ژوان کرمی

 

سنه - اگر بپذیریم که به قول پولن دولابار: «هرچه مردان درباره زنان نوشته‌اند باید نامطمئن باشد، زیرا مردان در آنِ واحد هم داورند و هم طرف دعوا»، باید بر روایت زنان از زبان خودشان اصرار کنیم. زنان نە تنها خود را بلکه جهان را و همچنین تاریخ جهان و روابط را باید روایت کنند. بیشتر آنچه که می‌خوانیم، می‌شنویم و می‌دانیم یا به عبارت دیگر بیشتر شناخت ما از جهان، صدای مردان است. شناخت ما، دانشی مردانه است. اگر باور داشتە باشیم که همواره قدرت برتر روایتگر تاریخ بوده است، پس فرودستان برای برابری و توازن قدرت باید خود را و جهان را از نو روایت کنند. مردان همواره هم به سهم خود و هم به جای زنان سخن گفتەاند. دیگر زمان آن فرا رسیده است که زنان تریبون‌ها و منبرها را از مردان بگیرند و خود صدای خود باشند.

البتە اگر تنها به روایت جهان زنان از نگاه روشنفکران و اندیشمندان زن اکتفا کنیم، باز به مقصود خود نرسیدەایم. چه در آن صورت نیز تنها به روایت طبقەای از زنان دست یافتەایم. در این پروژه برآنیم که مستقیم و بی‌واسطه با زنانی از همەی طبقات اجتماعی به گفت‌وگو بپردازیم. در این دیدارها می‌کوشیم که پرسش‌های ما تنها در حد تلنگری باشد برای گشودن مباحث و تا حد امکان از هدایت و جهت‌دهی به روایت زنان حذر شود و به ایدەی خودروایت‌گری زنانه وفادار بمانیم.

در دیدار امروزمان قرار بر این است که مهمان "س. م" زنی ورزشکار و مربی بدنسازی در شهر سنه باشیم. سنە همان شهری که با مقاومت بی‌نظیر دو ماهەاش در پاییز ۱۴۰۱ همگان را تحت تٲثیر قرار داد و آتش انقلاب را زنده نگە داشت. "س. م" که برخاسته از طبقەی کارگر است و در خانوادەای فقیر پرورش یافتە است، اکنون نیز با وجود اینکه هم خودش و هم همسرش تحصیلات دانشگاهی را در سطوح بالایی پشت سر گذاشتەاند، با توجه به سطح بالای بیکاری در ایران و نبود فرصت شغلی مناسب، از نظر مالی و اقتصادی در سطح پایینی قرار دارند و از این لحاظ تحت فشار قرار دارند. میزبان فعال و آوانگارد ما با دیدگاهی انتقادی به پرسش‌های ما پاسخ داده است که در سطور زیر مشروح آن را می‌خوانید.

 

می‌توانید به یاد بیاورید که در کودکی کی با جنسیت خودتان مواجه شدید و درک کردید که با پسرها فرق دارید؟ این تفاوت آن زمان چه بار ارزشی برای شما داشت؟ تبعیضی احساس می‌کردید؟

من برای اولین بار وقتی درد رشد سینەهایم شروع شد و بزرگ شدند، فهمیدم زنانگی من دارد فرامیرسد و اولین تجربەی پریود شدنم هیچوقت از یادم نمیرود کە چقدر ناراحتم کرد. واقعا احساس کردم کە در یک جسم زنانەام و اذیت شدم با خونریزی و درد و...! بار ارزشی‌ای که این اتفاقات برایم داشت بازدارندە بود، باعث شد کە با پسرهای فامیل کمتر بازی کنم، روزهای پریود به خاطر درد پریود باشگاە نروم، کامل اخلاقم زنانە شد و احساس بزرگتر شدن و محافظەکاری کردم.

