بحران سوریه یک سال پس از سقوط رژیم بعث
گلستان علی، معاون ریاست مشترک روابط خارجی اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه دموکراتیک، در ارتباط با وضعیت یکسال گذشته سوریه گفت: «تحت نان اسلام سیاسی، گروههای تروریستی وارد سوریه شدهاند» و اضافه کرد که توافق دهم مارس دروازهای برای حل بحران است.
نغم چاچان
قامیشلو – از زمان سقوط رژیم بعث و ورود گروه هیئت تحریرالشام، کشور سوریه در مرحلهای پرتنش قرار دارد. وعدههای اصلاحی و تعهدات دولت موقت و تغییر در توازن نیروها، هنوز عملی نشدهاند. در میان پیشرفتهای محدود و چالشهای فزاینده، اداره خودمدیریتی بر اهمیت ارزیابی تغییرات واقعی، چه مثبت و چه منفی، و تأثیر آنها بر آینده سوریه تأکید میکند.
گلستان علی، معاون ریاست مشترک روابط خارجی اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه دموکراتیک در مصاحبه با خبرگزاری ما، وضعیت سوریه پس از سقوط رژیم بعث و تاسیس اداره موقت را مورد بررسی قرار داد.
«اراده مردم سوریه بیش از ۶۰ سال است نادیده گرفته میشود»
گلستان علی با اشاره به اینکه ٨ دسامبر سال ۲۰۲۴، رژیم بعث سرنگون شد و بدین ترتیب ارزیابیهای خود را آغاز کرد: «سرنگونی رژیم بعث برای کل مردم سوریه یک رخداد تاریخی بود. مردم سوریه ١۴ سال بود که برای آزادی و سرنگونی رژیم بعث تلاش میکردند. مردم سوریه انواع آوارگی و اشغال خاک سوریه را تجربه کردند. همه اینها نتیجه سیاستهای سیستم سلطهطلب رژیم بعث بود که مردم سوریه را تحت کنترل داشت. بیش از ۶۰ سال اراده مردم سوریه نادیده گرفته شده بود.»
گلستان علی با اشاره به اینکه مردم سوریه روز سرنگونی رژیم بعث را با شادی و شعف جشن گرفتند، افزود: «وقتی رژیم بعث سرنگون شد، مردم سوریه با خوشحالی فراوان از این رویداد استقبال کردند. اما متأسفانه، روی کار آمدن اداره موقت، شادی مردم سوریه را به تلخی تبدیل کرد. خواسته مردم سوریه یک دولت دموکراتیک بود که همه گروهها، زبانها و فرهنگهایشان را به رسمیت بشناسد، زیرا سوریه کشوری غنی از فرهنگها، خلقها و اتنیکهاست.»
گلستان علی با اشاره به اینکه در کنگره ملی برگزار شده توسط دولت موقت، اتنیکها و خلقهای سوریه حضور نداشتند، گفت: مردم سوریه خواهان تغییر سیاستی هستند که در حال حاضر اعمال میشود. از زمان روی کار آمدن دولت موقت و برگزاری کنگره ملی، بار دیگر همه مسائل توسط گروهی خاص برنامه ریزی شد و هیچکدام از خلقها و اتنیکهای سوری در آن حضور نداشتند. این امر منجر بیاعتمادی و نگرانی در میان کل مردم سوریه شد، که معتقدند این وضعیت یکنواخت دیگر قابل قبول نیست و نباید تکرار شود.»
گلستان علی با بیان اینکه در طول این سال، سختیها و مشقتهای زیادی پیش آمده و حملاتی به بسیاری از مناطق سوریه انجام شده است، افزود: «کشورهای همسایه، از جمله ترکیه، در این خرابکاریها نقش داشتند. با روی کار آمدن دولت موقت، اقدامات مثبت و منفی نیز رخ داد. اقدامات منفی این بود که برخی از گروههایی وابسته به امین الام، که بخشی از دولت موقت هستند، مرتکب نقض حقوقبشر، قتلعام و تجاوز علیه شهروندان غیرنظامی شدند.»
