سرپیل ساووملو

مرکز خبر- پس از منصوب شدن شهرداران که حزب دموکراتیک خلق‌ها(HDP) با آرای مردمی در آنها پیروز شده بودند، این تصمیم سیاسی دولتی علاوه بر استان‌های باکور، زنان را نیز بی‌پناه رها کرد. بسیاری از نهادهای زنان که در چارچوب شهرداری‌ها تأسیس شده بودند، پناهگاه‌های امن و مراکزی که زنان مورد خشونت واقع شده به آنها مراجعه می‌کردند، تعطیل گردیدند. برخی دیگر نیز کارایی خود را از دست دادند. این تصمیم‌گیری حکومتی موجب افزایش انواع مختلف خشونت علیه زنان و قتل آنان شده است. شهر آمد (دیاربکر) یکی از این شهرها می‌باشد.

انجمن زنان روسا در تاریخ ٢٩ دسامبر ٢٠١٨ به منظور مبارزه با هر نوع خشونت و تبعیض علیه زنان تأسیس گردید. این انجمن با برقراری ارتباط با زنانی که مورد خشونت واقع شده‌اند، پیگیری پرونده‌های آنان، برگزاری کمپین‌ها و رویدادها، در واقع خلأ ایجاد شده توسط متوالیان منصوب شده را پر نموده و با زنان همراه بوده است. البته فعالیت‌های این انجمن به همین دلیل تحت نظارت دقیق دولت قرار دارد. اعضای انجمن که به بهانه‌های مختلف بازداشت یا زندانی می‌شوند، با وجود تمام فشارها همچنان در کنار زنان شهر آمد ایستاده‌اند. ما با ازگی سیلا دمیر، عضو هیئت مدیره انجمن زنان رزا و جامعه‌شناس، درخصوص وضعیت زنان در این شهر و فعالیت‌های انجمن گفت‌وگو نمودیم.

 

«روسا جای خالی نهادها را پر کرد»

خشونت علیه زنان در شهر آمد به یک نسل‌کشی جنسیتی تبدیل شده است. سازمان‌های زنان و سازمان‌های فعال دیگر در این منطقه می‌گویند این وضعیت با سیاست‌های جنگی ویژه مرتبط است. افزایش فحشا و مصرف مواد مخدر از جمله داده‌هایی است که این دیدگاه را تقویت می‌کند. زنان مبارز علیه این شرایط نیز همواره هدف قرار دارند.  ازگی سیلا دمیر سازمان‌های آنان را با این سخنان خلاصه می‌کند:

"روسا" (سازمان‌های زنان) در حقیقت فرایندی بود که با منصوب شدن متوالیان به شهرداری‌های منتخب آغاز گردید.  انتصاب متوالیان در شهرداری‌های منتخب، فرایندی بود که موجبات تعطیلی تمامی نهادهایی را فراهم آورد که به امور خاص زنان می‌پرداختند. در پی آن، اکثریت قریب به اتفاق کارمندان زن این نهادها نیز از کار برکنار گردیدند. پس از این رخداد، مسئولان محلی شهرها (به ویژه در آمد که با اطمینان می‌توان در این باره سخن گفت، هرچند این موضوع در سایر شهرها نیز صادق است) با معضلات و مشکلات عدیده‌ای روبرو شدند؛ زیرا زنان پیش از این از طریق نهادهای موجود در شهرداری‌ها، توانایی برقراری ارتباط و یافتن راه حلی مناسب برای مشکلات اجتماعی و خانوادگی خود را داشتند و می‌توانستند مشکلاتشان را منتقل نموده و از مکانیسم‌های موجود برای پیگیری امور استفاده کنند. ادارات امور زنان، سازمان‌ها و نهادهای متعددی را تحت نظارت خود داشتند که بخشی به حمایت مالی از زنان می‌پرداختند و برخی نیز با برپایی جلسات و کارگاه‌های آموزشی، زمینه‌ساز اجتماعی شدن و ارتقاء سطح آگاهی آنان بودند. همچنین تعدادی از این نهادها برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های لازم را به منظور مبارزه با خشونت علیه زنان انجام می‌دادند. با تعطیلی این سازمان‌ها، خلأ و شکاف بزرگی در عرصه‌ی فعالیت‌های مربوط به امور زنان ایجاد گردید. سازمان "روسا" به منظور پر کردن همین خلأ شکل گرفت که نتیجه‌ی مستقیم روند مذکور بود. اگر به بنیان‌گذاران این سازمان نظری بیفکنیم، بسیاری از آن‌ها افرادی هستند که سابقه‌ی فعالیت و تلاش فراوانی در امور مرتبط با زنان داشته‌اند.

