هم به داخل آب پرتاب می‌کنند و از روی سرت آن را پرتاب می‌کنی تا شادابی و سرزندگی زنده شود. در این مراسم دعا و آرزو‌ها را به صورت دسته جمعی بیان می‌کنند.«
این مراسم که در حال فراموشی بود چند سالی است دوباره به دست زنان جان گرفته و در حال برگزاری است تا بخشی از فرهنگ کهن کورد و کوردستان دوباره به حال و آینده مردم کورد پیوند بخورد.
زنان پس از پر کردن کوزه و سرمه کشیدن بر چشم و رقص با کوزه، دست در دست همدیگر به دور آتش و در کنار آب برای پیشوازی از نوروز رقصیدند و هلهله شادی زنانه فراخوان پیشوازی از نوروز در شهر مهاباد شد.