مرکز خبر- روتیندا آمد، عضو مجلس پاژک گفت‌وگویی در رابطه با کارزار ۱۵ آگوست انجام داد. وی با ذکر نمونەهای بسیاری از تاریخ مبارزات زنان تا به امروز، به مقاومت بزرگ زنان در برابر همەی سختی­‌ها و کسب موفقیت­‌های بسیار اشاره نمود. روتیندا آمد با بیان اینکه ۱۵ آگوست قیامی در برابر بردگی زن بود، کارزار ۱۵ آگوست و مراحل تاریخی آن را گام به گام مورد ارزیابی قرار داد.

 

-نظر شما در مورد چگونگی و چرایی قیام و عصیان­‌های صورت گرفته توسط کوردها پیش از کارزار ۱۵ آگوست چیست؟ موضع زنان کورد در این قیام‌­ها چگونه بود؟

در ابتدا ۳۸­مین سالروز کارزار ۱۵ آگوست، روز رستاخیز ملی را به رهبر آپو و مبارزان راه آزادی و خلق­مان تبریک عرض می­‌نمایم. در نمود فرمانده­ی بزرگ و پیشاهنگ عملیات تاریخی ۱۵ آگوست که پایەهای مبارزات گریلایی را بنا نهاد، شهید عگید و یارانش، یاد همه‌ی رفقای شهیدان ماه آگوست شهید اّردال و خلات، زکی شنگالی، آتاکان ماهیر، تکوشین درسیم (روهال آک­ییلدز)، نووجان، ژین روژهلات، دنیز فرات، اکین وان و تولهلدان رامان را گرامی می‌­داریم. یاد همەی شهدایی که در این مقطع تاریخی با فداکاری بی‌­نظیری در زاپ، متینا و آواشین که در خط مبارزاتی شهدا مبارزه نمودند را گرامی و این جشن را به رفقایی که در سنگرهای جنگ، مبارزه می­کنند، تبریک می­‌گویم.

 

در برابر ذهنیت مردمحوری، همواره مقاومت وجود داشته است

رهبر آپو در آنالیزهای جامعە­شناختی خود ریشەی مسائل اجتماعی با منشا طبقه، قدرت و دولت را مسئلەی زن می­‌داند. این بدین معنا است که نظام استثمار بدون مسئلە­سازی واقعیت زن، توانایی توسعه نخواهد داشت. زنان جهت مبارزه با این نظام تمدن پنج­ هزار ساله­ هم به عنوان یک جنس، یک طبقه و یک ملت دلایل بسیاری دارند. این شرایط موجب حضور در مبارزات اجتماعی علیه نظام گردید. در مزوپوتامیا مهد انقلاب نوسنگی به عنوان نخستین انقلاب بزرگ تاریخ بشری که نمی‌­توان پیشاهنگی زنان در آن پیشبرد آن غیرقابل انکار است، با وجود تضعیف مقطعی لذا همواره در برابر ذهنیت و اعمال مردسالاری مقاومت وجود داشته است.  

 

قیام‌ها در مبارزات کسب موجودیت، ارزش والایی دارند

در تاریخ کوردستان چه قیام­‌هایی که در سدەی ۱۹ در برابر امپراطوری­‌های عثمانی و ایرانی و چه عصیان­‌هایی که علیه دولت-ملت­‌های مقتدر در باکور(شمال)، روژهلات(شرق) و باشور(جنوب) کوردستان در قرن بیستم صورت گرفت، از نظر مبارزات کوردها جهت حفظ موجودیت ارزشمندند. لذا متاسفانه به دلایلی از جمله ضعف سازماندهی و خیانت‌های داخلی، رهایی ملی و آزادی تحقق نیافته است. زنان خانوادەهایی که در این قیام­‌ها پیشاهنگی می­نمودند، با آمدن به میدان­‌ها در این قیام‌ها مشارکت نمودند.

 

زنان، جایگاه خود را در تاریخ یافتند

عادله خانم، حپسە­خان نقیب، قدم خیر، خاتون شهناز، مینا قاضی، روشن بدرخان، دانشجوی جوان لیلا قاسم، ظریفه در کوچگیری، گلناز آنا در آگری و  بَسه در درسیم نام خود را در تاریخ ثبت نمودند. این زنان پیشاهنگ با روح میهن‌­پرستی خود در سازماندهی خلق و تاسیس انجمن و اتحادیه جهت ارتقای آگاهی زنان و شرکت در جنگ­های مسلحانه نقش­‌آفرینی نمودند. یکی دیگر از واقعیاتی که در تاریخ این قیام‌­ها مشهود است پرتاب کردن خود از صخرە­ها توسط زنان برای اینکه زنده اسیر دشمن نشوند، است که خود نشان­دهندە­ی ترجیح مقاومت در برابر تسلیمیت است. این مواضع شرافتمندانه و ایثارگرانه برای کسب آزادی و موجودیت کافی نبود.