گلستان علی با بیان اینکه توافقنامه ۱۰ مارس مثبت بود، گفت: «تلاشهای زیادی صورت گرفت که همانند ساحل سوریه و السویداء، در مناطق تحت مدیریت اداره خودمدیریتی نیز قتلعام، تجاوز، آدمربایی و نقض حقوق بشر انجام شود، اما به دلیل سازماندهی که در مناطق شمال و شرق سوریه دموکراتیک وجود دارد، این فرصت به کشورهایی که میخواستند خرابکاری کنند، داده نشد. توافقنامه ١٠ مارس، که بین دولت موقت و مظلوم عبدی، فرمانده کل نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد)، انجام شد، اگر به درستی پیاده شود، میتواند بحران سوریه را به پایان برساند.»
«این توافقنامه دروازهای برای حلوفصل مسئله سوریه است»
گلستان علی با اشاره به اینکه تلاشهایی از سوی اداره خودمدیریتی انجام شده است تا توافقنامه ١٠ مارس اجرایی شود، گفت: «این توافقنامه دروازهای برای حل مسئله سوریه و پایان دادن به بحران ۱۴ ساله است. تلاشهای اداره خودمدیریتی برای اجرایی شدن این توافقنامه ادامه دارد و روی این کار و فعالیت متمرکز شده است تا بتوانند بندهای آن را به صورت جامع و کامل اجرا شود و راهحلی برای این مشکلات ارائه دهند. نمیتوانیم امیدهای خود را از دست بدهیم، زیرا احتمال بسیار زیادی وجود دارد که سوریه به یک راهحل سیاسی برسد. در عین حال، اگر ایدههای قدیمی و قالبی باقی بماند، اگر سوریه به شکل متمرکز اداره شود و حقوق گروهها به رسمیت شناخته نشود و تغییرات قانونی پذیرفته نشود، وضعیت سوریه به سمت بحرانیتر شدن خواهد رفت.»
گلستان علی درباره قتلعامهای انجام شده در السویداء و ساحل، افزود: «نبود سازماندهی ایدئولوژیک، فقدان توسعه و نقش زنان و توسعه جوانان در دفاع از خود، همه عواملی بودند که باعث شد گروهها به این مناطق سوریه وارد شوند و کشتار و قتلعام علیه غیرنظامیان، زنان و کودکان رخ دهد. پس از سرنگونی رژیم بعث، لازم بود که مردم سوریه حقیقت این حوادث را دریابند، زیرا رویاها و آرزوهای ما این بود که به یک راهحل سیاسی برسیم، با آرامش زندگی کنیم و سوریهای نو بسازیم.»
گلستان علی در اداکه با اشاره به اینکه اداره خودمدیریتی همه خلقها و اتنیکها را در درون خود گرد آورده است، افزود: «گروههای پراکنده با ایدههای رادیکال میخواستند اهداف خود را در شمال و شرق سوریه اجرا کنند تا کشتار اتنیکها رخ دهد. اما مردم این منطقه با سازماندهی از خود دفاع کردند. اداره خودمدیریتی همه خلقها را گردهم آورد. اقداماتی که علیه مردم دروزی و علوی انجام شد، پیش از آن علیه ایزدیها نیز صورت گرفته بود. دفاع مردم اهمیت زیادی دارد. ما هرگز نباید به دولتهای حاکم که با یک رنگ و یک زبان، این مردم را نابود میکنند، امید ببندیم. اگر مردم شمال و شرق سوریه خود را سازماندهی نمیکردند، همانگونه که در شنگال نسلکشی روی داد، در مناطق ما نیز رخ میداد.»
«زنان پیشگامی انقلاب را بر عهده گرفتند»
گلستان علی در ادامه با اشاره به اینکه سیستمهای سلطهطلب، حقوق زنان را تضییع میکنند، افزود: «در سیستمهای سلطهطلب، همه چیز بر اساس ذهنیت سلطهگر پیش میرود، حقوق به مردان داده میشود و زنان کنار گذاشته میشوند. به عبارت دیگر میگویند فقط مردان باید سیاست را اداره کنند. اما ما میدانیم که زنان پیشگامی انقلاب را بر عهده گرفتند، انقلاب را به نام خود برپا کردند و به نماد این انقلاب تبدیل شدند. هزاران شهید زن، جان خود را فدا کردند و تا به امروز، زنان آمادهاند تا در خطوط مقدم جنگ از این جامعه دفاع کنند. زنان برای حقوق خود ایستادند و اسلحه به دست گرفتند. هدف آنها این است که سلطه ذهنیت مردسالارانه از بین برود. ما برای این انقلاب، رنجها و سختیهای زیادی را تجربه کردیم، اما، موفقیتهایی که به دست آوردیم، به ما زندگی بخشید.»
