«زنان روزنامەنگار با چالش‌ها و مشکلاتی دو چندان روبەرو هستند»
سامیه عبدالمجید الاغبری، روزنامه‌نگار برجسته، با تلاش و پشتکار خود در پوشش دادن مسائل زنان، از جمله چند همسری، کودک همسری، خشونت و همچنین مسائل اجتماعی مانند آموزش، بهداشت، فقر و مشکلات جوانان، شناخته شده است.
نور سریب
یمن- دکتر سامیه عبدالمجید الاغبری، رئیس بخش رسانه دانشگاه صنعا، از روزنامه‌نگاران و فعالان رسانه خواست تا در برابر چالش‌های پیش رو استقامت کنند و در چارچوب نهادهای رسمی فعالیت نمایند تا بتوانند صدای خود را به گوش جهانیان برسانند.
سامیه عبدالمجید الاغبری که از پیشگامان حوزه رسانه در یمن به شمار می‌رود، با تلاش و پشتکار خود در پوشش مسائل زنان شناخته شده است. وی با بیش از سه دهه تجربه روزنامه‌نگاری، در انتقال تجربیات خود به نسل جدید روزنامه‌نگاران دریغ نمی‌کند.
سامیه عبدالمجید الاغبری در دبیرستان بلقیس دخترانه در استان حدیده تحصیل کرد و موفق بە اخذ بورسیه تحصیلی برای ادامە تحصیل در کشور مصر شد. وی مدرک کارشناسی خود را در رشته روزنامه‌نگاری از دانشکده ارتباطات دانشگاه قاهره اخذ کرد.
سامیە یک سال به عنوان معلم الزامی کار کرد و داوطلبانه در رادیو حدیده مشغول به فعالیت شد. وی همچنین در وزارت اطلاع‌رسانی و فرهنگ و اداره کل نظارت بر مطبوعات مشغول به کار بوده است.
الاغبری به عنوان نماینده زنان در وزارت اطلاع‌رسانی، عضو کمیته عالی زنان و توسعه صندوق توسعه سازمان ملل متحد بوده است.
وی درباره دوران کاری خود می‌گوید: اولین تحقیق در مورد زنان و روزنامه‌نگاری در شمال یمن را انجام دادم و دو دوره ۷۰ و ۸۰ را مقایسه کردم. نتیجه‌ی آن تحقیق این بود که عصر طلایی مشارکت زنان در روزنامه‌نگاری در دهه ۷۰ بوده است که در دهه ۸۰ افت پیدا کرده است. اما این تحقیق به دلیل مخالفت با سیاست‌های دولت پذیرفته نشد.
در ادامە سخنان خود می‌گوید: وی به همراه هیئتی از عراق و اردن به منظور بازدید از خانواده‌های دارای کودکان با نیازهای خاص از جمله ناشنوایان، کم‌شنوایان، نابینایان و یتیمان در مراکز نگهداری و مراقبت‌های اجتماعی در این دو کشور سفر کرده‌اند.
سامیە الاغبر افزود: تجربیات این سفر در یک گزارش جامع تنظیم و ارائه شد اما متاسفانه اقدام عملی در این خصوص صورت نگرفت. وی همچنین در سال ۱۹۸۹ در یک نشست تخصصی درباره زنان و توسعه مشارکت داشته است.
سامیە در ادامه به سابقه کار خود در روزنامه‌ها اشاره کرد و بیان کرد: وی مدتی به عنوان سردبیر در بخش تحقیقات روزنامه الثوره مشغول به کار بوده و سپس صفحه‌ای با عنوان «خانواده خوشبخت، کودک خوشبخت» راه اندازی کرد که به مسائل زنان، خانواده و کودکان می‌پرداخت و هر یکشنبەها منتشر می‌شد. همچنین در روزنامه الوحده مسئول پوشش احزاب سیاسی، اتحادیه‌ها و مسائل زنان بوده است. صفحه‌ای از نمایندگان زن مجلس در روزنامه الوحده داشت و برای پوشش جلسات شورا در سال ١٩٩٣ به مجلس نمایندگان منصوب شد.