 

می­‌توانید اندکی از شرایط و اوضاع قرن بیستم که کارزار ۱۵ آگوست در آن رخ داد، صحبت کنید؟ زنان در مبارزات ملی چگونه جای گرفتند؟ وضعیت زنان و خلق کورد پیش از این تاریخ چگونه بود؟  گام‌های منتهی به ۱۵ آگوست چه بود؟

هم تقلای قدرت‌های سرمایە­داری در نظام جهانی جهت طولانی کردن عمر خود و هم اعمال رژیم فاشیستی توسط دولت­‌های مقتدر منطقەای، نتایج عملکرد رئال سوسیالیسم سطوح مختلف سازماندهی را به دنبال داشت. دهە­ی ۱۹۷۰ دورانی بود که مبارزات رهایی ملی توسعه یافت و ارزش‌های انسانی همچون آزادی، دموکراسی و حق تعیین سرنوشت ملت‌ها به موضوعی سرآمد مبدل گشت.

وضعیت مردم کورد ظلم، شکنجه، فشار و قتل­عام بر مبنای سیاست­‌های استعماری است. در ربع پایانی قرن بیستم پس از سرکوب قیام­‌های شکل گرفته در برابر هجمەهای نابودی و انکار، با واقعیت خلقی روبە­رو هستیم که در معرض نابودی از صحنەی تاریخ قرار دارد.

 

تلاش برای خاموشی قیام‌ها

در حالی که در بیشتر نقاط دنیا زنان، جوانان، خلق­‌ها و اجتماعات دینی در حال قیام هستند، در ترکیه نیز تلاش­‌ها برای خاموشی و به اختناق کشیدن جنبش­‌های انقلابی با کودتای ۷۱ وجود دارد و ضربە­ی بزرگی به کادرهای پیشاهنگ سوسیالیست چپ وارد آوردند. در چنین مقطعی با پیشاهنگی رهبر آپو، مبارزەی ما در راستای آزادی به صحنەی تاریخ وارد گشت. هدف کودتای سال ۸۰ میلادی، جهت نابودی جنبش آپوئیستی در حال رشد و تمام دینامیسم­‌های انقلابی با اعمال ترور آشکار دولتی علیه جامعه بود. دستگیری گسترده­ی کادرهای پیشاهنگ جنبش آپویی نیز در این دوره صورت گرفت. رژیم فاشیستی ترکیه و ذهنیت هژمونیک آن به این خیال که خطر را رفع کرده­اند و قیامی صورت نخواهد گرفت، در حالتی مطمئن به سر می‌­بردند.  

 

مقاومت حماسەوار رفیق سارا

مقاومت در زندان­‌های مخوف شهر آمد، مکانی که اغلب کادرهای پیشاهنگ جنبش آپویی با شعار «اجازه نمی‌دهیم شعلەی عصیان خاموش گردد» در آن قرار دارند، به معنای پایبندی به این شعار است، هر چند هزینه‌ی آن سنگین است. مقاومت مظلوم دوغان، خیری دورموش، کمال پیر و رفیق سارا که حماسەای فراموش­نشدنی و سیلی زنان به صورت رژیم فاشیست ستمگر است. اعتقاد به آزادی حیات در پ.ک.ک و رفاقت این راه مبارزاتی، به دشمن نشان داد که این عصیان خاموش نخواهد شد. شرایط لازم ارزش­‌هایی که با وجود خطر مرگ باز هم راه مقاومت را در پیش گرفته‌اند، در تاریخ ثبت گشته و مسیر مبارزه را تعیین نموده است. این مقاومت روند جنگ آزادی ما را تعیین نمود. 

