بدن زنان؛ میدان خاموش جنگ سودان
کمپین «۱۶ روز برای مقابله با خشونت علیه زنان» با هدف تقویت تلاشهای بینالمللی برای پایان دادن به خشونت مبتنی بر جنسیت برگزار میشود.
سلمی الرشید
سودان- زنان در سودان بیشترین آسیب را از ناامنی غذایی و افزایش خشونت متحمل میشوند. این بحرانی که کشور با آن روبهروست، از سوی «ادارهٔ زنان سازمان ملل متحد» بهعنوان «وضعیت اضطراری جنسیتی» توصیف شده است.
همزمان با کمپین «۱۶ روز برای مقابله با خشونت علیه زنان»، شیماء تاجالسر، مدافع حقوق بشر و حقوق قانونی از تمامی سازمانهای ملی و سازمانهای وابسته به سازمان ملل خواست تا برای توقف همهٔ اشکال خشونت علیه زنان و دختران در سودان و ارائهٔ حمایتهای قانونی و روانی اقدام کنند.
وی با اشاره به اینکه اشکال مختلف خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان و دختران کمسن سودانی طی درگیریای که از آوریل ۲۰۲۳ آغاز شده و تاکنون ادامه دارد، اعمال شده و همچنان ادامه دارد، دربارهٔ درگیری در دارفور که از سال ۲۰۰۳ آغاز شد، گفت: زنان و دختران در آن سالها با اشکال متعددی از خشونت، از جمله خشونت جنسی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، مواجه بودهاند. «خشونت علیه زنان و دختران در منطقه دارفور در همهجا و حتی در مراکز اسکان موقت اعمال میشد.»
«هر دو طرف درگیری خشونت اعمال میکنند»
شیماء تاجالسر، توضیح داد که در سالهای اخیر جنگ، زمانی که درگیری به پایتخت، خارطوم، منتقل شد، هر دو طرف درگیری انواع مختلف نقض حقوق بشر را اعمال کردند که شامل قتل خارج از قانون، تجاوز و آزار جنسی، بازداشت و ناپدیدسازی بود.
شیماء تاجالسر با اشاره به اینکه پس از یورش نیروهای پشتیبانی سریع به منازل شهروندان در شهرهای مختلف سودان به قصد سرقت، اعضای این نیروها تعدادی از زنان و دختران را مورد تجاوز قرار دادند، گفت: در مناطقی نیز که تحت کنترل ارتش سودان قرار داشت، افرادی وابسته به «هستهٔ امنیتی» اشکالی از خشونت علیه زنان و دختران اعمال کردند و به تعدادی از زنانی که نتوانستند شهرها را ترک کنند، اتهاماتی وارد کردند.
این زنان به همکاری با نیروهای پشتیبانی سریع متهم شدند، با اینکه چیزی که مانع از مهاجرت آنها شد، شرایط اقتصادی و همچنین دشواری حرکت و جابهجایی همراه با کودکان و سالمندانی بود که انتقال آنها دشوار بود.
«بدن زنان میدان نبرد نیست»
شیماء تاجالسر، دربارهٔ الگوی تجاوزی که با هدف تحقیر و توهین به کرامت قربانیان و همچنین تأثیرگذاری بر جامعه بهطور کلی انجام میشود، تأکید کرد: «بدن زنان میدان نبرد نیست.»
این مدافع حقوقبشر به الگوی آوارهسازی اجباری که در جریان درگیریها در خارطوم و الفاشر بر بسیاری از خانوادههای سودانی تحمیل شد، اشاره کرد و گفت: این آوارهسازی از طریق خروج دستهجمعی و فردی از محل سکونتها، به دلیل ترس از حمله به زنان و دختران و تجاوز، انجام شد و ترس از انگ اجتماعی که نسلها را تحت تأثیر قرار میدهد، آن را تشدید کرد. همچنین، این آوارهسازی اجباری بیشتر خانوادههای سودانی را از کسب زندگی شایسته محروم کرد.
خشونت قانونی
شیماء تاجالسر در ادامه با اشاره به اینکه نوعی خشونت قانونی نیز وجود دارد که در قالب بازداشت اعمال میشود، گفت: «تعدادی از زنان و دختران توسط هر دو طرف درگیری بازداشت میشوند. نیروهای امنیتی زنان را هنگام رفتن به مراکز خدمات ارتباطی برای ارتباط با خانوادههایشان یا دریافت حوالههای مالی بازداشت میکند. این زنان توسط نیروهای پشتیبانی سریع متهم به ارسال مختصات به ارتش سودان میشوند، و همچنین توسط ارتش سودان به همکاری با نیروهای پشتیبانی سریع» متهم میشوند.
خشونت جنسی
وی دربارهٔ الگوی خشونت جنسی در مراکز بازرسی، توضیح داد: «در حالیس که زنان و دختران در جستجوی مناطق امن دذر حال حرکت هستند، تاوسط عضای ارتش سودان مورد آزار جنسی قرار میگیرند. همچنین، زنان بازداشتشده در محلهای بازداشت تحت شکنجه و خشونت جنسی قرار میگیرند و از آزادی حرکت و جابهجایی نیز محروم میشوند.»
بر اساس گفتهٔ شیماء تاجالسر، اکثر خانوادههای سودانی از ازدواج کودکان و ازدواج اجباری دختران برای محافظت از آنان در برابر تجاوز استفاده کردهاند. «برخی گزارشهای دیدهبان حقوقبشر، موارد خشونت جنسی علیه زنان در جریان جنگ خارطوم را ثبت کردهاند که توسط اعضای ارتش صورت گرفته است؛ از جمله برخی ازدواجها در شهر امدرمان و همچنین مواردی از ازدواج اجباری در اردوگاههای آوارگان در کامپالا.»
خشونت خانوادگی علیه قربانیان تجاوز
علاوه بر این، برخی از خانوادههای سودانی نیز انواع خشونت را علیه دختران و زنانی که مورد تجاوز قرار گرفتهاند، اعمال کردند و آنها را مایه شرم و ننگ دانستند. در نتیجه، این زنان از رفتوآمد منع شده و و بنابراین قادر به دریافت خدمات بهداشتی پس از تجاوز که طبق پروتکل بهداشتی ارائه شده است، نیستند. این امر منجر به محرومیت از ثبت تولد، گواهی تولد و خدمات بهداشتی و آموزشی برای نوزادان میشود.
شیماء تاجالسر توضیح داد که بسیاری از این زنان که مورد تجاوز قرار گرفتند، به این دلیل که نتوانستند فشارهای خانوادگی و اجتماعی را تحمل کنند، خودکشی کردند. او به خطرات روانی و جسمانی مرتبط با حضور کودکان همراه مادرانشان در بازداشتگاهها اشاره کرد و گفت: « گزارشهای نظارتی از وجود یک کودک پنج ساله به همراه مادرش خبر میدهد که به مدت سه ماه در مقابل چشمان مادر بازداشتشدهاش که نمیتوانست کاری برای محافظت از او انجام دهد، مورد شکنجه با آتش قرار گرفته بود.»
آنچه امروز زنان و دختران در سودان تجربه میکنند، صرفاً نقضهای فردی نیست، بلکه یک الگوی نظاممند از خشونت مبتنی بر جنسیت است که حال و آیندهٔ آنان را تهدید کرده و بنیانهای کل جامعه را تضعیف میکند. بدن زنان میدان نبرد نیست و کرامت آنان گروگان درگیریهای مسلحانه یا محاسبات سیاسی نیست. بنابراین، مسئولیت توقف این نقضها بر دوش همگان است.