گلستان علی در ادامه با اشاره به اینکه زنان در جایگاههای تصمیمگیرنده قرار گرفتهاند، گفت: «امروز در شمال و شرق سوریه، زنان در بالاترین سطح تصمیمگیری حضور دارند و سهم آنها ۵۰ درصد است. امروز در عرصههای دیپلماتیک و سیاسی نیز، زنان پیشگامی میکنند. در همین حال، در بخش نظامی، نیروی YPJ که واقعاً نماینده همه زنان است، حضور دارد. اقداماتی که در این ۱۴ سال انقلاب انجام شده و کارهایی که روزانه انجام میشده، برای زنان تاریخی بوده است.»
گلستان علی با بیان اینکه لازم است همه اقشار در قانون اساسی جدید سوریه مشارکت داشته باشند، گفت: «قانون اساسی که اعلام شد، هیچ تغییری نسبت به قانون رژیم بعث نداشت. قانونی که در آن حقوق زنان، اتنیکها و خلقها لحاظ نشده، نادیده گرفته شده باشد، هیچ جایگاهی نزد مردم سوریه ندارد. اگر این قانون تغییر نکند، سوریه با بحران بزرگتری مواجه خواهد شد.»
«تأثیر این دموکراسی بدون شک به ترکیه خواهد رسید»
گلستان علی با اشاره به اینکه دولت موقت پروژه دموکراسی را نمیپذیرد، گفت: «خاورمیانه به دلیل وابستگی به سیستمهای سلطهطلب تا حد زیادی از دموکراسی محروم بوده است. وقتی سیستم متمرکز، یکطرفه و یکرنگ باشد، هیچگاه دموکراسی پیشرفت نخواهد کرد. دولت موقت پروژه دموکراسی را قبول ندارد، همانطور که همه دولتهای سلطهگر که سیستم متمرکز را پیش میبرند، این کار را نمیپذیرند. اگر دموکراسی در سوریه شکل گیرد، لازم است کشورهای همسایه نیز آن را قبول کنند. تأثیر این دموکراسی قطعا در ترکیه و عراق احساس خواهد شد.»
گلستان علی افزود که دولتهای بینالمللی مطابق منافع خود دولت موقت را اداره میکنند و به همین دلیل اجرای توافقنامه ١٠ مارس به تأخیر میافتد: «دولت ترکیه در این تأخیر دخیل است. آنچه در این توافقنامه آمده، خواستههای مردم سوریه است. اگر این توافقنامه اجرایی شود، مشکلات سوریه پایان مییابد.»
گلستان علی با اشاره به اینکه رئیس جمهور آمریکا تأکید کرده است که توافقنامه ١٠ مارس باید اجرایی شود، افزود: «آخرین دیداری که در واشنگتن بین رئیس دولت موقت سوریه، احمد الشرع، و رئیسجمهور آمریکا، ترامپ، انجام شد، شامل یک موضوع اساسی بود که مورد بحث قرار گرفت: توافنامه ١٠ مارس و نحوه اجرای آن. از سوی احمد الشرع پاسخ مثبتی داده شد و ما تلاش میکنیم آن را اجرایی کنیم. ترامپ تأکید کرد که این توافقنامه باید به نتیجه برسد. تلاشهایی از سوی دولت موقت و اداره خودمدیریتی در جریان است تا در ماه آینده برای برخی هماهنگیها گامهای جدی برداشته شود.»
گلستان علی با تاکید بر اینکه باید سیاست از دین جدا باشد، گفت: «سیاست باید از دین جدا شود. این موضوع برای همه کشورهایی که آزادی و دموکراسی را تجربه کردهاند، وجود دارد. لازم است قوه قضائیه مستقل باشد و حقوق بشر در آن رعایت شود، و قوای اجرایی و قانونگذاری نیز بهصورت مستقل عمل کنند. لازم است سوریه جدید به همین شکل پذیرفته و سازماندهی شود تا هیچ کس نتواند چیزی را بر دیگری تحمیل کند. لازم است هر کس با مذهب، زبان و فرهنگ خود پذیرفته شود. دولتهای منطقه اسلام سیاسی را پیش میبرند که علیه سوریه بوده است. تحت نام اسلام سیاسی، انواع تروریسم وارد سوریه شده است.»