ایستادگی زنان ترکیه در خیابان‌ها؛ مبارزه علیه سیاست‌های مردسالارانه
از ۱۹ مارس تاکنون، زنان در ترکیه با حضور در خیابان‌ها خواسته‌های خود را فریاد می‌زنند. زنان دانشگاهی که معتقدند با شعارهای «سال خانواده» قصد محبوس کردن آنها در خانه را دارند، پیام‌های خود را در خیابان‌ها اعلام می‌کنند.
سرپیل ساوملو
استانبول - از آغاز حاکمیت حزب عدالت و توسعه، زنان همواره در کانون تهاجم قرار داشته‌اند. حاکمیتی که پیوسته زنان را در تمام عرصه‌ها از زندگی کاری تا خنده‌هایشان و از حقوق کسب شده تا قوانین‌شان هدف گرفته، اکنون سال ۲۰۲۵ را «سال خانواده» نامیده است. در شرایطی که زنان بار اصلی بحران اقتصادی عمیق کشور را تحمل می‌کنند، فشارهای ناشی از استبداد فزاینده جامعه نیز بر دوش آنان سنگینی می‌کند.
حاکمیت با طرح «سال خانواده»، بار خروج از بحران اقتصادی را بر دوش زنان می‌گذارد و آنان را به پذیرش مشاغل بی‌ثبات، با دستمزد ناچیز و در شرایط دشوار وادار می‌کند. در این فضای استثماری، از زنان انتظار می‌رود در چهاردیواری خانه محبوس شوند؛ همان خانه‌هایی که به ظاهر «امن‌ترین» مکان‌ها توصیف می‌شوند، اما در واقع به صحنه‌های قتل زنان تبدیل شده‌اند. در «سال خانواده»، زنان چه در خانه، چه در خیابان و چه در محل کار، قربانی خشونت نزدیک‌ترین مردان زندگی‌شان می‌شوند. در شرایطی که آمار قتل زنان رو به افزایش است، مرگ‌های مشکوک آنان نیز به طرز هشداردهنده‌ای فزونی یافته است.
در جستجوی راهی برای رهایی از آینده‌ای نامشخص
در این شرایط دشوار، وضعیت زنان دانشگاهی نیز اسفبار است. بحران اقتصادی، دانشجویان را به ورطه فقری عمیق کشانده و آنها را ناچار به پذیرش مشاغل نیمه‌وقت بی‌امنیت کرده است. حتی برای آن دسته که به ظاهر خوش‌شانس‌تر هستند و در خوابگاه‌ها زندگی می‌کنند نیز اوضاع بهتر نیست. حوادث مرگبار در آسانسورهای خوابگاه، افزایش آمار مرگ‌های مشکوک، و آزار و تهدید زنان توسط مردانی که به حریم خوابگاه‌ها تجاوز می‌کنند، همگی نشانگر نقض مستمر حقوق اساسی آنهاست. زنان دانشگاهی که هدف خشونت، آزار و قتل قرار می‌گیرند، در تلاشند تا راه نجاتی از این آینده تاریک و نامعلوم بیابند.
زنان، قربانیان اصلی انتصاب قیم بر شهرداری‌ها
در جریان رویدادهایی که به بازداشت و زندانی شدن اکرم امام‌اوغلو انجامید، زنان این اقدام را بخشی از سیاستی علیه اراده خلق‌ها تلقی کرده و پیشگام مبارزه علیه سلب حقوق شدند. در اعتراضات پیشین علیه انتصاب قیم نیز زنان همواره در صف نخست قرار داشتند، زیرا آنان این اقدام را تعرضی آشکار به حق انتخاب و منتخب می‌دانند. زنان همچنین تأکید دارند که دستاوردهای آنها از طریق شهرداری‌ها مانند مراکز همبستگی، خانه‌های امن، مهدکودک‌ها و فرصت‌های شغلی مورد تهدید قرار گرفته است. تهدید نهادهای حامی زنان درست پس از انتصاب قیم‌ها تصادفی نیست و واقعیتی گویا را آشکار می‌سازد.
بلافاصله پس از انتخابات محلی ۳۱ مارس ۲۰۲۴، نخستین قیم در ژوئن همان سال برای شهرداری جولمرگ (حکاری) متعلق به حزب دم منصوب شد. این روند با شهرداری جولمرگ آغاز و با انتصاب قیم برای شهرداری شیشلی ادامه یافت تا جایی که مجموعاً برای ۱۳ شهرداری قیم تعیین شد.
سال خانواده، پیامی برای زنان
این روزها، زنان دانشگاهی بار دیگر پیشتاز اعتراضات فزاینده در دانشگاه‌ها هستند. با سچیل مرتضی‌اوغلو از گروه «جادوگران دانشگاه» درباره واکنش زنان و خواسته‌هایشان به گفت‌وگو نشستیم. متأسفانه سچیل مرتضی‌اوغلو پس از این مصاحبه کوتاه، با یورش به منزلش بازداشت شد.
سچیل مرتضی‌اوغلو در آغاز گفت‌وگو با اشاره به نامگذاری سال ۲۰۲۵ به عنوان «سال خانواده»، این ابتکار را پوششی برای اعمال فشارهای بیشتر بر زنان دانست. او تأکید کرد که این نامگذاری حاوی پیامی آشکار خصوصاً برای زنان جوان است، پیامی که زنان را به جای تحصیل، به ازدواج و فرزندآوری ترغیب می‌کند و می‌کوشد جامعه را در این مسیر هدایت کند. به گفته وی، زنان اکنون برای مقابله با نظمی که زیر پرچم «سال خانواده» در حال شکل‌گیری است، به خیابان‌ها آمده‌اند.