او درباره محورهای اصلی تمرکزش در دوران فعالیت صحفی‌اش تشریح کرد: تمرکز اصلی من در حوزه روزنامه‌نگاری، موضوعاتی بود که در گفتمان صحفی نادیده گرفته می‌شدند، از جمله مسائل مربوط به زنان مانند چندهمسری، کودک همسری، خشونت علیه زنان و روابط خانوادگی. همچنین به مسائل اجتماعی مانند آموزش، بهداشت، فقر و مشکلات جوانان توجه داشتم.
وی افزود: در صفحه زنانی که در روزنامه الثوره راه اندازی کردم، بر مشکلات زنان به ویژه زنان روستایی تمرکز داشتم.
سامیه الاغبری، در سال ١٩٩۵ موفق به دریافت بورس تحصیلی کارشناسی ارشد رشته روزنامه‌نگاری از طریق پروژه هلندی دانشکده ارتباطات دانشگاه قاهره شد. وی درباره پایاننامه کارشناسی ارشد و چالش‌هایش گفت: پایاننامه من درباره مسائل زنان در مطبوعات یمن طی سال‌های ١٩٨۵ تا ١٩٩۵ بود. این یک مطالعه علمی در خصوص زنان و رسانه در سطح کشور یمن به شمار می‌رفت. پایاننامه من اولین پایاننامه کارشناسی ارشد یمنی بود که در دانشکده ارتباطات دانشگاه قاهره به تصویب رسید و نمره عالی گرفت. من در آن زمان با فشارهای زیادی از سوی محل کارم مواجه شدم. حقوقم قطع و مجبور به ادامه نوشتن برای روزنامه با حقوق اندک و بدون حقوق دیگر شدم. با اینحال تلاش کردم تا کار صحفی و تحصیلات علمیام را پیش ببرم. در سال ١٩٩٩ موفق به اخذ کارشناسی ارشد و در سال ٢٠٠۵ مدرک دکترای خود را با رتبه ممتاز و اول از دانشکده ارتباطات دانشگاه قاهره دریافت کردم.
وی در مورد سطح توانمندسازی زنان روزنامه‌نگار در بخش رسانه‌ها پیش از سال ٢٠١١ میلادی گفت: از زمان شروع به کار روزنامه‌نگاری در روزنامه الثوره و سپس الوحده، من تنها روزنامه‌نگار زن بعد از دکتر رؤوفه حسن بودم که برای ادامه تحصیلات دکترا به آمریکا رفتم. در آن زمان حاشیه‌رانی زنان روزنامه‌نگار صورت می‌گرفت. با اینکه من متخصص و دارای مدرک کارشناسی روزنامه‌نگاری بودم، به دلایل متعدد از جمله نگاه غالب مردسالارانه، قادر به ارتقاء نبودم. من در جلسات نهاد رسانهای که در آن وظایف، نقشها و ماموریت‌های داخلی و خارجی تخصیص داده می‌شد شرکت نمی‌کردم.
سامیه الاغبری در سال ۱۹۸۶ به اتحادیه روزنامه‌نگاران یمن پیوست و موفق به دریافت کارت عضویت اتحادیه روزنامه‌نگاران عرب و اتحادیه بین‌المللی روزنامه‌نگاران شد. وی از طریق اتحادیه روزنامه‌نگاران یمن در دوره آموزشی بازار مشترک عربی در مصر شرکت کرد.
سامیە در مورد نامزدی خود برای هیئت مدیره اتحادیه روزنامه‌نگاران در سال ٢٠٠۴ گفت: پس از اصرار و حمایت بسیاری از همکارانم، خود را برای انتخابات هیئت مدیره اتحادیه در سال ٢٠٠۴ نامزد کردم اما موفق نشدم، زیرا نام من با نام همکار دیگرم سامیه الاغبری اشتباه گرفته شد و وی انتخاب شد. پس از اخذ دکترا در سال ٢٠٠۵، مجدداً در روزنامه الثوره مشغول به کار شدم و ستونی نیمه روزانه با عنوان «دایره نور» راه‌اندازی کردم که به مسائل اجتماعی با تمرکز بر زنان، جوانان، خانواده، آموزش و جنبه‌های روانشناختی می‌پرداخت.
