اسماء فتحی

قاهره- بحران واقعی خشونت خانگی در مصر در این واقعیت نهفته است که جرم‌انگاری نشده و بسیاری از زنان، هنگامی که خشونت‌ها را گزارش می‌کنند، مورد حمایت قرار نمی‌گیرند.. بدرفتاری و خشونت موضوعی که جان صدها زن را گرفته جرم است اما افرادی کە خشونت را گزارش می‌کنند به دلیل این‌که والدین خود را متهم می‌کنند، مورد انگ قرار می‌گیرند.

«فکر می‌کردم کتک زدن جزئی از عناصر موفقیت خانواده است. پدرم در گذشته به من یاد داد که وسیله‌ای برای تربیت است، اما نمی‌دانم چه کردم که همسرم مرا کتک زد!» نجوی عادل (نام مستعار) سخنان خود را در مورد رفتار همسرش این‌گونه آغاز کرد و جنبه‌ای از تربیتی که در شکل‌گیری زنان کاشته شده بود را آشکار کرد، که مردان قدرت تأدیب زنان را به روشی که صلاح می‌دانند، دارند.

نجوی عادل تنها کسی نیست که غوطه‌ور در احساسات خیالی وارد پیله‌ی خشونت خانگی شده است که در آن زنان انواع خشونت‌ها را در سکوت تحمل می‌کنند، زیرا هر کس آن‌چه را که برایش اتفاق افتاده را فاش کند «اسرار خانه‌اش را فاش می‌کند» و به او انگ می‌زنند. در واقع، تعداد کمی از آن‌ها آن را به عنوان امتداد تربیت پدر و برادر در خانواده اول می‌دانند، همسر و پسر دارای اختیارات یکسانی هستند، گویی برای گرفتن دستانی آفریده شده‌اند، که حقوق و حیثیت کامل آن‌ها را نقص می‌کند. 

 

درون خانواده، پدر و برادر دارای اختیارات انضباطی هستند

نجوی عادل می‌گوید که او در خانواده‌ای متوسط با پدری عصبی که هیجان‌زده می‌شود، بزرگ شده است و سر هر اشتباهی فریاد می‌زند. او و برادر بزرگترش اختیار داشتند که او را کتک بزنند و او تا زمانی که همسر مناسبی برایش انتخاب کردند، در خانه‌ی پدرش ماند. وی با اشاره به این‌که از وی در مورد انتخاب همسر هیچ نظرخواهی نشد، گفت که مادرم در خانواده هیچ قدرتی ندارد.

نجوی عادل با اشاره به این‌که در محله‌ای مرفه زندگی می‌کرد، پس از گذراندن دوره‌ی راهنمایی از ادامه‌ی تحصیل محروم شده و حدود ٧ سال در خدمت خانواده ماند تا این‌که تصمیم گرفتند او ازدواج کند، گفت: کتک زدن و ضرب‌وشتم در خانه‌ی یکی از ابزارهای مورد استفاده در هنگام عصبانیت و مجازات ایده‌آل در قدردانی از پدر برای خطاها بود.

نجوی عادل با اشارە به این‌که از همان ماه‌های اول ازدواج همسرش با او طوری رفتار می‌کرد که گویی ملک شخصی اوست و او از این موضوع رنج می‌برد، گفت: در آن زمان با توجه به عقایدی که او در خانواده‌ام با آن پرورش یافته و یا این حق دائمی مرد برای تأدیب زن، بدون حق او اتفاق می‌افتد متوجه نبودم که آن‌چه برای من اتفاق می‌افتد خشونت است.

او تأیید کرد که یک روز تصمیم گرفت خشونتی که در خانه با آن روبه‌رو می‌شود را برای همسایه‌اش بازگو کند و همسایه‌اش به او گفت که باید این همسرش را ترک کند و به نزد خانواده‌اش بازگردد، اما او به دلیل وجود دو فرزندش نتوانست این کار را انجم دهد و آن‌ها را ترک کند.

نجوی عادل ٣٢ ساله با بیان این‌که تفاوت سنی ممکن است عاملی برای اعمال قدرت توسط همسر باشد، خاطرنشان کرد: بسیاری از زنان مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرند و حقوق آن‌ها در خانه پایمال می‌شود و اکثر آن‌ها در سردرگمی با او تفاوتی ندارند. وی گفت که موضوع اطلاع‌رسانی از خشونت خانگی غیرممکن است، زیرا او می‌گوید: «گزارش از پدرم، برادرم و یا همسرم! کسانی که از زنان می‌خواهند گزارش دهند، در چنین موقعیت مشابهی قرار نگرفته‌اند.»