همان‌گونه که فعالیت‌های سازمان زنان روسا در آمد نشان می‌دهد، نیاز مبرمی به وجود نهادها و سازمان‌هایی که به منظور مبارزه با خشونت علیه زنان تشکیل شده‌اند، احساس می‌شود. علی‌رغم وجود تعداد زیادی سازمان مردم‌نهاد، تعداد نهادهایی که به طور خاص در حوزه امور زنان و به ویژه مبارزه با خشونت‌های روا داشته شده علیه آنان فعالیت می‌کنند، بسیار اندک است. بنابراین، هنگامی ‌که چنین نیازی در شهر احساس شد، سازمان روسا در پاسخ به این مطالبه شکل گرفت.

ازگی سیلا دمیر خاطرنشان کرد: در حقیقت، در مراحل آغازین تأسیس سازمان روسا، قصد پذیرش درخواست‌ها از سوی زنان متقاضی را نداشتیم. ولی با توجه به نیاز مبرم موجود، حوزه‌ای برای ارائه خدمات به وجود آوردیم و در نهایت به پذیرش درخواست‌ها هم اقدام نمودیم؛ زیرا چنین تقاضایی از سوی زنان وجود داشت و لازم بود به این نیاز پاسخ دهیم. در مراحل بعدی، ارائه مشاوره‌های حقوقی و روان‌شناختی را آغاز کردیم و در شرایط فعلی نیز این سیستم را به صورتی نهادینه درآورده‌ایم. هم‌اکنون تعداد زیادی درخواست از سوی زنان دریافت می‌کنیم که پیگیری دعاوی حقوقی آنان را انجام می‌دهیم و آن‌ها را جهت دریافت حمایت‌های روان‌شناختی هدایت نموده و مشاوره‌های حقوقی لازم را در اختیارشان قرار می‌دهیم.

 

افزایش روز افروز خشونت

سازمان‌ها و نهادهای فعال در عرصه مبارزه با خشونت در شهر آمد، اتفاق‌نظر دارند که آمار خشونت‌ها در این شهر رو به فزونی است. گزارش شبکه مبارزه با خشونت آمد مربوط به سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ حاوی داده‌ها و آمارهای قابل‌توجهی در این زمینه می‌باشد. از سوی دیگر، سازمان زنان روسا نیز با این شبکه همکاری دارد. بر اساس این گزارش، تنها طی یک سال، ۱۲۴۰ کودک در شهر آمد مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند که نشان‌دهنده آزار روزانه ۳ کودک است. در سال ۲۰۲۲ نیز درخواست‌های مرتبط با کودک‌آزاری در رتبه نخست قرار داشته است. همچنین گزارش‌ها حاکی از آن است که زنان در شهر آمد با خشونت‌های جسمی، روانی و اقتصادی روبرو هستند و با انواع مختلفی از خشونت و نقض حقوق در زمینه‌هایی همچون خودکشی اجباری، مرگ مشکوک، بازداشت‌های خودسرانه، آزارهای جنسی و اجبار به فحشا مواجه می‌شوند. تنها بر اساس خبرهای منتشرشده، تا دسامبر ۲۰۲۳ در دیاربکر ۶ زن به ‌دست مردان کشته شده‌ و مرگ ۳ زن دیگر نیز مشکوک عنوان شده است.

