زهور المشرقی

تونس- فعالان زن در تونس با فضایی پوپولیستی، عاطفی، خشونت‌آمیز اجتماعی و سیاسی مواجه هستند و تلاش می‌کنند با امکاناتی که در اختیار دارند، از اعمال قوانین علیه خشونت در همەی اشکال آن حمایت کنند.

انجمن «اصوات نساء» دو مطالعه اولیه را ارائه کرد که خشونت دیجیتال مجازی اعمال شده بر زنان فعال در حوزه عمومی را برجسته کرده و تأکید می‌کند که این مطالعه توسط محقق جامعه شناس فتحیه السعیدی تهیه شده و در چارچوب اهداف انجمن است که برای رویکرد جنسیتی در سیاست‌های عمومی کار می‌کند تا زنان را قادر سازد مطالبات خود را به گوش دیگران برسانند و جایگاهی را که شایسته آن هستند در جامعه به دست آورند، و  دیگری در مورد راه‌های حفظ سلامت روانی فعالان زن در وسایل ارتباط مجازی است.

این دو مطالعه در چارچوب اهداف انجمنی است که از فعالان از جمله فعالان حقوق بشر، روزنامه‌نگاران و فمینیست‌هایی که به حقوق زنان معتقدند در فضای مجازی جایی که رسانه‌های موجود به صحنه‌ای برای اعمال خشونت علیه زنان و ارعاب آنها تبدیل شده است دفاع می‌کند، به ویژه با تداوم فضای عمومی که شاهد همان پدیده‌های اجتماعی است که هنوز تحقیقات و مطالعات زیادی برای شناسایی دقیق علل آن انجام نشده  و برای تضمین فضای امنی که در آن آزادی بیان اعمال و حقوق مدنی رعایت می‌شود، به طور مؤثر به آنها رسیدگی کردە و درجه بالایی از امنیت را فراهم می‌کند.

سارا مدیوی، یکی از فعالان انجمن صدای زنان، گفت: مطالعه خشونت دیجیتالی علیه فعالان زن، واقعیت نقض آشکار حقوق آنها را در فضای دیجیتال آشکار کرد و نە تنها این موضوع فراتر از صحبت در مورد حباب‌هایی است که زنان را هدف قرار می‌دهد بلکه به پدیده‌ای تبدیل شده است که باید به آن بیشترین اهمیت را داد، زیرا این مطالعه از طریق مواردی نشان داد که خشونت بر فعالان، معلمان، مدافعان حقوق بشر، وکلا، و روزنامه‌نگارانی که تنها جرمشان این بود که نظراتی مخالف با عقاید رایج مقامات بیان می‌کردند و این منجر بە توهین و حتی به مرحله تهدید به خشونت و تجاوز و قتل رسید.

وی توضیح داد که هدف از این تحقیق به رسمیت شناختن جرم خشونت دیجیتال علیه زنان با فصلی در قانون شماره ۵٨ سال ٢٠١٧ مربوط به مبارزه با خشونت علیه زنان در چارچوب مبارزه با پدیده معافیت از مجازات است.

در مورد مطالعه دوم، وضعیت روانی فعالان زن در جامعه مدنی تشخیص داده شد و مجموعه‌ای از توصیه‌ها به نهادها و فعالان برای حفظ سلامت روان با توجه به فضای ناپایدار سیاسی و عملی در تونس ارائه شد.

وی در خصوص نقش ذهنیت مردسالاری در گسترش پدیده خشونت علیه زنان به ویژه فعالان دیجیتال می‌گوید: جامعه یا ارزش‌های توصیفی و تبعیض‌آمیز علیه زنان زیربنای تأثیر آن‌ها در فضای مجازی است حمایت که ما در پژوهش شاهد آن بودیم.

وی در ادامە خواستار لزوم فعال‌سازی چارچوب‌‌های قانونی که امروز موجود نیست و تلاش برای اجرای قانون با تخصیص بودجه لازم، فراهم کردن زمینه و فضای مناسب و نظارت بر اجرای آن برای مبارزه با خشونت علیه زنان و فعالان دیجیتالی است، صرفاً به این دلیل که فکر می‌کنند با صدای بلند مواضع خود را بدون ترس در صفحات رسمی یا رسانه‌ای خود بیان می‌کنند.