 

۱۵ آگوست برای خلق کورد و زنان حاوی چه معنایی است؟

کارزار ۱۵ آگوست، در حقیقت گامی  به سوی تغییر تقدیری است که در آن خلق کورد با قتل­‌عام، نسل­‌کشی فرهنگی و حیات بدون هویت و شخصیت روبەرو گشته و تغییر مسیر آن به سوی آزادی با گفتن «بس است» در نمود پیشاهنگی انقلابی است. دیگر رهبری و یک نیروی پیشرو که برای موجودیت و آزادی می‌­جنگد، وجود دارد. از منظر تاریخی، جهت ممانعت از باژگونگی، نیاز به جسارت، فداکاری و نیروی بزرگی بود. با این کارزار، زمانی که راه دیگری جز مقاومت در راه یک زندگی انسانی نمانده، مبارزەی گریلایی که مهم‌­ترین پایەی مبارزات آزادی­‌خواهی است در شرایط عدم توازن قدرت، آغاز شده بود. از دیدگاه رهبر آپو، مبارزه­ی گریلایی نه تنها شیوەی جنگ در عین حال شیوەی زندگی است. 

 

زنان انقلابی به سوی کوهستان رهسپار شدند

در مرحلەی گروهی نخستین که از رفیق سارا آغاز گشته، مشارکت زنان در جنبش ما سیر صعودی داشته است. زندگی مقاومت­‌گرانه و مملو از جنگ شهید سارا، سرمنشا نیرو  جهت سوق­یابی زنان به سوی کوهستان بود و در تاریخ زن که با مقاومت هزاران زن توسعه یافته، هزاران زن راه و دل و سیمای خود را به سوی کوهستان­‌ها سپردند. از این نظر جایگیری زنان در مبارزات گریلایی نقطه‌ی­ عطف و میلادی برای زنان کورد است. جای ندادن زنان در مبارزات آزادسازی حیات در حقیقت تکرار خطایی تاریخی است. یکی از تفاوت­‌های رهبر آپو مدنظر قرار دادن ریسک‌های چنین گامی و جهت­دهی است. فرمانده عگید با اراده و عزم خود مبارزەی گریلایی را توسعه داده و با عشق به کار و روح انقلابی‌­گری و انجام فرماندهی و پیشاهنگی، اجرا کنندەی این رویکرد است.

 

زنان فرصت حفظ زندگی را یافتند

کارزار ۱۵ آگوست بیانگر گذر به مرحلەای متفاوت از عملیات و سازماندهی است. لذا مبارزه به جنگی بدل یافته بود که گلادیوی ناتو نیز وارد سیاست‌های مستمر نسل­کشی فاشیسم ترکیه گشته بود. با توجه به عمق سیاست و عملکرد انکار و امحا توسط دولت­‌های اقتدارطلب در کوردستان، پیوستن به چنبش آپوئی در حقیقت به معنای توقف این روند و حرکت به سوی آزادی است. برای زنانی که عمیق‌­ترین حالت بردگی را می‌­زیستند فرصت معنابخشی به زندگی و حفظ حیات فراهم گشته بود.

 

کوهستان­‌ها، مکان آزادی زنان

هنگامی که رهبر آپو می­‌گوید: « حتی اگر در کوهستان­‌ها کسی نماند،  زنان بایستی در این مکان­‌ها بمانند» در واقع سخن از اسرار و زیبایی پنهان تاریخ و ارادەای که ساخته و رسیدن به نیروی سازمان­یافته می­‌نماید. با گسترش جنبش زنان کورد با حفظ این امکان، آتش آزادی بار دیگر در کوهستان‌­ها شعلەور شد، نیروی معنا را بازیافت و به حقیقت انسان بودن و زن بودن پی بردند. به عبارتی کوهستان مکان آزادی زنان است. گوهره­ی کوهستان همانند سرشت زن، والا و فراگیر است. کوهستان­‌ها با عظمت و عصیانگری خود و خصلت پناهدهی، همانند آغوش یک مادر ما را در خود پناه داد. با شلیک نخستین گلوله در برابر استعمارگری، زنان با شنیدن اخبار این رویداد نیرو گرفته و با اعتقاد به وجود مکان­‌هایی که بتوانند در آن مأمن گزینند، مسیر خود را به سوی کوهستان­‌ها معطوف نمودند.