 

«افزایش خشونت اقتصادی در سال ٢٠٢٣»

ازگی سیلا دمیر با اشاره به همکاری‌های مشترک با شبکه مبارزه با خشونت، در خصوص وضعیت شهر می‌گوید: همکاری‌های گسترده‌ای با شبکه مبارزه با خشونت علیه زنان داریم. به طور مرتب، هر ساله گزارش‌هایی را در این شبکه منتشر می‌کنیم. با تحلیل داده‌های سازمان‌های دریافت کننده شکایات، تصویری از وضعیت زنان طی یک سال گذشته در شهر آمد به دست می‌آوریم؛ از جمله دلایل مراجعه آنان، شایع‌ترین انواع خشونتی که شکایت دارند و نیازها و خواسته‌هایشان. البته در مقایسه با سال گذشته، امسال تعداد بیشتری درخواست مرتبط با خشونت اقتصادی ثبت شده است. متأسفانه خشونت فیزیکی در اکثر موارد وجود دارد؛ اما پس از آن معمولا خشونت‌های روانی و جسمی در رده‌های بالاتر قرار می‌گرفت، حال آنکه امسال دو رتبه نخست مربوط به خشونت اقتصادی است. یکی از ویژگی‌های قابل توجه سال ٢٠٢٣ ، وضعیت نابسامان اقتصادی ناشی از عدم توانایی خروج از چرخه خشونت سیستماتیک است.

 

«افزایش انواع خشونت‌ها»

ازگی سیلا دمیر در خصوص شهری که با آشوب و بحران اجتماعی مواجه است، اظهار می‌دارد: این شهری است که به طور مستقیم از فرایندهای سیاسی متأثر می‌شود. از آنجا که تحت تأثیر مستقیم مسائل سیاسی قرار دارد، دارای پیامدها و آثار متعددی است. عوامل گوناگونی بر زندگی اجتماعی مردم و وضعیت شخصی آنها، و همچنین فرایندهای روان‌شناختیشان تأثیر می‌گذارد؛ به نحوی که نه تنها خشونت علیه زنان افزایش یافته‌، بلکه معضل مواد مخدر نیز به شدت مطرح شده است.

 وی می‌افزاید: بر اساس شنیده‌ها، مصرف مواد مخدر در میان جوانان بسیار گسترش یافته است. گفته می‌شود برخی مناطق به ویژه در وضعیت بحرانی‌ای به سر می‌برند و جوانان نیز در این زمینه دچار وابستگی شدید شده‌اند. می‌دانیم سیاست‌های اعمال‌شده علیه زنان جوان نیز در همین راستاست. مدارک معتبری در خصوص گرایش آنان به فحشا و اعتیاد به مواد مخدر وجود دارد.

 

«بسیاری از دستە‌بندی‌ها مورد بحث قرار می‌گیرند»

ازگی سیلا دمیر با اشاره به وجود هرج و مرج اجتماعی در شهر، تصریح کرد: این شهری است که به طور مستقیم تحت تأثیر روندهای سیاسی قرار دارد. از آنجا که تحت تأثیر مستقیم مسائل سیاسی است، دارای شاخه‌ها و آثار متعددی می‌باشد. عوامل گوناگونی بر زندگی اجتماعی، خصوصی و وضعیت روانی افراد تأثیر می‌گذارد. نه تنها خشونت علیه زنان افزایش یافته، بلکه معضل مواد مخدر نیز مطرح شده است. گفته می‌شود اعتیاد در میان جوانان گسترش زیادی داشته است. شنیده‌ها حاکی از آن است که برخی محله‌ها به مکانی برای اضطراب و وابستگی جوانان به مواد مخدر تبدیل شده‌اند. سیاست‌های اعمال‌شده در قبال زنان جوان نیز در همین راستاست. داده‌هایی مبنی بر کشاندن افراد به فحشا و اعتیاد وجود دارد. هرچند خشونت علیه زنان به معنای خشونت فیزیکی و زن‌کشی تلقی می‌شود، اما تنها محدود به آن نیست و مؤلفه‌های بسیاری دارد. از آنجا که این مؤلفه‌ها با هم تلاقی دارند، شکل خشونت تغییر می‌کند و انواع خشونت‌ها به شدت افزایش می‌یابد.

 

«در برابر سرکوب اندیشه‌ها می‌ایستیم»

وی اظهار کرد: ما در برابر سیاست‌های سرکوب‌گرانه نیز مبارزه می‌کنیم. انجمن زنان روسا یکی از اهداف سیاست‌های جنگ ویژه به شمار می‌رود. زنانی که با بازداشت‌ها، دستگیری‌ها و تحقیقات پایان‌ناپذیر روبە‌رو می‌شوند، ناگزیرند در این عرصه نیز به مبارزه بپردازند. ساختمان‌های انجمن ما بارها مورد تفتیش قرار گرفته و مدارکمان ضبط شده و حساب‌های بانکی‌مان نیز مسدود گردیده است.