مبارزه ادامه خواهد داشت
سچیل مرتضی‌اوغلو اظهار داشت که ابطال مدرک تحصیلی اکرم امام‌اوغلو، نگرانی‌های زنان دانشجو درباره آینده پیش رویشان را بیشتر کرده است. او تصریح کرد: «اکنون در نقطه‌ای هستیم که سیاست 'هرچه بخواهیم انجام می‌دهیم!' از سوی ائتلاف حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی به اوج خود رسیده است.»
وی تأکید کرد برای زنان دانشگاهی که در شرایط دشواری به تحصیل می‌پردازند، این مسئله فراتر از یک بحث صرفاً آموزشی است. سچیل با یادآوری چالش‌های متعدد پیش روی دانشجویان زن، خاطرنشان ساخت که حتی کسب مدرک دانشگاهی هم نمی‌تواند آینده زنان را تضمین کند. به گفته او، زنان هر روز در سایه خشونت و بلاتکلیفی زندگی می‌کنند و مبارزه آنها در همه عرصه‌ها از طریق نشست‌ها، اعتراضات و گردهمایی‌ها ادامه خواهد یافت.
تلاش برای تحکیم فاشیسم
پریهان کوجا، نماینده حزب دم از مرسین، وضعیت کنونی را چنین توصیف کرد: «دستورکار کشور با اقدامات کودتای فاشیستی تیره‌تر می‌شود و تلاش‌ها برای تحکیم فاشیسم ادامه دارد.»
او گفت: «روند فاشیستی که با گماشتن قیم‌ها، اقدامات توطئه‌آمیز، دستگیری‌ها و پرونده‌سازی‌های گسترده علیه هزاران نفر پیش می‌رفت، با عملیات ۱۹ مارس چهره واقعی خود را نمایان ساخت. این روند با پرونده‌سازی علیه اکرم امام‌اوغلو، بازداشت او و هدف قرار دادن شهرداری کلانشهر استانبول وارد مرحله جدیدی شد. از ۱۹ مارس تاکنون، خلق‌ها در سراسر کشور، به‌ویژه جوانان دانشگاهی، حضور خود را در خیابان‌ها حفظ کرده‌اند. اکنون شاهد فوران مشکلاتی هستیم که طی سال‌ها در میان تمام اقشار جامعه از کودک گرفته تا سالمند انباشته شده بود. دانشجویان دست به تحریم زده‌اند و زنان با شناسایی حاکمیت مردسالار به‌عنوان سرچشمه مشکلاتشان، برای دفاع از حق زندگی به میدان‌ها آمده‌اند. در همین حال، فریاد اعتصاب عمومی و مقاومت همگانی در سراسر میدان‌ها پژواک می‌یابد.»
تمامی امکانات علیه خلق به کار گرفته می‌شود
پریهان کوجا تصریح کرد که حاکمیت تمام توان و منابع خود را برای مقابله با خواسته‌های مشروع و دموکراتیک خلق بسیج کرده و از طریق ممنوعیت‌های اعتراضی و خشونت پلیس به سرکوب می‌پردازد. او گفت: «دولت خشونت را بر سر خلق فرو می‌ریزد. حاکمیتی که مشروعیت خود را رفته‌رفته از دست می‌دهد و به موضعی غیرقانونی رانده می‌شود، می‌کوشد با توسل به خشونت دولتی خود را حفظ کند. با فرمان‌های صادره از کاخ ریاست جمهوری و با هدف قرار دادن جان مردم، عملیات مزدوران علیه خلق همچنان ادامه دارد.»
ضرورت مبارزه
پریهان کوجا با اشاره به گسترش موج به موج عملیات‌های بازداشت و توقیف از طریق نظام قضایی در شرایط کنونی، چنین ادامه داد: «در برابر این وضعیت، اراده‌ای مردمی وجود دارد که سکوت نمی‌کند، نمی‌هراسد و تسلیم نمی‌شود، بلکه با خیزش خود علیه این تاریکی فراگیر، بارقه‌های امید را زنده نگه می‌دارد. زنان به‌خوبی می‌دانند اگر در برابر ناامنی‌های زندگی خود مقاومت نکنند، تاریکی سهمگینی که در راه است چه پیامدهای شومی برایشان خواهد داشت. آنها از پیامدهایی چون افزایش قتل‌ها، سرکوب، خشونت و استثمار آگاه هستند. در جریان اعتراضات خودجوش خیابانی، لحظات سرنوشت‌سازی خواهد بود که ما از حقوق بنیادین و حیاتی زنان دفاع خواهیم کرد. ضروری است مبارزه کنیم تا شعارهایی که از تجربیات مبارزاتی دیرینه زنان برآمده، به مطالبات همگانی آنان تبدیل شود. باید مبارزه کنیم تا اعتراضات خودجوش و انفجاری کنونی، به جنبشی سازمان‌یافته و آگاهانه تبدیل شود که تضمین‌کننده پایدار حقوق زنان باشد.»
مأموریت ما: ایجاد مقاومت مردمی علیه فاشیسم
پریهان کوجا هشدار داد: «استدلال‌های ارتجاعی بسیاری در برابر ما قرار خواهد گرفت و از گفتمان‌های نژادپرستانه، ملی‌گرایانه و مردسالارانه در این اعتراضات خیابانی علیه ما استفاده خواهد شد.»
او در پایان تأکید کرد: «رسالت ما این است که با دگرگون ساختن تدریجی این مانع‌ها، با دستیابی به پیروزی‌های مستمر و با کسب جایگاه‌های مؤثر در درون جنبش توده‌ای به پیش برویم. باید از طریق جنبشی شهروندی که در آن زنان و خلق‌ها نقش کنشگران اصلی را ایفا می‌کنند، دیواری محکم از اراده خلق‌ها را در برابر فاشیسم بنا کنیم.»