 

زنان وارد مسیر جدیدی می­‌گردند

با آغاز نخستین مقاطع این روند، حضور زنان در میان گریلا و موضع آنان در برابر دشواری­‌های بزرگ، در میان مردم همانند افسانه بازگو می­گشت. افسانەهایی که از بوتان آغاز و  با شور خاصی در کوردستان گسترش یافت و از دشت‌ها، روستاها تا شهرها بر روی جامعه و به خصوص زنان تاثیر بسیاری بر جای نهاد. با افزایش میزان پیوستن به صفوف گریلا با واقعیت نظامی فرمانده گشتن و در نمود شهید بریتان با شفافیت ایدئولوژیک که علیه خط خیانت مبارزه می‌نماید و به تدریج به سوی ارتش شدن سوق می‌­یابد، مواجه گشتیم. با شهید زیلان، روحیەی مبارزەی گریلایی سازماندهی گشت و  ارتقای روش‌های تاکتیکی به دشمن ضربه می‌­زند. زنان گریلا با کادرهای پیشاهنگ، عزم، اراده­ی راسخ و پشتکار خود بدون تردید وارد عمل گشته و وارد مسیر جدیدی در عصر ما می­‌گردند.

 

میان مبارزات ملی و آزادی‌­خواهانەی زنان، چه توازن و تفاوتی وجود دارد؟

دیدگاه صحیحی خواهد بود اگر بگوییم بدون وجود یکی، دیگری ممکن نخواهد بود. زیرا گفتەی «کوردستان مستعمره است» که بیانگر شرایط ظهور پ.ک.ک است، خود خلاصه‌ای از پاسخ سوال چرا مبارزه­ی ملی و چرا مبارزه­ی جنسیتی است. در یک سرزمین مستعمره زبان، فرهنگ، هویت و موجودیت نیست انگاشته می‌­شود و هر گونه فشار و ظلمی روا داشته می­‌شود. بنابراین نادیدەانگاری زبان، فرهنگ و هویت به معنای نادیدەانگاری  زنان است. جنبش ما در نخستین مانیفست تاسیس خود نشان داد که صرفا مبارزه­ای ملی جهت شکست استعمار نسل­‌کشی کافی نیست. البته این نشان از دوراندیشی رهبر آپو و بزرگ‌ترین تفاوت وی با سایر رهبران است. رهبر آپو با این جملات در حقیقت اهمیت مبارزات جنسیتی را به زبان می­‌آورد: «اگر کوردستانی که در آن زن آزاد نگشته به من دهند، هرگز نمی­‌پذیرم» در واقع تنها مشخصەی برجستەی آزادی یک جامعه، شکل مشارکت زنان آن جامعه با هویت خود و خود است. بنابراین مبارزات ملی و مبارزات آزادی­‌خواهی زنان در واقعیت مبارزاتی ما همواره درهم­تنیده بوده است.

 

آزادی از رهگذر آگاهی و مبارزەی جنسیتی کسب می­‌گردد

با ارتقاء و اجتماعی شدن خط آزادی زنان، آگاهی ملی توسعه یافت و نوع ادراک خانوادەها در جامعه تغییر می­یافت. بنابراین جامعه تنها با گذر از ذهنیت استعمارگر و جنسیت­‌گرایی روابط زن-مرد می‌­تواند به آزادی دست یابد. براین مبنا یافتن مسیر صحیح جامعه به سوی آزادی، از طریق آگاهی و مبارزەی جنسیتی صورت خواهد گرفت. زنان در راستای کوردستان آزاد، فرد آزاد و جامعه بیشترین تلاش و پشتکار را از خود نشان می­‌دهند. حق ملت شدن و آگاهی ملی در دنیا کم و بیش از سوی هر کس مورد قبول قرار گرفته است. لیکن نوع دیدگاه به آزادی زن بسیار پیچیده و در بسیاری از موارد برداشت­‌های نادرست از آزادی موجب عمیق­‌تر شدن بردگی گشته است. بنابراین برساخت آزادی واقعی، خود واقعی و خودبودگی نیاز به مبارزه و جنگی دائمی دارد.

 

بایستی صیانت بیشتری از دستاوردهای خود به عمل آوریم

در نهایت بدون وجود زن آزاد، جامعەی آزادی وجود نخواهد داشت. برای ایجاد این معرفت، نیاز به تلاش و عدم شکست زنان وجود دارد تا بتوانیم دستاوردهای تاریخی خود را حفظ نماییم. در واقع شلیک نخستین گلوله در ۱۵ آگوست تنها برای آگاهی ملی و عصیان میلادی دیگر نیست، در عین حال نماد عصیانی در برابر بردگی زنان و آغاز مقاومت است. این، تنها راه بیان تفاوت پ.ک.ک است. زیرا جنبش پ.ک.ک از ادراک چپ کلاسیک گذر نموده و در هر حرکتی اثبات نموده که نگرش مبارزاتی آن، همه­ی آزادی­‌ها و تفاوت­‌ها را در برمی‌گیرد و هر کس جویای آزادی می‌تواند خود را در آن بیابد.