زنان کارگر و چالش ورود به ساختار اتحادیه‌ای مصر
زنان کارگر در مصر سال‌ها از ساختارهای تصمیم‌گیری اتحادیه‌ها کنار گذاشته شده‌اند؛ اما هویدا علی روایت زنی‌ست که این نظم را به چالش کشیده است.
اسما فتحی
قاهره- با وجود اینکه زنان بخش جدایی‌ناپذیر نیروی کار در مصر هستند، حضور آنها در اتحادیه‌ها برای مدت طولانی چه از نظر نمایندگی در موقعیت‌های رهبری و چه از نظر مشارکت فعال در تصمیم‌گیری محدود بوده است. با گسترش مشارکت زنان در بازار کار و افزایش آگاهی آنها نسبت به اهمیت سازماندهی اتحادیه‌ای به عنوان وسیله‌ای برای دفاع از حقوقشان، تلاش‌های جدی برای نفوذ در این حوزهٔ دشوار و تثبیت حضور مؤثر زنان در ساختار اتحادیه‌ای آغاز شده است.
امروزه زنان فعال در اتحادیه‌های کارگری در تلاشند تا از طریق مشارکت مستقیم در کمیته‌ها، مدیریت کمپین‌های کارگری و ایجاد شبکه‌های همبستگی که ارتباط بین کارگران زن و اتحادیه‌ای‌های هر دو جنس را تقویت می‌کند، بر تصویر کلیشه‌ای که زنان را به حاشیه یا به امور اداری محدود می‌کند، غلبه کنند.. این اقدامات گامی مهم به سوی ایجاد فرهنگی اتحادیه‌ای بازتر و متنوع‌تر است که می‌تواند رهبری و کار گروهی را از منظر عادلانه‌تر و برابرتر بازتعریف کند.
با این حال، این مسیر برای زنان هموار نبوده است؛ زیرا آنها هنوز با چالش‌های پیچیده‌ای از تبعیض فرهنگی و حمایت ضعیف نهادی گرفته تا فشار مسئولیت‌های اجتماعی و فضاهای محدود برای بیان آزادانه صدای خود مواجه هستند. با وجود این، نمونه‌های موفقی از زنان پدید آمده‌اند که حضور خود را در اتحادیه‌ها با اقتدار تثبیت کرده‌اند، مانند هویدا علی، مسئول امور زنان در گروه «شباب وستات قد التحدي»، که تجربهٔ خود را به الگویی الهام‌بخش برای ارتباط سازنده و رهبری مسئولانه در یکی از سخت‌ترین و مردسالارترین بخش‌ها تبدیل کرده است. جزئیات این تجربه در گفت‌وگوی بعدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
حضور یک زن در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای موضوعی قابل توجه است. چگونه توانستید در چنین حوزه مردسالاری وارد عرصه‌ی کار اتحادیه‌ای شوید؟
سفر اتحادیه‌ای من از سال ۲۰۰۶ آغاز شد؛ در آن زمان تنها ۱۸ سال داشتم که به کار پیوستم و خانواده‌ام، به‌ویژه پدرم، مرا تشویق کردند. تصمیم گرفتم وارد رقابت انتخاباتی شوم و در مقابل ۶۵ مرد، اولین زن در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای بودم که این مسیر را دنبال کرد.
کار اتحادیه‌ای یک استعداد است؛ از جوانی تمایل بیشتری به حمایت از دیگران و یافتن راه‌حل برای مشکلاتشان داشتم، چه مرد باشند و چه زن. در طول تجربهٔ انتخابات، حمایتی که از همکارانم دریافت کردم را احساس کردم و این باعث شد که انگیزه بیشتری برای ارائه خدمات و ارتباطات بیشتر داشته باشم تا به خواسته‌های همکارانم برسم و همیشه به صحبت‌های آنها گوش دهم تا از آنها تجربه کسب کنم.
من تمام این تجربه‌ها را از پدرم کسب کرده‌ام؛ از کودکی او را می‌دیدم که همکارانش را حمایت می‌کند و کاملاً با دشواری‌هایی که در کارش با آن مواجه بود آشنا بودم. با گذر زمان، ما بسیار شبیه به هم شدیم و با وجود ماهیت چالش برانگیز کار در آنجا و مقاومتی که برخی در برابر رهبری یک زن احساس می‌کردند، در مسیر صعید با هم کار کردیم. با اینکه من موفق به کسب کرسی ریاست اتحادیه شدم، تصمیم گرفتم که به عنوان دبیرکل فعالیت کنم و از این طریق رابطه‌ام با همه مستحکم شد.
حمل‌ونقل جاده‌ای یک حوزه تحت سلطه مردان است و زنان در آن با چالش‌هایی مواجه‌اند؛ شما چه خدماتی برای آنها ارائه می‌دهید؟
کار اتحادیه‌ای بین مرد و زن تفاوتی قائل نمی‌شود؛ خدمات ارائه‌شده به‌طور مساوی برای همه در دسترس است و هیچ تفاوتی بین آنها وجود ندارد. تعداد زنان در شرکت کم است و بخش عمدهٔ کارکنان مرد هستند.
