فیدان عبدالله

شهباء -

پس از آنکه ترکیه و مزدورانش کانتون عفرین را در مارس ۲۰۱۸ اشغال کردند و در طول حملات مداوم خود برای بیش از دو ماه، با هواپیما و سلاح‌های سنگین و ممنوع، مکانهای باستانی را مستقیما هدف قرار داده و از روز دوم بمباران، معبد عنداره در منطقه‌ی شیراوا را که قدمت آن به ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد، هدف قرار داده است.

همچنین، پس از اشغال، برای کاوش و تخریب اماکن باستانی پراکنده در سراسر عفرین، که قدمت آنها به صدها سال پیش می‌رسد، با استفاده از تراکتور و ماشین‌آلات سنگین در جستجوی آثار باستانی، به سرقت آنها و فروش آنها در ترکیه و کشورهای اروپایی نیز پرداخت.

 

برای صحبت در مورد تخلفات ترکیه و مزدورانش در اماکن باستانی، آژانس ما با اسمهان احمد، رئیس‌مشترک اداره‌ی آثار باستانی عفرین دیداری انجام داد.

اسمهان احمد تأیید کرد که آنچه اشغالگران ترکیه و مزدورانش بیش از سه سال است در عفرین انجام می‌دهند، کار آسانی نیست. وی افزود: "هدف قرار دادن سایتهای باستانی ترکیه توسط ترکیه به معنای هدف قرار دادن هر تمدن و انقلابی است که سرزمین عفرین شاهد آن بوده است، زیرا در تلاش است تاریخ دیگری بسازد."

اسمهان احمد به توافقنامه‌های بین‌المللی مانند کنوانسیون بین‌المللی لاهه‌ی ۱۹۵۴، که از مناطق باستانی در طول درگیری محافظت می‌کند، اشاره کرد، "در موارد درگیری مسلحانه، همه‌ی طرفها باید از اموال فرهنگی محافظت کنند و این همان چیزی است که ترکیه از ابتدای مداخله در بحران سوریه به آن متعهد نبوده است." وی افزود که هدف قرار دادن بشریت و تاریخ در طول جنگ‌ها و نبردها با قوانین بین‌المللی مغایر است.

اسمهان احمد با ابراز نگرانی و نارضایتی از ادامه‌ی سکوت بین‌المللی در مورد این نقض‌ها، گفت: "همه‌ی جهان باید برای حفاظت از بناهایی که دارای تاریخ بشریت هستند مداخله کنند. ترکیه عفرین و آثار مختلف باستانی در منطقه که فرهنگ همه‌ی مردم و جامعه است، را مورد هدف قرار می‌دهد."

سال گذشته، بولدوزرهای اشغالگر ترکیه حفاری یک تپه‌ی باستانی در روستای "عرابو" از توابع موباتا عفرین را آغاز کردند و طی آن صدها درخت سرو، بلوط و زیتون را قطع کردند. از سوی دیگر، جناح سلطان سلیمان شاه معروف به (العمشات) در تپه‌ی "آرنده باستانی" در منطقه شیه را حفر کردند، در حالی که جناح‌های سمرقند و سلطان مراد در جستجوی گنجینه‌های منطقه به حفاری و جستجوی آثار باستانی در روستاهای مختلف ادامه می‌دهند.

اسمهان احمد با اشاره به هدف قرار دادن قلعه تاریخی نبی هوری توسط اشغالگران ترکیه، گفت: "ما گزارش‌هایی حاوی شواهدی از این نقض‌ها علیه تاریخ عفرین را به سازمان ملل متحد و سازمان‌های بین‌المللی ارسال کرده‌ایم، زیرا مساحت تخریب شده در قلعه‌ی نبی هوری تقریباً ۶۰ هکتار تخمین زده می‌شود."

قلعه‌ی نبی هوری در ۴۵ کیلومتری مرکز شهر منطقه واقع شده است. محل آن توسط دیوارهای دفاعی محکمی احاطه شده است که قلعه آن را در خود جای داده است، قدمت آن به دوران بیزانس برمی‌گردد. قلعه چهار ضلع خود را با چهار دروازه کنترل می‌کرد و باستان‌شناسان توضیح دادند آمفی تئاتر رومی آن به عنوان مهمترین آمفی تئاتر روم باستان در سوریه شناخته می‌شود.

به گفته‌ی اسمهان احمد، پس از اشغال کانتون عفرین توسط ترکیه و تحت عنوان محافظت و مرمت قلعه، در تلاش برای غارت همه چیز که وجود ساکنان اصلی آن را اثبات می‌کند، می‌باشد.