وی در مورد تغییرات حیات روزنامه‌نگاران و رسانه‌گران زن پس از جنگ توضیح داد: پس از جنگ وضعیت روزنامه‌نگاران زن یمن تغییر زیادی کرد. بسته شدن بسیاری از روزنامه‌ها و مجلات و محدود شدن فضای آزادی، تاثیر منفی بر کار روزنامه‌نگاری به طور عام و روزنامه‌نگاران زن به طور خاص داشت. همچنین بسیاری از فارغ‌التحصیلان رشته روزنامه‌نگاری به دلیل محدود شدن شدید رسانه‌ها، نتوانستند کاری در حوزه روزنامه‌نگاری پیدا کنند. رسانه‌های موجود چه در صنعا، عدن، تعز، حضرموت و سایر نقاط، تحت تسلط طرف‌های درگیر جنگ قرار گرفته‌اند.
وی یادآور شد که بسیاری از زنان روزنامه‌نگار از حوزه رسانهای به سمت مشاغل دیگر روی آورده‌اند. آنها با یادگیری زبان، شرکت در دوره‌های توسعه شخصیت و دوره‌های تخصصی، مهارت‌های خود را افزایش داده‌اند تا بتوانند در بانک‌ها، فروشگاه‌ها، رستوران‌ها، آتلیه‌های عروس، مدارس خصوصی یا راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک شخصی مشغول به کار شوند، هرچند این کسب وکارها با مشکلات و موانع زیادی مواجه هستند. تعدادی نیز با دستمزد کم برای سایت‌ها و روزنامه‌های الکترونیکی یمنی و عربی مطلب تهیه می‌کنند. تعداد اندکی از زنان روزنامه‌نگار نیز در نهادهای رسانهای رسمی در شهرهای مختلف یمن باقی مانده‌اند، اما آنها نیز با دستمزد پایین و فشارهای اجتماعی، حرفهای و سیاسی مواجه‌اند و در شرایط جنگ و درگیری نمی‌توانند به طور حرفهای فعالیت کنند.
وی در مورد برجسته‌ترین چالش‌های پیش روی روزنامه‌نگاران و رسانه‌گران زن در یمن گفت: پس از جنگ، دیگر روزنامه‌نگاران زن قادر به انجام کار روزنامه‌نگاری به شکل عادی نیستند و در تردد و سفر بدون محارم نیز با مشکل مواجه هستند.
وی دلیل افزایش نرخ محرومیت رسانه‌گران زن از حق مدیریت نهادهای رسانهای و آموزشی را نگاه مردسالارانه و تحقیرآمیز مسئولان دولتی نسبت به زنان عنوان کرد.
آزارهای تحریک‌آمیز علیه روزنامه‌نگاران زن
سامیە الاغبری بیان کرد که با وجود قرار گرفتن روزنامه‌نگاران زن در معرض حملات، توهین و تحریک از سوی افراد شناخته شده، اما آنها به دادگاه مراجعه نمی‌کنند؛ زیرا این کار زمان و انرژی زیادی می‌برد و بی‌فایده است و پرونده‌ها در کشوی میزها دست نخوردە باقی می‌مانند، چراکه نگاه اغلب قاضی‌ها نیز مردسالارانه است.
در پایان، وی روزنامه‌نگاران و رسانه‌گران زن را به ایستادگی در برابر این چالش‌ها فراخواند و گفت تا زمانی‌که زنان بتوانند در چارچوب‌های نهادهای رسمی فعالیت کرده و برای انتقال صدای خود تلاش مستمر داشته باشند، می‌توانند در برابر چالش‌های پیشِ رو مقاومت کنند.