طعم تلخ آوارگی، عطر شیرین زعتر؛ روایت کارآفرینی زنان در ادلب
در اردوگاه‌های ادلب، زنان آواره نان‌آور با تولید زعتر، راهی برای مقابله با شرایط دشوار اقتصادی، فقر و کمبود فرصت‌های شغلی یافته‌اند. این حرفه به منبع اصلی درآمد و تنها راه تأمین معاش برای آنها و فرزندانشان تبدیل شده است.
هدیل العمر
ادلب - زعتر در فرهنگ غذایی سوریه جایگاه ویژه‌ای دارد و به سفره‌ها طعم و عطر خاصی می‌بخشد. امروزه، این ادویه نمادی از پیوند با سرزمین و هویت مردم است. برای زنان آواره، زعتر فراتر از یک چاشنی، فرصتی اقتصادی و ارزشمند محسوب می‌شود.
در کارگاهی کوچک، مریم العدنانی ۳۴ ساله مشغول خشک کردن برگ‌های زعتر است. او سپس این برگ‌ها را با موادی چون کنجد، سماق، سیاه‌دانه، انیسون و رازیانه مخلوط می‌کند تا زعتر آسیاب شده تولید کند و به مغازه‌ها بفروشد.
مریم داستان آوارگی‌اش را چنین روایت می‌کند: «از ترس بمباران به اینجا پناه آوردم. همه دارایی‌ام را از دست دادم و خود را با چهار فرزند در چادری فرسوده، بدون هیچ منبع درآمدی یافتم. به لطف همسایه سالخورده‌ام، تولید زعتر را آموختم و با فروش آن در بازار، این حرفه تنها راه امرار معاشم شد.»
مریم روزانه ساعت‌های طولانی کار می‌کند و معتقد است این شغل او و فرزندانش را از گرسنگی نجات می‌دهد. با لبخند می‌گوید: «هر بار که زعتر می‌فروشم، احساس قدرت می‌کنم.» او پیش از این با همسرش در مزرعه کار می‌کرد تا اینکه همسرش در بمباران جان باخت.
پس از آوارگی، مریم با همسایه‌ای سالخورده آشنا شد که پیشنهاد تولید زعتر را به او داد. «در ابتدا هیچ از این حرفه نمی‌دانستم، اما با تجربه آموختم و اکنون با مهارت کافی، محصولاتم را از طریق اینترنت می‌فروشم.»
مریم تنها نیست. بسیاری از زنان در این حرفه راهی برای ادامه زندگی و خوداتکایی یافته‌اند. با وجود موفقیت این صنعت، زنان شاغل در تولید زعتر با چالش‌هایی چون افزایش شدید قیمت مواد اولیه مانند سماق و کنجد روبرو هستند.
هیام الحایک ۳۱ ساله درباره این مشکلات می‌گوید: «قیمت مواد اولیه به شدت بالا رفته و مجبور شده‌ام قیمت زعتر تولیدی‌ام را افزایش دهم تا سودی برایم باقی بماند. در نتیجه، تقاضا برای خرید زعتر کاهش یافته است.»
او به محدودیت بازار محلی برای محصولات سنتی و دست‌ساز اشاره می‌کند که او را به جستجوی بازارهای خارجی سوق می‌دهد؛ کاری که در شرایط اقتصادی کنونی چندان آسان نیست.
با وجود این چالش‌ها، هیام همچنان به تولید زعتر علاقه‌مند است و با آن احساس استقلال و عزت نفس می‌کند. او می‌گوید: «ساعت‌های طولانی کار می‌کنم. این کار سخت است و نیاز به نوآوری دارد، اما به من امید به آینده‌ای بهتر می‌دهد.»
از سوی دیگر، سعاد الأسود، فعال مدنی ساکن ادلب، می‌گوید زنان آواره با ابداع پروژه‌های توسعه‌ای ساده، به بهبود نسبی سطح زندگی خود از طریق عرضه محصولاتشان به بازارهای جدید کمک می‌کنند.
او معتقد است صنعت زعتر، علی‌رغم سادگی، نه تنها فرصتی شغلی است، بلکه توانمندی زنان را در سازگاری و غلبه بر مشکلات نشان می‌دهد و مزایای روانی و اقتصادی بسیاری از جمله بهبود وضعیت روحی، افزایش ارتباطات اجتماعی و رهایی از فشارهای روزمره را به همراه دارد.
سعاد توضیح می‌دهد که کار در صنعت زعتر می‌تواند منبع درآمد پایداری برای زنان آواره فراهم کند و به توسعه مهارت‌ها و تقویت اقتصاد محلی بینجامد.
او زنان آواره نان‌آور را تشویق می‌کند تا با ایجاد پروژه‌های کوچک و پایدار، به تقویت استقلال اقتصادی و سلامت روانی خود، دور از واقعیت تلخ جنگ و آوارگی، کمک کنند.