خودروایت‌گری مبارزه است؛ «زنان خانەدار شاغل محسوب می‌شوند»
سین.الف می‌گوید: انقلاب ژن ژیان آزادی ، انقلابی است در راستای مطالبات اصلی زنان کوردستان و ایران. اما خب متٲسفانە زنان و مردانی کە بە خیابان‌ها آمدند و شعار ژن ژیان آزادی سردادند، بیشترشان حتی مفهوم اصلی این شعار را درک نکردەاند.
ژوان کرمی
کرماشان - اگر بپذیریم که به قول پولن دولابار: «هرچه مردان درباره زنان نوشته‌اند باید نامطمئن باشد، زیرا مردان در آنِ واحد هم داورند و هم طرف دعوا»، باید بر روایت زنان از زبان خودشان اصرار کنیم. زنان نە تنها خود را بلکه جهان را و همچنین تاریخ جهان و روابط را باید روایت کنند. بیشتر آنچه که می‌خوانیم، می‌شنویم و می‌دانیم یا به عبارت دیگر بیشتر شناخت ما از جهان، صدای مردان است. شناخت ما، دانشی مردانه است. اگر باور داشتە باشیم که همواره قدرت برتر روایتگر تاریخ بوده است، پس فرودستان برای برابری و توازن قدرت باید خود را و جهان را از نو روایت کنند. مردان همواره هم به سهم خود و هم به جای زنان سخن گفتەاند. دیگر زمان آن فرا رسیده است که زنان تریبون‌ها و منبرها را از مردان بگیرند و خود صدای خود باشند.
البتە اگر تنها به روایت جهان زنان از نگاه روشنفکران و اندیشمندان زن اکتفا کنیم، باز به مقصود خود نرسیدەایم. چه در آن صورت نیز تنها به روایت طبقەای از زنان دست یافتەایم. در این پروژه برآنیم که مستقیم و بی‌واسطه با زنانی از همەی طبقات اجتماعی به گفت‌وگو بپردازیم. در این دیدارها می‌کوشیم که پرسش‌های ما تنها در حد تلنگری باشد برای گشودن مباحث و تا حد امکان از هدایت و جهت‌دهی به روایت زنان حذر شود و به ایدەی خودروایت‌گری زنانه وفادار بمانیم.
ما امروز در کرماشان بزرگ با یک دانشجو به نام "سین.الف" دیدار می‌کنیم. دختر جوانرو، جوانروی خروشیده و بپاخواستە، همان شهری که همگان را در انقلاب ژن ژیان ئازادی متحیر کرد. وی که از خانوادەای سنتی و مردسالار و از لحاظ مالی متوسط به بالا برخاستە است، می‌توان گفت زندگی خانوادگی و شخصی‌اش خود مبارزەای جدی است در راستای ستاندن حقوق خود به عنوان یک زن آزاد. به پای سخنان "سین.الف" می‌نشینیم:
می‌توانید به یاد بیاورید که در کودکی کی با جنسیت خودتان مواجه شدید و درک کردید که با پسرها فرق دارید؟ این تفاوت آن زمان چه بار ارزشی برای شما داشت؟ تبعیضی احساس می‌کردید؟
از همان سال‌های کودکی و دوران دبستان، بە دلیل آن فرهنگ پسردوستی‌ای کە بین خانوادەها و جامعەی سنتی رواج داشت، بە راحتی و به وضوح می‌شد تبعیض جنسیتی را احساس کرد و همیشە در مقابل پسران خانوادە، من و بقیەی دخترها، آن حس در حاشیە بودن را تجربە می‌کردیم. در این فرهنگ جنس مونث از ارزش بالاتری برخوردار بود و جنس مذکر پایین‌تر و کم‌مقدار پنداشتە می‌شد. ما با این فرهنگ زن‌ستیز بزرگ شدیم.
در دوره نوجوانی و آغاز جوانی دوره احساس و مواجهە با مفهومی همچون عشق است. در این دوره چە تبعیض‌ها و محدودیت‌هایی بر شما و زنان جوان دیگر اعمال می‌شد؟
دورەی نوجوانی برای من دورەای بود کە دختران را در پستوی خانەها پنهان می‌کردند. رفت‌وآمد در مسیر مدرسە از معدود آزادی‌هایی بود کە یک دختر داشت. مسیری کە ما عشق را در امتدادش یافتیم و نامەهای عاشقانە رد و بدل کردیم. اما خب علاوە بر آن احساسات و هیجاناتی کە دختران در آن زمان تجربە می‌کردند، در اکثر موارد همین عاشقانەها تبدیل بە رسوایی و جزئی از تلخ‌ترین تجربەهایشان می‌شد. عشق و ارتباط گرفتن با جنس مخالف گناهی نابخشودنی بود و تاوان سنگینی داشت. من از نزدیک شاهد مجازات دختران بسیاری در اطرافم بود که تنها گناهشان دوست‌داشتن و ارتباط بود.