وی افزود: "قلعه در عملیات حفاری با استفاده از ماشین‌آلات سنگین تخریب شد، تمام درختان اطراف قطع شد و تخته موزاییک و تئاتر نزدیک قلعه به سرقت رفت."

 

مرمت آثار تاریخی عثمانی

اسمهان احمد در مورد تلاش برای احیای استعمار عثمانی در سوریه در سرزمین عفرین گفت: "اشغالگران ترکیه مسجدی را که عثمانی‌ها در نزدیک حرم نبی هوری ساخته بودند بازسازی کردند و طبق اطلاعاتی که ما دریافت کردیم، اشغالگران ترکیه مسجد را بازسازی کرده و از آن مراقبت کردند و قطعات باستانی و نقاشی‌هایی از آن را غارت کردند، و این شواهدی است که نشان می‌دهد ترکیه به دنبال بازگرداندن سلطه‌ی عثمانی و پاک کردن تاریخ مردم اصلی منطقه است.

وی در سخنرانی خود علت این نقض‌ها و بلندپروازی‌های ترکیه در سوریه را روشن کرد و گفت: "ترکیه با اشغال شمال و شرق سوریه، از عفرین و حلب تا کانتون الجزیره، با گذر از حسکه و منبج به منطقه‌ی الباب به دنبال احیای خلافت عثمانی است و علیرغم رنج مناطق اشغالی، این تخلفات و نقض‌ها توسط اشغالگری در عفرین بویژه با بقیه‌ی مناطق اشغالی کاملاً متفاوت است."

اشغالگران ترکیه همچنین شیر بازالت بزرگی را که در میان ویرانه‌های روستای "عین دارا"، مهمترین تپه‌ی باستانی‌ عفرین قرار داشت، غارت کردند و تنها به این امر بسنده نکرد، اما این منطقه را به یک منطقه‌ی نظامی برای جناح‌های مسلح آن تبدیل کرد.

اسمهان احمد در مورد مکانهای تخریب شده توسط اشغالگران، طبق آنچه اداره‌ی عتیقه‌ها در عفرین مستند کرده است، گفت: "ترکیه تقریباً ۶۴ تپه‌ی باستانی واقع در روستاهای مختلف کانتون عفرین را بدون هیچ سوال و جوابی تخریب کرد. ما مکانهای تخریب شده را مستند کردیم و اطلاعات کافی در مورد نقاشی‌ها و آثار باستانی که از منطقه غارت شده‌اند داریم. اگر دهه‌ها از سرقت آن گذشته باشد آنها را می‌شناسیم. از سوی دیگر، مکانهای باستانی زیادی وجود دارد که شناخت آثار باستانی که از آنها غارت شده است دشوار است، زیرا به دلیل نداشتن وسایل مورد نیاز نتوانستیم به آنها دسترسی، کشف و حفاری کنیم."

لازم به ذکر است که در عفرین تقریبا ۸۰ تپه‌ی باستانی وجود دارد که مربوط به دوره‌ی بین تمدنهای یونانی، رومی و بیزانسی است.

اسمهان احمد، رئیس اداره‌ی آثار باستانی در منطقه‌ی عفرین در پایان سخنان خود خواستار اتخاذ موضع جدی در مورد آنچه در مورد آثار باستانی عفرین می‌شود، شد: "ما از کشورها و سازمان‌های مربوط می‌خواهیم که هیئت‌هایی به عفرین اشغالی اعزام کرده و سیاست حفر و غارت اماکن تاریخی توسط ترکیه را فاش کنند. از رژیم سوریه می‌خواهیم که سکوت خود را بشکند و ترکیه را به خاطر تخلفات خود در آثار باستانی و تاریخ سوریه مورد بازخواست قرار دهد."

شایان ذکر است که این مکانهای باستانی ذکر شده از جمله مکانهایی است که در اداره‌ی کل آثار باستانی و موزه‌های سوریه و اداره‌ی آثار باستانی در اداره‌ی خودمدیریتی دموکراتیک ثبت شده است. از طریق حفاری و تحقیق در زمینهای منطقه، می‌توان بسیاری از اماکن باستانی دیگر را آشکار کرد، و این چیزی است که تاریخ سوریه و عفرین را به ویژه تهدید می‌کند و آنها را در معرض نسل‌کشی و غارت بیشتر در سایه‌ی تداوم سکوت بین‌المللی قرار می‌دهد.