تجربه زیسته زنان در بازار؛ از دستمزد پایین تا نگاه مردسالارانە
در حاشیەی نمایشگاه «مبلمان، لوستر و کالای خواب» در شهر کرماشان، چند زن شاغل در این حوزه از وضعیت زنان در بازار، بیکاری، اشتغال به کارهای غیرمرتبط با تحصیلاتشان، تبعیض در دستمزدها و نگاه مردسالار سخن گفتند.
ژوان کرمی
کرماشان - در محل نمایشگاەهای بین‌المللی شهر کرماشان واقع در پارک شاهد این شهر، نمایشگاهی در حوزەی «مبلمان، لوستر و کالای خواب» برگزار شده است. این نمایشگاه از روز ۱٨ دی‌ماه گشایش یافته و تا ۲۲ همین ماه ادامه خواهد داشت در این نمایشگاه زنان بسیاری به عنوان مدیر غرفه، فروشنده، مشاور فروش، حسابدار و صندوقدار مشغول به فعالیت هستند. البته درصد بالایی از آنها به فروشندگی مشغولند که طی گفت‌وگوهایی که با آنان داشتیم، علل مختلفی برای آن عنوان کردند.
«نتوانستم در رشتەی خودم کار مناسبی پیدا کنم»
تینا کریمی، اهل خود شهر کرماشان است و اکنون ضمن مهارت در حوزەی آرایشگری به عنوان مشاور فروش برای یک شرکت مبلمان فعالیت می‌کند. وی گفت: سه یا چهار سال است که در صنعت مبلمان فعالیت دارم. تحصیلاتم هم تا مقطع کارشناسی مدیریت صنعتی بوده است. بعد از اینکه تحصیلاتم تمام شد مدتی به دنبال کار بودم، البته در رشتەی خودم نتوانستم کار مناسبی پیدا کنم چون مخصوصا در شهر ما (کرماشان) تا پارتی و نفوذ نداشته باشی نمی‌توانی جای خوبی برای کار پیدا کنی. وارد لاین آرایشگری شدم، از آن کار راضی هستم و در کنار آن اینجا هم فعالیت دارم و در این نمایشگاه مشاور فروش هستم. در کل در حوزەی نمایشگاه مبلمان دو سالی هست که فعالیت دارم.
وی در مورد وضعیت بازار در حوزەی آرایشگری بیان کرد: اوایل بهتر بود اما چهار سالی می‌شود که بازار در حوزەی آرایشگری هم اشباع شده است. چون زنان به خاطر بیکاری مخصوصا در شهر ما همه به کار آرایشگری روی آوردەاند. بازارش هم مانند قبل خوب نیست و نسبت به گذشتە خیلی پسرفت داشته است.
تینا کریمی در مورد وضعیت بازار در این نمایشگاه، عنوان کرد: در هر دورەای نسبت به دورەهای قبل ما می‌بینیم که قدرت خرید مردم پایین آمده است. از آنجا که اکثر ماتریال اجناس وارداتی است، قیمت اجناس روزبەروز افزایش می‌یابد و به نظر من قدرت خرید مردم خیلی پایین آمده است. استقبال از نمایشگاه وجود دارد ولی آن چنان کە باید خریدی صورت نمی‌گیرد و شهروندان اصفهان، یزد و دیگر شهرها نسبت بە خود مردم کرماشان توانایی خرید محصولات بیشتری را دارند.
«سطح توانایی‌های زن و مرد یکسان هستند»
پریا خندمی دیگر شهروند اهل شهر کرماشان است، از تجربیات دو دهه اشتغالش در بازار کار آن هم در حوزەی عملی و پروژە محوردکوراسیون منزل که تحت تٲثیر تفکرات جنسیت‌زده معمولا حوزەای مردانه پنداشته می‌شود، می‌گوید: دارای مدرک لیسانس در رشتەی روانشناسی هستم و به عنوان بازاری هم بیست سال سابقە کار دارم. حدود سه سال است که پای ثابت نمایشگاەها هستیم اما از نظر کار در بازار بیست سال است با همسرم مرکز طراحی و اجرای دکوراسیون منزل داریم. همسرم هیچ وقت مانع کار من نشده است، مرد و زن باید پشت به پشت هم کار کنند و همین است که باعث پیشرفت زندگی می‌شود. من معتقدم کە سطح توانایی‌های زن و مرد یکسان هستند.
«دستمزد پایین زنان نسبت بە مردان»
یاس حیدری دیگر زن شاغل در این نمایشگاه، از تجربه کار در صنف‌های مختلف می‌گوید: پنج سالی است که در صنف‌های مختلفی مانند فروش مبل و لوستر، حسابدار رستوران‌های زنجیرەای، فروش لوازم سلولُزی کار می‌کردم. مدرک کارشناسی در رشتەی طراحی سایت دارم، اما متٲسفانه در رشتەی خودم موفق نشدم کار پیدا کنم و همچنین سرمایەای برای راەاندازی کسب و کارم در آن حوزه نداشتم.