در شرایطی که خیلی از زنان در جامعه ما تحت فشار ازدواج می‌کنند یا ازدواجشان انتخابی است بین بد و بدتر، یعنی ترجیح دادن سرپرستی همسر به سرپرستی پدر و خانە همسر به خانە پدری است؛ آیا می‌شود ازدواج را یک انتخاب آزادانه تعریف کرد؟
من خودم ازدواج نکردەام. اما ازدواج در وضعیت موجود و بدین شیوه که در شرایط کنونی می‌بینم بە هیچ‌وجه یک انتخاب نیست. ازدواج اطرافیان و هم سن و سال‌های خودم را دیدەام، بە هیچ‌وجە ازدواجشان یک انتخاب آزاد نبودە است. برخی از آنها در سنین پایین بە کودک‌همسری مجبور شدەاند. برخی دیگر نیز صرفا برای فرار از زیر سلطەی خانوادە و پدر و برادر، بە اولین خواستگاری کە از راە رسید بلە دادند. در شرایطی که راهی دیگر جلوی پایت نیست و تحت فشار باید تصمیم بگیری، انتخاب معنا ندارد.
استقلال مالی و اقتصادی زن از همسر یا پدر تا چە اندازه می‌تواند بر زندگی شما و دیگر زنان اثر بگذارد؟ به عبارتی دیگر محدودیت‌ها و انقیاد زنان را تا چە اندازه معلول وابستگی اقتصادی می‌دانید؟
قطع بە یقین استقلال مالی برای یک زن از مهمترین و کمک‌کنندەترین مسائل می‌باشد و تا حد زیادی می‌تواند برخی از مشکلات را از سر راە زنان بردارد. اما باز هم زنان بە دلیل زندگی در جامعەای مردسالار، با محدودیت‌های بی‌شماری دست و پنجە نرم می‌کنند و استقلال مالی فقط تعداد کمی از این محدودیت‌ها را می‌تواند از میان بردارد.
انقلاب ژن ژیان ئازادی نقطه عطفی تاریخی از لحاظ حضور زنان به عنوان سوژه در تاریخ کوردستان و ایران است. صدای این انقلاب را تا چه اندازه صدای خود می‌دانید؟ آیا این انقلاب خواست‌های شما را نمایندگی می‌کند؟
انقلاب ژن ژیان آزادی ، انقلابی است در راستای مطالبات اصلی زنان کوردستان و ایران. اما خب متٲسفانە زنان و مردانی کە بە خیابان‌ها آمدند و شعار ژن ژیان آزادی سردادند، بیشترشان حتی مفهوم اصلی این شعار را درک نکردەاند. درصد کثیری از این زنان بنا بر وجود جو مردسالار و دیکتاتور غالب بر جامعە، از بسیاری از حقوق انسانی خود بی‌اطلاعند. مردانی در این انقلاب مشارکت کردند صرفا در راستای منافع خودشان، و نە مطالبات زنان به خیابان‌ها آمدند. آنها به این آگاهی نرسیدەاند که علیه سیستم مردسالار و زن‌ستیز قیام کنند، در حالی که این سیستم علت بنیادین انقیاد و بردگی مردان نیز هست.
اگر این انقلاب منجر به تغییرات سیاسی بنیادین شود، انتظار دارید جامعه فردا چگونە باشد و چە تغییراتی در زندگی زنان از جنبه حقوق، برابری، آزادی‌های فردی، مشارکت سیاسی و اقتصادی باید اتفاق بیفتد؟
اگر این انقلاب تغییرات سیاسی بنیادین را بە ارمغان بیاورد و مسیر درستی را در پیش بگیرد، در خروجی آن انتظار می‌رود زن، در جایگاە شایستەی خود قرار بگیرد و بە حقوق انسانی خود دست پیدا کند. زن باید بتواند اختیار کامل بر بدن، دارایی و سرنوشت خود داشتە باشد و این مسائل در قانون تضمین شده و با تغییرات بنادین فرهنگی در جامعه و خانوادەها ضمانت اجرایی یابد. تغییر سیستم سیاسی و قانونی بدون تغییرات بنیادین فرهنگی و اجتماعی، بیهوده خواهد بود، چراکه در آن صورت قانون ضمانت اجرایی نخواهد داشت.