در ادامە ازگی سیلا دمیر خلاصه‌ای از اینکه چگونه زنانی که با حلقه خشونت مبارزه می‌کنند، خود تحت خشونت قرار می‌گیرند، را ارائه نمودە و بیان کرد:

انجمن زنان روسا به عنوان یکی از نهادهای مردم‌نهاد، بیشترین تأثیرپذیری را از سیاست‌های جنگ ویژه متحمل گردیده است؛ زیرا هم مسئله زنان ذاتاً حساس و پیچیده می‌باشد و هم این موضوع خود به خود دربردارنده فرایندی پیچیده است. یکی از دشوارترین عرصه‌ها برای مبارزه، همین حوزه است؛ به نحوی که در حالی‌که با باورها و الزامات جامعه مبارزه می‌کنیم، همزمان مجبوریم با سیاست‌های سرکوبگرانه دولت نیز مقابله نماییم. ضمن دفاع از حقوق زنان، مدیران انجمن نیز مورد نقض حقوق و آزارهای قضایی قرار می‌گیرند. اتفاقات نیز سیستماتیک هستند؛ به نحوی‌که گاهی چندین بار طی یک سال و گاهی نیز به صورت سالانه مرتب، دلایل بازداشت‌ها به انجمن ارتباط داده می‌شود، در حالی‌که تحقیقاتی مشخصاً علیه انجمن آغاز نمی‌شود، بلکه تحقیقات علیه افراد به انجمن منتسب می‌گردد تا فعالیت‌های انجمن غیرقانونی جلوه داده شود.

 

«قوه قضاییه، ابزاری برای غیرقانونی‌سازی»

وی در سخنان خویش به "حوادث شگفت‌انگیز" رخ داده در فرایندهای قضایی اشاره کردە و ادامه می‌دهد: چگونه یک مرد می‌تواند عضو انجمن زنان روسا باشد، در حالی کە این خلاف عقل است، ما شاهد این مورد نیز بوده‌ایم. یکی از اتهامات وارده به مردان بازداشت شده، عضویت در انجمن زنان روسا بوده است! در حالی که با چنین مصادیقی روبرو هستیم، انجمن ما به طور سیستماتیک مورد آزارهای قضایی قرار گرفته است. آزار قضایی خود از جمله محصولات سیاست‌های جنگ ویژه می‌باشد. ما همواره این موضوع را متذکر می‌شویم که برخی رویدادهای رخ داده در این منطقه را در سایر نقاط ترکیه شاهد نیستیم. رفتارهایی که در اینجا صورت می‌گیرد، در آنجا اعمال نمی‌شود. در حالیکە در آنجا شعار دادن آزاد است، اجازه همان شعار در تجمع و فعالیت در اینجا داده نمی‌شود. زیرا هم منیپوله می‌شود و هم به مفاهیم دیگری کشانده می‌شود و هم به عنوان ابزاری برای غیرقانونی جلوه دادن فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ یعنی همان آزار قضایی، در حقیقت فرایند نقض حقوقی است که علیه دفاع‌کنندگان از حقوق زنان صورت می‌گیرد.

 

«٢٠٢٣ سالی دشوار برای زنان کورد»

ازگی سیلا دمیر با اشاره به اینکه زنان کورد به ویژه در شهر آمد سالی سخت و طاقت‌فرسا را پشت سر نهاده‌اند، اظهار کرد: وقوع فاجعه زلزله متأسفانه آسیب‌های روحی و مادی عمیقی بر جای گذاشته است. شش ماه نخست سال ۲۰۲۳ کاملاً صرف مبارزه با ویرانی‌های ناشی از زلزله در کنار آشفتگی‌های سیاسی شد.

