حیرا مصطفی و جلاله ابوبکر

اسلام‌آباد- خانم آمنه حافظ به یک سرویس ون وابسته است تا هر روز او را از محل زندگی خود در حومه‌ی اسلام‌آباد پایتخت پاکستان به دفتر خود ببرد.
این سفر برای نماینده‌ی فروش ۲۳ ساله غرق در اضطراب است.

اگرچه در اتوبوس‌ها صندلی‌هایی برای زنان در نظر گرفته شده است، رانندگان و راهبرها اغلب به آن‌ها توجه نمی‌کنند، وسایل نقلیه بیش از حد شلوغ می‌شوند و زنان مجبور می‌شوند در میان مسافران مرد به هم بچسبند.
خانم حافظ گفت: «اگر به اندازه‌ی کافی مسافر زن در مسیر نباشند، راننده‌ها سعی می‌کنند ۱۰ تا ۱۲ مسافر مرد را در همان اتوبوس جاسازی کنند.»
این سرویس که توسط اپراتورهای مستقل اجرا می‌شود، به مناطقی می‌رود که حمل و نقل عمومی در دسترس نیست.

در کشوری که آزار و اذیت فیزیکی و جنسی در حمل و نقل عمومی بیداد می‌کند، شرایط سخت، زنان را آسیب‌پذیر می‌سازد.
به عنوان مثال، مطالعه‌ای در ماه اکتبر در مورد تجربیات زنان در اتوبوس‌های عمومی سریع در یکی از بزرگترین شهرهای پاکستان، پیشاور منتشر شد و نشان داد که بیش از نیمی از افراد زیر ۱۸ سال در طول سفر خود مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند.
خانم حافظ هم با همین موضوع روبرو شده است.
او گفت: «ما باید در میان مردانی بنشینیم که دائماً تلاش می‌کنند به زور با زنان ارتباط برقرار کنند و از آنها انتظار پاسخ دارند.»
آزار و اذیت او از محدوده وسایل نقلیه فراتر رفته و حتی یک بار تحت تعقیب قرار گرفته است.

«وقتی سوار ون شدم، دو مرد سوار بر دوچرخه شروع به تعقیب من کردند. متوجه شدم که از آینه‌های کناری وانت دنبالم می‌آیند. من ترسیده بودم، بنابراین در ایستگاه مقصد خودم پیاده نشدم.»

با این حال، زنان زیادی هستند به عنوان تنها نان‌آور خانواده، چاره‌ای جز اتکا به وسایل نقلیه‌‌ی عمومی ندارند.
در کشوری که ۴۰ درصد از شهروندان آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند، حمل‌ونقل عمومی برای آنها راه نجاتی در برابر هزینه‌های بالا است.
بهبود وضعیت
برخی گروه‌ها برای بهبود این وضعیت دست به کار شده‌اند. این گروه‌ها کارگاه‌هایی را برای افزایش آگاهی در مورد حقوق زنان برگزار می‌کنند.
مدیر برنامه‌های یکی از این کارگاه‌ها گفت: «مردم آگاهی ندارند زیرا سیستم آموزشی ما در مورد حقوق شهروندی چیزی به ما نمی‌آموزد. اگر جوانان در مورد آزار و اذیت و نحوه‌ی گزارش آن در مراحل اولیه یاد بگیرند، می‌توانند در آینده جامعه‌ی متمدن‌تری بسازند.»

این بنیادها همچنین از اصلاحات قانونی حمایت می‌کنند و با برگزاری میزگرد، به اعضای زن نهاد قانونگذاری کشور، مجلس ملی، قدرت می‌دهند تا قطعنامه‌هایی را برای حمایت و ایمنی زنان ارائه دهند.

در سال ۲۰۱۸، قطعنامه‌ای در مورد ایمنی و امنیت زنان در پاکستان ارائه شد و با نمایندگان مجلس همکاری کرد تا قوانینی را با هدف محافظت از آنها در برابر آزار و اذیت تصویب کند.

شایستا پرویز، قانونگذار پاکستانی گفت که بی‌میلی زنان به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی به دلیل ترس، مشارکت در نیروی کار را محدود می‌کند و به نوبه‌ی خود می‌تواند مانع پیشرفت کشور شود.

دولت اخیرا اعلام کرد که در حال اجرای اقداماتی برای ایمن‌تر کردن رفت‌وآمد زنان است، از جمله یک اتوبوس مخصوص زنان در بزرگترین شهر کراچی در سال ۲۰۲۳.
تمهیداتی برای عرضه‌ی این سرویس در سراسر کشور اندیشیده شده است.

با این حال، ساکنانی مانند خانم حافظ نگران هستند که این خدمات به زودی به حومه‌ی شهر گسترش نیابد و زمان زیادی لازم باشد تا آنها بتوانند مستقیماً از آن بهره‌مند شود.