ناقص‌سازی جنسی زنان معضل فرهنگی یا دینی؟
ناقص‌سازی جنسی زنان بە عنوان معضلی دینی و فرهنگی در بسیاری از کشورها وجود دارد، این عمل، در ایران با عنوان "ختنە" شناختە می‌شود، از جملە شهرهای هرمزگان و مناطق سنی مذهب ایران، عمل ناقص‌سازی جنسی زنان را انجام می‌دهند.
مرکز خبر
سال ٢٠٠٣، کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، ٦ فوریە را بە عنوان روز مقابلە با ناقص‌سازی جنسی زنان تصویب کرد. کشورهایی کە در این سازمان عضو هستند باید بە قوانین آن پایبند باشند. ایران یکی از کشورهایی است کە بە این معاهدە پایبند نیست و اساسا گزارشی در مورد وجود ناقص‌سازی زنان بە سازمان ندادە است.
زنان فعالی کە در این زمینە کار کردەاند، طی پژوهش‌های خود، وجود این عمل را در شهرهای شرق کوردستان، از جملە هورامانات وهمچنین استان هرمزگان در جنوب ایران ثبت کردەاند با این وجود اما تاکنون، رژیم ایران هیچ راەحلی برای مقابلە با ناقص‌سازی جنسی زنان ارائە نکردە است.
آغاز فعالیت‌های فعالان حوزە حقوق زنان در ایران
زنان فعال حوزە حقوق زنان خود بە این مسئلە پرداختەاند، رایحە مظفریان در مورد فعالیت‌هایش در زمینە مقابلە بە ناقص‌سازی جنسی زنان می گوید: '' از ده سال پیش تحقیقات خود را در این زمینه شروع کردم، وچون کنشگرها و فعالین حقوق زنان به علت عمومیت نداشتن مسئله تمایلی به این پروژه نداشتند، با مشکلات زیادی مواجه شدم، تا مسئله ناقص سازی را به عنوان آسیب معرفی کنم، انگار از خاک بلندش کردم''.
با تلاش مجموعەای از کنشگران و فعالین حقوق زنان، مسئله ناقص سازی اندام جنسی زنان، بعد از شکستن تابوها در جامعه و به رسمیت شناختن آن، به عنوان یک آسیب اجتماعی، یک پروسه چند ساله را طی کرده، به طوریکه اکنون جامعه آن را پذیرفته و کسی نمی تواند وجود این آسیب را انکار کند.
رایحه مظفریان، در همین خصوص می گوید؛ ''مجموعەای از فعالیت و تلاش پژوهشگران، و فعالان حقوق زنان، در قالب کارگاەهای خصوصی ، کتاب، فیلم و مقاله ما را امیدوار کرده که با شناخته شدن این آسیب اجتماعی، آمار ختنه کاهش یابد و چون پژوهشگران بر سر آمار دقیق آن اتفاق نظر ندارند، با توجه به فعالیت‌ها و اقداماتشان در زمینه آگاهی سازی جامعه، انتظارکاهش آن را دارند حال اینکه آگاهی درستی از آمار جدید ندارند''.
با توجه به آسیب روحی و جسمی زنانی که در معرض این عمل بودند، رسیدگی به وضعیت آنها از اقدامات تأثیر گذار کمپین حمایتی از زنان ختنه شده است.
به طوریکه رایحە مظفریان در این خصوص می گوید؛ ''شعارگروه پژوهشی و کمپین ما، نجات و درمان روحی و جسمی زنان آسیب دیده از عمل ناقص سازی جنسی است، حتی اگر یک نفر باشد''.
مناطقی کە عمل ناقص‌سازی جنسی زنان در آن وجود دارد کدامند؟
پژوهشگران این حوزه، با تحقیق در این زمینه به نتایج هر چند محدودی رسیدەاند، بە طوریکه رایحه مظفریان راجب آمار‌های بەدست آمده توسط پژوهشگران، اینگونه عنوان می کند؛ '' درکوردستان، و هرمزگان مناطقی هستند، که در آنها عمل ناقص سازی جنسی شیوع دارد، مخصوصا در هرمزگان و جزایر موجود در آن، به شدت این عمل شایع است، به علت فعالیت‌هایی که در کوردستان عراق جهت ارتقاء آگاهی مردم، صورت گرفته، کوردستان ایران هم از آن تاثیر گرفتە و به صدمات ناشی از این عمل پی بردند. بر عکس منطقه هرمزگان که هیچ دسترسی به خدمات آموزشی جهت کاستن این عمل ندارند، در کوردستان، عمل ناقص سازی جنسی، به شدت کاهش یافتە است''.