وی در ادامە اظهار کرد: در حوزەی نمایشگاهی به طور کلی بیشتر فروشندەهایی که استخدام می‌کنند زن هستند. آن هم به این دلیل که کار نمایشگاه پارەوقت است و چون مردان بیشتر دنبال کار ثابت و تمام‌وقت می‌گردند این کار مناسب مردان نیست به همین خاطر بیشتر مردان به کار در این صنف ورود نمی‌کنند. از لحاظ اختلاف دستمزد میان زنان و مردان شاید اینجا زیاد وجود نداشتە باشد، اما در جاهای دیگر وجود دارد و دستمزد زنان پایین‌تر است. بهانەی [کارفرمایان] هم این بوده است که زنان سرپرست خانواده نیستند، مخارج اضافەای نخواهند داشت و هزینەی خانواده بر عهدەی ایشان نیست!
«ذهنیت مردسالاری باید تغییر یابد»
ستاره درخشان که ساکن تهران است همراه یکی از شرکت‌های تولیدکنندەی مبل به این نمایشگاه در شهر کرماشان آمده است. وی می‌گوید: مدرک تحصیلی‌ام لیسانس در رشتەی حقوق است، در کار ناخنکاری مهارت دارم، حدود ده سال است که در حوزەی مبلمان هم فعالیت دارم و در کنار این‌ها کار طراحی لباس هم انجام می‌دهم. ولی در حال حاضر عمدەی درآمدم از فعالیت در نمایشگاه مبلمان است. البته در نمایشگاەهای مربوط به صنف‌های دیگر هم کار کردەام. اما نتوانستەام در رشتەی تحصیلی‌ام کار کنم.
وی این مسئله را فراگیر می‌داند و می‌گوید: مرد و زن در ایران با این معضل روبرو هستند من فکر نمی‌کنم این مسئله تنها مختص به زنان باشد، چون من در بین مردان هم دیدەام که فردی فوق لیسانس ریاضیات یا مدرک دکترا دارد ولی در اسنپ کار می‌کند! یعنی این مسئلەای نیست که بگوییم فقط مختص به زنان است، ولی این چیزی است که من در ۹۹٪ اطرافیان خودم می‌بینم که مثلا دکترای حقوق یا لیسانس حقوق دارند، اما در لاین مژه فعالیت می‌کنند و هیچ ارتباطی با زمینەی تحصیلی خودشان ندارد. من فکر می‌کنم در جامعەی ما عمدتا همه به این شکل هستند، یعنی همه منبع درآمدشان از جایی است که هیچ ربطی بە رشتەی تحصیلی خودشان ندارد.
ستارە درخشان دربارەی اختلاف سطح دستمزد زنان و مردان بیان کرد: در مورد اینکه دستمزد زنان از مردان پایین‌تر است باید بگویم صددرصد این مسئله وجود دارد. حتی ممکن است در خیلی از کارها زنان مهارتشان بیشتر از مردان باشد، اما طبق تفکر اشتباهی که در جامعه جا افتاده است حقوق پایین‌تری به زنان می‌دهند. به طور مثال من در شرکت قبلی که کار می‌کردم، با توجه به اینکه میزان فروش من با مردان همکارم نسبتا یکسان بود و حتی گاها بیشتر هم بود، ولی حقوق دریافتی مردان دو برابر من بود. به نظرم اصلا منصفانه نبود، چون من هم همان کار را انجام می‌دادم و همان انرژی را می‌گذاشتم، اما نصف آن حقوق را دریافت می‌کردم. بنابراین واقعا من احساس می‌کنم که زنان در جامعه به نسبت آن تلاش، کوشش و کاری که انجام می‌دهند حقوقشان منصفانه نیست، یعنی حقوقی که حقشان است را دریافت نمی‌کنند.
او در خصوص موانع و مشکلاتی که سر راه حضور زنان در جامعه و بازار وجود دارد، خاطرنشان کرد: افراد زیادی هستند که می‌خواهند در حوزەای فعالیت کنند، اما همسر یا پدرشان اجازەی این کار را به او نمی‌دهد. در جامعەی ما زنی کە بخواهد کاری انجام بدهد نیاز به اجازەی همسرش دارد و این به نظر من قابل قبول نیست، چون هر انسانی باید بتواند برای خودش حق انتخاب داشته باشد و کاری که دوست دارد را بتواند انجام دهد. اجازەی هیچ کسی نباید دست شخص دیگری باشد، چون هر کسی قدرت انتخاب و اختیار دارد. خیلی از زنان هستند که دارای استعدادهای خیلی خوبی هستند و می‌توانند کارآمد باشند، ولی به خاطر همین محدودیت‌ها نمی‌توانند آن‌طور که باید از فرصت‌هایشان استفاده کنند و در نهایت آن استعدادشان دیدە نمی‌شود. زنان باید بتوانند این اختیار را داشتە باشند در هر زمینەای که دوست دارند بدون هیچ محدودتی فعالیت کنند.
ستاره درخشان در پایان سخنان خود، از نگاه مردسالارانە انتقاد نمود و سخنانش را اینگونه به اتمام رساند: بعضی از افراد هستند که زنان را در مقایسه با مردان کمتر قبول دارند. مثلا در حوزەهایی مانند فروش و بازاریابی زنان خیلی موفق‌تر از مردان هستند و قدرت متقاعد کردنشان از مردان بیشتر است، ولی تفکری در جامعه جا افتاده است که مردان را خیلی بیشتر قبول دارند و بە نظر من این ذهنیت باید تغییر یابد.