وی می‌افزاید: شش ماهه نخست سال ۲۰۲۳ این‌گونه سپری گردید. در غیر این صورت، تعداد زیادی درخواست دریافت می‌کردیم. مشکلات اساسی در خصوص اوضاع شهرها وجود دارد. زنان در این مناطق شکایات جدی دارند. هنگام کار در محله‌ها و گفت‌وگو با زنان، به راحتی می‌توان این موارد را شنید. علاوه بر این، مشکلات خاص خود شهر نیز وجود دارد. زنان کورد مبارزات هویتی جداگانه‌ای دارند که در این زمینه نیز مسائل جدی فراوان است. مشکلاتی که سیاستمداران با آن مواجه‌اند با آنچه مردم عادی تجربه می‌کنند، کاملاً متفاوت است. عملیات انجام‌شده علیه سازمان‌های مردم‌نهاد، معضلی جداگانه به شمار می‌رود. متأسفانه سال ۲۰۲۳ نیز در مقایسه با سالیان پیش، تفاوت چندانی با آنها نداشته و وضعیت پیچیده‌ای داشته است.

 

«ضرورت اتحاد و مبارزه مشترک»

انجمن زنان روسا در هر فرصتی، اهمیت مبارزه مشترک را متذکر می‌شود. در این راستا، تا حدودی شرایط مبارزه مشترک فراهم گردیده است. ازگی سیلا دمیر می‌فرماید که ایشان با نهادهای زنان و سایر گروه‌ها در ارتباط بوده و با یکدیگر همکاری می‌نمایند. آنها دستور کارهای مشترکی تدوین نموده و با همیاری یکدیگر، پیش‌داوری‌ها و فاصله‌گیری‌ها را از میان برمی‌دارند.

ازگی سیلا دمیر در پاسخ به این پرسش که چرا مبارزه مشترک اهمیت دارد، بیان کرد: شعار مشترک ما در خصوص مسئله حیاتی زنان است که علی‌رغم ظاهر ساده، از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. ما با اتحادمان  قدرتمند  هستیم؛ زیرا هرچند ممکن است استدلال‌های مربوط به معضلاتی که با آن درگیریم در این منطقه متفاوت باشد، ولیکن از لحاظ ذهنیت و باورها شباهت بسیاری دارند. بنابراین جز مبارزه مشترک چاره‌ای دیگر در اختیار نداریم. آنچه ما را توانا و پایدار نگه داشته و به مبارزە  وا می‌دارد، همان درک مشترکی است که نسبت به مسئله زنان داریم؛ یعنی مفهوم جهان شمول و فراگیر آن. زیرا معتقدیم مقوله زنان فراتر از حوزه‌ سیاست بوده و راه‌حل مشخص و یکسانی ندارد. از آنجایی‌ که توانسته‌ایم این تفاهم مشترک را محقق سازیم، فرصت داریم تا با سایر همکاران زن در عرصه‌های گوناگون، این صدا را بلندتر کنیم. اتحاد و مبارزه مشترک از این جهت بسیار حائز اهمیت است که در جامعه دیدگاه نادرستی در این خصوص حاکم است و تنها راه مبارزه با آن، برقراری ارتباط، گفت‌وگو و مطرح کردن برخی مسائل پنهان به منظور آشکارسازی حقایق است. ما از این مسیر بازخوردهای بسیار مثبتی دریافت می‌داریم.

 

«زنان در سال آیندە با همان روحیه به میدان می‌آیند»

همزمان با پایان یافتن سال ۲۰۲۳، ازگی سیلا دمیر ابراز داشتد که با همان استقامت و پایداری سابق، به مبارزات خویش ادامه خواهند یشی و دوباره در کنار زنان حضور خواهند یافت. انجمن زنان روسا، نابرابری جنسیتی را به مثابه ریشه اصلی خشونت می‌داند و رفع آن را در صدر برنامه‌های خود قرار داده است. آنان همچنان به دیدار با زنان در محلات، کوچه و خیابان‌ها و خانه‌هایشان ادامه خواهند داد. با نزدیک‌تر شدن به تاریخ انتخابات محلی، زنان نیز بدین شکل برای هشتم مارس آماده خواهند شد. مبارزه با هر نوع تبعیض، مقابله با خشونت‌های متنوع، دفاع از برابری، فریاد صلح، مبارزە برای جامعه‌ای دموکراتیک و سازگار با محیط زیست، از اصول بنیادین انجمن زنان روسا بوده و خواهد بود و در سال ۲۰۲۴ نیز زنان با همین اصول در صحنه حضور خواهند یافت