 

دورەی نوجوانی و آغاز جوانی دوره احساس و مواجهە با مفهومی همچون عشق است. در این دوره چە تبعیض‌ها و محدودیت‌هایی بر شما و دختران دیگر اعمال می‌شد؟

عشق در آن سال‌های نوجوانیِ من ممنوعە، قبح و ضد ارزش اجتماعی بود. هرچە بود در خفا و دزدکی بود، چون همکلاسی‌هایم کە روابط عاشقانە داشتند از دید اجتماع بی بندوبار، بی تربیت و... تلقی می‌شدند. بار اخلاقی روابط عاشقانە خیلی زیاد بود و عملا بە دختران اجازەی تجربەی روابط عاشقانەی درست، سالم و شاد را نمی‌داد. اکثر روابط عاشقانە از جانب دختران با فحش و ناسزا، محدود کردن، خشونت و... مواجە می‌شد.

 

در شرایطی که خیلی از زنان در جامعەی ما تحت فشار ازدواج می‌کنند یا ازدواجشان انتخابی است بین بد و بدتر، یعنی ترجیح دادن سرپرستی همسر به سرپرستی پدر و خانە همسر به خانە پدری است؛ آیا می‌شود ازدواج را یک انتخاب آزادانه تعریف کرد؟

خیر ازدواج در زمان حال هم انتخابی آزادانە نیست و دقیقا انتقال زن از خانەی پدر بە خانەی شوهر است

 

تجربەی ازدواج شما از این نظر چگونه بود؟

در پروسەی ازدواج ما، از آنجا که من و همسرم همدیگر را از پیش می‌شناختیم و گفت‌گو و توافقات خود را انجام دادە بودیم، می‌‌توان گفت من خودم همسر و شریک زندگی‌ام را انتخاب کرده و به خواست خودم با وی ازدواج کردم. اما در این میان نمی‌شود و نباید فشار خانواده برای ازدواج کردن من را نادیده گرفت، در حالی که خانوادەی پدری‌ام روشنفکر و تحصیل‌کرده بودند. اینجا دختر پس از ۲۵ سالگی به نوعی سربار خانوادە می‌شود و پدر و برادر به شیوەای تلاش می‌کنند که دختر را به شوهرش تحویل دهند و خودشان را از مسئولیت دختر داشتن نجات دهند.

 

استقلال مالی و اقتصادی زن از همسر یا پدر تا چە اندازه می‌تواند بر زندگی شما و دیگر زنان اثر بگذارد؟ به عبارتی دیگر محدودیت‌ها و انقیاد زنان را تا چە اندازه معلول وابستگی اقتصادی می‌دانید؟

استقلال مالی نقطەای است کە زنان با اتکا بر آن می‌توانند آزادی فردی خودشان را چندین مرحله جلو بیندازند و با کمک آن بە مرور از انقیاد پدر و یا شوهر رهایی یابند.

 

انقلاب ژن ژیان ئازادی نقطه عطفی تاریخی از لحاظ حضور زنان به عنوان سوژه در تاریخ کوردستان و ایران است. صدای این انقلاب را تا چه اندازه صدای خود می‌دانید؟ آیا این انقلاب خواست‌های شما را نمایندگی می‌کند؟

این انقلاب بخشی از صدای برحق من بود و قسمتی از مطالبات اولیەی من را نمایندگی کرد، مثل انتخاب پوشش. این انقلاب مبارزات رهایی زنان را خوشبختانە بە پیش راند و باعث درهم شکستن خیلی از ارزش‌های اجتماعی ضد زنان شد.

 

اگر این انقلاب منجر به تغییرات سیاسی بنیادین شود، انتظار دارید جامعه فردا چگونە باشد و چە تغییراتی در زندگی زنان از جنبه حقوق، برابری، آزادی‌های فردی، مشارکت سیاسی و اقتصادی باید اتفاق بیفتد؟

انقلاب آتی باید دربرگیرندەی احقاق حقوق تمامی اقلیت‌های ملی، جنسی، دینی و... باشد. از آنجا کە تقریبا نصف جامعه را زنان تشکیل می‌دهند و بە گفتەی بسیاری از اندیشمندان جامعەی سالم و پیشرو در گرو پرورش زنان آزاد و آگاە است، چیزی کە از انقلابِ در پیش رو انتظار می‌رود این است کە حقوق تمامی افراد رعایت شود خصوصا زنان. مشارکت سیاسی و اقتصادی کل اقشار جامعه باید بە یک نسبت باشد و افراد باید همە بە شکل برابر و یکسان در تعیین سرنوشت خود دخیل باشند.