در ادامه این گفتگو، رایحه مظفریان از استان های مشکوک به این عمل صحبت می کند و اینکه استان‌های هم جوار هرمزگان در معرض آسیب هستند بحث می کند، چون اعتقاد دارد نبود آگاهی لازم جهت درک آسیب‌های وارده از عمل ناقص سازی، نه تنها خود منطقه، بلکه سفر شیوخ هرمزگان به شهرها و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس، سبب گسترش آن شده است. در ادامه از شهرهایی چون ایلام و لرستان و مردم لک اسم می برد، که عمل ناقص‌سازی هرچند محدود در آنها انجام شده است.
قوانین ایران در رابطە با منع ناقص‌سازی جنسی زنان
در خصوص منع قانونی این عمل، رایحه مظفریان می گوید؛ ''که در چند بند از قانون ایران درباره نقص و آسیب رساندن به بدن اشاره شده است، ولی هنوز این قوانین کامل نیستند و نیاز به اصلاح دارند و همچنین به فعالیت کنشگرها و فعالین این حوزه اشاره می‌کند، که در تلاش برای به تصویب رساندن قانونی جهت مبارزه با این آسیب اجتماعی هستند''.
در ایران قانونی جهت منع ختنه زنان، وجود ندارد، اما چند ماده وجود دارد که می توان آنها را به ختنه زنان نیز تعمیم داد، زیرا احکامی هستند که به طور کل صادر شدهاند:
مادۀ ۲۶۹ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۰کمیسیون امور قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی مقرر می‌دارد: "قطع عضو یا جرح آن اگر عمدی باشد موجب قصاص است و حسب مورد مجنی علیه [کسی که جرم بر او واقع شده] می‌تواند با اذن ولی امر جانی را با شرایطی که ذکر خواهد شد قصاص نماید.
تبصرۀ ۱- مجازات معاون جرم موضوع این ماده سه ماه حبس تا یک سال است."
ماده ۳۸۷: مجازات جنایت عمدی بر عضو در صورت تقاضای مجنی علیه یا ولی او و وجود سایر شرایط مقرر در قانون، قصاص و در غیر این صورت دیه و تعزیر مقرر در کتاب پنجم نعزیرات است.
ماده ۳۸۸: جنایت بر عضو عبارت از هر آسیب کمتر از قتل، مانند قطع عضو، جرح و صدمه‌های وارد بر منافع است.
در ماده۶۶۳ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ آمده است که: "قطع و از بین بردن هر یک از دو طرف اندام تناسلی زن، موجب نصف دیه کامل زن است و قطع و از بین بردن بخشی از آن، به همان نسبت دیه دارد."
اخیرا در پیش نویس لایحه تامین امنیت زنان، در ماده ٣١ و ٣٢ به این عمل اشاره شده، ولی با توجه به اینکه هنوز به تصویب نهایی مجلس نرسیده نمی توان در مورد جرم و مجازات اشخاصی که درعمل ناقص سازی دست دارند، صحبت قاطعی کرد.
ناقص‌سازی زنان ریشەای فرهنگی دارد یا دینی؟
از نظر پژوهشگران، عمل ناقص‌سازی اندام جنسی زنان، به سنت‌های مردم برمی‌گردد یا به عقاید دینی آنها، راجع به آن رایحه مظفریان اینگونه می گوید؛ '' طبق پژوهش‌هایی که کمپین ما انجام داده است، این عمل صرفا منشا دینی ندارد، بلکه ریشه سنتی دارد، مثلا علاوه بر اهل سنت ایران، شیعیان پاکستان و افغانستان نیز آن را انجام دادەاند، علاوه بر آنها در بین یهودیان در اتیوپی وقبطیان در مصر نیزاین عمل هنوز وجود دارد.
درپایان گفتگو،رایحه مظفریان، به هدف کمپین اشاره می‌کند که آگاهی دادن و از بین بردن سنت غلط ناقص سازی جنسی، در راس فعالیت‌های آنها قرار دارد. وی ماحصل تحقیقات چند سالەی خود را در قالب فیلم مستند سرخو ارائه کرده است.
فیلم سرخو نخستین مستند اجتماعی، با موضوع ناقص‌سازی اندام جنسی دختران در ایران است، رایحه مظفریان نویسنده، پژوهشگر و کارگردان این فیلم، گوشه‌های کمتر دیده شده از این سنت آسیب‌زا را در گفتگو با زنان آسیب دیده و دایه‌هایی که هنوز دختربچه‌ها را ختنه می‌کنند به تصویر کشیده است.