 

«ریشه‌های خشونت خانگی گسترده است و کمپین‌های آگاهی‌بخشی به تنهایی کافی نیست»

ریهام غریب، یکی از مربیان پوشش خبری جنسیتی در مطبوعات گفت: خشونت خانگی اصطلاحی است که دارای الگوهای بسیاری از جمله الگوهای مستقیم مانند ضرب و شتم، خشونت، ممنوعیت بیرون رفتن، محرومیت از تحصیل و غیره است. به عنوان خشونت ضمنی، تأکید می‌کند که این دو نوع باید به شدت روی فرهنگ و عقاید جامعه کار کنند.

وی در خصوص قوانین مربوط به خشونت تاکید کرد که در حال حاضر اولویت ندارد زیرا قوانین موجود بوده و قبلاً مورد توجه همه‌ی دست اندرکاران بوده است.

ریهام غریب با بیان این‌که انواع خشونت‌های نامحسوسی مانند محرومیت از تحصیل وجود دارد، گفت: خانواده‌ها صدها توجیه از جمله حمایت از فرزندشان را بهانه قرار می‌دهند، بنابراین لازم است با این اقشار به گونه‌ای متفاوت و با سازوکارهای جدید در برداشت ثمراتی که بیشتر در جامعه ریشه دوانده و بر عملکرد آن تأثیر داشتە، رفتار کرد.

وی خشونت خانگی را فاقد قابلیت گزارش دانست و گفت: به عنوان مثال، موضوع ختنه‌ی زنان با وجود شدت مجازات و جرم‌انگاری آن به وضوح، اما به دلیل ترس از انگ، بدون گزارش در سطح وسیع ادامه می‌یابد. معمولاً دختری که خشونت پدر یا برادر خود را گزارش می‌کند، توسط دیگر اعضای خانواده مورد آزار قرار می‌گیرد.

ریهام می‌افزاید که برخی از دختران از نظر عاطفی مورد باج‌گیری یا فریب قرار می‌گیرند، همان‌طور که در مورد ساره خالد که توسط خانواده‌اش فریب خورده بود، اتفاق افتاد. او با اطمینان از بازگشت به خانواده، از بالکن خانه‌اش سقوط کرد و گزارش پزشکی قانونی نشان داد او را با دستان بسته زندانی کرده و او را از خوردن و آشامیدن محروم کرده بودند.

ریهام غریب تأکید کرد با توجه به این‌که روش ارائه‌ی کمپین و سازوکارهای حمایت از قربانیان و افشاگران در این موارد و حمایت و تشویق آن‌ها به این امر است اما کمپین‌ها اغلب نتیجه نمی‌دهند، به ویژه این‌که عاملان خشونت به خوبی از زشتی کاری که انجام می‌دهند آگاه هستند، اما در واقع با شعار انضباط و آموزش با استحقاق برخورد می‌کنند.

 

جامعه‌ی مدنی و تأثیر آن بر مسائل خشونت

ریهام با تأکید بر این‌که این سازمان‌ها و نهادها معمولاً از انگ‌های اجتماعی رنج می‌برند و معمولاً فجیع‌ترین اتهامات را به زنان فعال آنها نسبت می‌دهند که در کنار سایر مسائل به دنبال مبارزه با آن هستند، توضیح داد که کار سازمان‌های مدافع حقوق زنان محدود است، زیرا مانند گذشته جایی برای حضور در خیابان‌ها و کار میدانی وجود ندارد و محدودیت‌هایی در مشارکت وجود دارد که مانع از دستیابی آن‌ها به یک دستاورد ملموس می‌شود.

وی با اشاره به این‌که کار روی این نوع موضوعات نیازمند مجموعه‌‌ای از اقدامات از جمله یافتن راهی قابل قبول از نظر اجتماعی برای دستیابی به طنین مطلوب از کمپین‌ها است و همچنین تایید اینکە کمپین «تکافل و کرامه» تأثیرگذاری خوبی بر گروه‌های هدف داشته است، گفت: با توجه به این‌که هوش در این‌جا در یافتن مناسب‌ترین و مؤثرترین روش برای شهروندان پس از شکست ایده‌ی ارعاب در زندان است، کمک مالی صندوق برای جلوگیری از ازدواج زودهنگام استفاده شده است.

ریهام غریب با تأکید بر اینکە مؤسسات و سازمان‌های مدعی حقوق زنان به فضای بیشتری نسبت به آن‌چه در حال حاضر به آن‌ها اعطا شده است، نیاز دارند، افزود: طبقات اجتماعی که به دلیل بدتر شدن شرایط اقتصادی اخیر از عدم تعادل بزرگ رنج می‌برند، بە کار بیشتری نیاز دارند.

وی همچنین تصریح کرد: اکنون لازم است نرخ بالای خشونت را با وخامت اقتصادی زندگی خانواده‌ها مرتبط کرد و مکانیسم‌هایی را برای درمان این بحران با ابزارهای مناسب برای مخاطبان هدف مورد بحث قرار داد تا تغییر واقعی ایجاد شود.