فتحیه السعیدی، متخصص جامعه‌شناسی و نویسنده این پژوهش، به نوبه خود گفت که خشونت مبتنی بر جنسیت ریشه در سلطه مردانه، تفکر مردسالاری و فرهنگ اجتماعی دارد که مجموعه‌ای از کلیشه‌ها را علیه زنان ایجاد می‌کند، با توجه به اینکه مطالعه‌ای که او تهیه کرده و بر خشونت سایبری علیه فعالان زن متمرکز شده است، با خشونت نمادین متفاوت است و اساساً مبتنی بر احساسات یا سرمایه‌گذاری در خشم است این یکی از عوامل اصلی نرخ بالای خشونت سایبری بود، زیرا حملات زیادی به فعالان زن در جامعه مدنی صورت گرفت.

وی افزود: ما در دورەی منتهی به رفراندوم ٢٠٢٢ و پس از آن کار کردیم، دوره‌ای که شاهد یک حمله بزرگ علیه همەی مخالفان با عقیده غالب بودیم، به عنوان مثال صفحه اصوات نساء به دلیل انتشار فیلم‌هایی در توضیح  قانون اساسی رئیس‌جمهور قیس سعید مورد حملە قرار گرفت و حمله به فعالان زن به دلیل مواضع سیاسی و قانونی آنها.

او توضیح داد که فضای دیجیتال هویت «ما» یا گروهی را متبلور می‌کند که نخبگان سیاسی را رد می‌کنند و آنها را فاسد و فرصت‌طلب می‌دانند و به زنان حمله مضاعف می‌کنند. همچنین بارزترین اشکال خشونتی که زنان در حقوق شهروندی با آن روبرو هستند، افترا، توهین، تمسخر، تهدید و استفاده از عبارات و مطالب ناشایست که بر شهرت تأثیر می‌گذارد، می‌باشد.

وی تأکید کرد که عبارات استفاده شده مبتنی بر تبعیض است و بیانگر برخورد، تعارض و تنزل حیثیت است و دارای سطح بالایی از حوزه معنایی است کە براساس جنسیت انزو و طردشدگی را برمی‌انگیزد. با اشاره به اینکه نرخ‌های فرضی بالای خشونت علیه زنان با رویدادهای سیاسی یا آنچه در عرصه حقوق بشر در حال وقوع است و  با مواضع آنها در مورد وضعیت عمومی سیاسی و نظرات آنها در مورد امور عمومی تونس مرتبط است.

شمس الجدیدی، متخصص روانشناسی معتقد است که فضای عمومی اجتماعی، خشونت را تشویق می‌کند و انگیزه‌ای برای ظهور آن در رسانه‌های دیجیتال است چرا کە این دیدگاە نگاهی تحقیرآمیز نسبت به زنانی است که دیوار سکوت و سد ترس را می‌شکنند و مواضع خود را علناً بدون ترس از هیچ حزبی بیان می‌کنند، رفتاری مردود از سوی مردسالاری که همچنان زنان و توانایی‌های آنها را تحقیر می‌کند و از  آنها  برای شرکت در زندگی عمومی حمایت نمی‌كند.

وی خاطرنشان کرد: هر زنی که علناً مواضع خود را در شبکه‌های اجتماعی بیان می‌کند با شرم مواجه می‌شود، گویی که ادعای حقوق خود جرم و خلاف عقیده جمعی موجود است، حتی اگر همان موضع از طرف هر دو جنس منتقل شود، توسط مردان پذیرفتە شدە و توسط زنان به طور قاطع رد شده است.

وی خواستار بازنگری در آموزش اجتماعی و تلاش برای آموزش کودکان شد که خشونت علیه زنان یک پدیده منفی است که قابل قبول یا عادی نیست و به آنها آموزش داده شود که این دو جنس مکمل یکدیگر هستند و تفاوتی بین آنها وجود نداشتە و قدرتی برهیچ یک از آنها وجود ندارد و هر یک از طرفین دارای آزادی کامل و آزادی عمل بدون لطمه زدن به حیثیت طرف مقابل هستند.