ما همیشه تلاش می‌کنیم تا به همه طرفین گوش دهیم، اختلافات را حل کنیم و شکاف بین کارگران، چه زن و چه مرد، و شرکت را پر کنیم تا از بروز هرگونه درگیری جلوگیری شود. این رویکرد ما را قادر ساخته است تا به دستاوردهای متعددی دست یابیم که همه کارمندان به طور مساوی از آن بهره‌مند شده‌اند.
همچنین رقابت قابل توجهی در محل کار وجود دارد و وقتی سفر یا اضافه کاری لازم باشد، ابتکارات زنان به اوج خود می‌رسد. زنان در شرکت از مزیت بیشتری برخوردارند، زیرا بیشتر همسرانشان در همان بخش کار می‌کنند و محیط کاری ایجاد می‌کنند که مانند یک خانواده بزرگ به نظر می‌رسد.
برجسته‌ترین چالش‌هایی که زنان در این فضا با آن مواجه‌اند چیست؟
بزرگترین چالش مربوط به فرآیند ثبت نام در انتخابات است. ای کاش فضای اختصاصی برای زنان وجود داشت، زیرا جمعیت در این مرحله غیرقابل تحمل است و مراحل پیچیده و مفصل است. به جای گذراندن شش ساعت در یک فضای نامناسب و طی کردن مسافت‌های طولانی برای تکمیل مدارک مورد نیاز، باید ساده و انعطاف‌پذیر باشد. می‌توان این بار را برطرف کرد تا زنان بیشتری برای نامزدی در انتخابات تشویق شوند.
در طول انتخابات، سفر ضروری است زیرا همکاران آن را افتخاری برای خود می‌دانند، زیرا سفر بین شهرهای مختلف برای پوشش دادن همه آنها مستلزم تلاش و خستگی قابل توجهی است. تجربه شخصی من در طول انتخابات این را نشان می‌دهد. در یکی از سفرها به اسیوط رفتم و خواستم یک اتاق رزرو کنم، اما به دلیل اینکه افراد خارج از شهر، به ویژه زنان، پذیرش نمی‌شوند، از پذیرش من امتناع کردند. مدت‌ها مذاکره کردم اما نتیجه‌ای نگرفتم. وقتی از تلاش‌هایم خسته شدم، به مسئول اطلاع دادم که در محل پذیرش خواهم ماند و تنها در ساعت یک بامداد اجازه ورود به من داده شد و بعد از پنج ساعت محل را ترک کردم.
با این حال، اوضاع به تدریج در حال بهبود است. در ابتدا من تنها زن در مقابل ۶۵ مرد بودم، در دورهٔ بعدی تعداد زنان به دو نفر رسید و در آخرین دوره سه زن حضور داشتند، که این به مرور زمان حضور زنان در این فضاها را تقویت می‌کند.
شما اتحادیه‌های فرعی دارید و به شهرهای مختلف خدمات ارائه می‌دهید؛ چگونه با همهٔ این‌ها کار می‌کنید و تجربه‌ها را منتقل می‌کنید؟
معمولاً در دفتر مرکزی دوره‌ها، سمینارها و آموزش‌های فشرده برگزار می‌شود و من همیشه تلاش می‌کنم این تجربه‌ها را مستند کنم تا بتوانم آنها را به همکارانم منتقل کنم و از ایجاد شکاف بین دفتر مرکزی و شعب جلوگیری شود. ما در ۱۷ شهر از قاهره تا اسوان حضور داریم و من با بازدید از این شعب، چه از طریق سفر به آنها و چه با آمدن آنها به دفتر مرکزی تجربه‌ها را منتقل می‌کنم و جلساتی برگزار می‌کنم.
این بخش بزرگ است و خدمات‌دهی به آن نیازمند تلاش و پشتکار فراوان است تا تبادل تجربه‌ها صورت گیرد. ایدهٔ گوش دادن به همکاران بسیار ضروری است، علاوه بر آن مهارت‌های ارتباطی و ایجاد روابط و سپس ساخت شراکت‌ها بین زنان اتحادیه‌ای در بخش‌های مختلف اهمیت دارد. من پیش‌تر با بسیاری از افراد در بخش‌های مختلف همکاری کرده‌ام و خدمات و تجربه‌ها را به نفع مخاطبان هدف خود تبادل کرده‌ایم.
من تصمیم گرفته‌ام در انتخابات آینده شرکت کنم و برنامهٔ من معمولاً بر اساس شناسایی نقاط ضعف و کمبودهای مرحلهٔ گذشته شکل می‌گیرد. ایدهٔ گوش دادن به مشکلات برای تدوین برنامه بسیار مهم است، زیرا شناخت دشواری‌ها تنها با تجربهٔ زندگی کسانی که با آن روبه‌رو هستند ممکن است و من معتقدم این روش تأثیر بیشتری در تعیین مطالبات، روشن شدن نیازها و سپس ارائهٔ راه‌حل‌های هوشمند برای هر بحران پیش‌رو دارد.